Tổng thống Ukraine: Từ sân khấu hài đến hiện thực bẽ bàng

Ông Volodymyr Zelensky đã đóng vai tổng thống Ukraine trên một chương trình hài kịch truyền hình mang tên “Đầy tớ của nhân dân”.

Những video mà trong đó Tổng thống Zelensky ca ngợi những nỗ lực “anh hùng” của đất nước trong việc chống lại lực lượng Nga đang được phát trên khắp thế giới. Ông xuất hiện trong các clip đăng lên mạng xã hội với khuôn mặt chưa cạo râu, mặc chiếc áo phông xanh quân đội và tự gọi mình là “mục tiêu số một của kẻ thù”.

Trong khi chỉ trích phương Tây không hỗ trợ quân sự, ông cũng chụp ảnh cùng diễn viên Hollywood Sean Penn, người đang làm phim tài liệu về “chiến dịch quân sự đặc biệt” của Nga. Ông Zelensky không phải gương mặt xa lạ với làng giải trí thế giới.

Nhà lãnh đạo 44 tuổi (sinh năm 1978) tại khu vực nói tiếng Nga Kryvyi Rih, một vùng đông nam Liên Xô cũ mà ngày nay trở thành Ukraine. Ông đang ở tuổi 12 khi Liên Xô tan rã và Ukraine trở thành quốc gia độc lập.

Có bố mẹ là người Do Thái nên ông được trao cơ hội du học ở Israel từ tuổi thiếu niên, nhưng vẫn ở lại Ukraine vì bố ông không cho đi. Ông học luật tại ĐH Kinh tế Kiev, nhưng luôn hứng thú với hài kịch hơn. Ông tham gia đoàn kịch KVN TV của Ukraine từ năm 17 tuổi rồi sau đó tự lập một đoàn kịch riêng mang tên Kvartal 95.

Sau mấy năm thành công với các chuyến lưu diễn ở Mátxcơva và nhiều nước từng thuộc Liên Xô cũ, đoàn kịch Kvartal 95 thành lập công ty sản xuất riêng để làm các chương trình cho kênh truyền hình 1+1. Rất nổi tiếng vào thời gian đó, ông Zelensky đóng vai chính trong một số phim như Tình yêu trong thành phố lớn, 8 cuộc hẹn mới…

Vai tổng thống

Vào năm 2015, vai diễn một giáo viên được đưa lên làm tổng thống Ukraine đã thay đổi cuộc đời ông vĩnh viễn.

Trong vở Đầy tớ của nhân dân, ông Zelensky đóng nhân vật Vasyl Petrovych Holoborodko, người bất ngờ trở thành lãnh đạo đất nước sau khi một video ghi lại cảnh ông này hạ bệ các chính trị gia tham nhũng thu hút nhiều hàng triệu người xem trên mạng.

Vở kịch trở nên rất nổi tiếng, trong bối cảnh Ukraine đang chật vật đối phó với nạn tham nhũng và giới tài phiệt. Ông Zelensky diễn trong đêm truyền hình lúc giao thừa năm 2018. Sau đó, ông tuyên bố kế hoạch sẽ làm theo nhân vật của mình và chạy đua vào vị trí tổng thống.

Giống như nhân vật trong màn ảnh, ông Zelensky và đảng mới thành lập mang tên Đầy tớ của nhân dân đã không vận động bầu cử theo cách truyền thống mà triển khai chương trình vận động chủ yếu trên mạng xã hội, bằng cách tiếp tục lưu diễn với đoàn Kvartal 95 và chế nhạo các đối thủ bằng những video gây sốt.

Tuyên ngôn của ông chủ yếu tập trung vào việc chống tham nhũng trong chính trị và cuộc chiến với lực lượng ly khai ở vùng Donbass ở miền đông. Năm 2019, ông đắc cử với tỷ lệ cao vút: 73%, rồi tuyên thệ nhậm chức vào tháng 5 năm đó.

Giới quan sát cho rằng chiến thắng khó tin của ông Zelensky một phần là do hệ quả từ phong trào biểu tình năm 2014 khiến cựu Tổng thống Viktor Yanukovich bị lật đổ và sự kiện Nga sáp nhập bán đảo Crimea. Ông Zelensky là người ủng hộ ra mặt phong trào biểu tình năm 2014. Ông cũng quyên tiền cho binh lính Ukraine để chiến đấu với lực lượng ly khai ở Donbass.

Những bê bối

Dù hứa sẽ tiếp tục chống tham nhũng, một số người hoài nghi về động cơ của ông Zelensky, cho rằng ông cố gắng giành quyền lực từ các tài phiệt chỉ để tập trung họ quanh mình. Mối quan hệ của ông với tỷ phú Igor Kolomoisky, người sở hữu 75% cổ phần kênh 1+1 cũng bị “soi”.

Chỉ trong vòng 1 tháng sau khi nhậm chức, ông Zelensky đối mặt với những cáo buộc tham nhũng xung quanh vụ bê bối dẫn đến việc cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump bị đưa ra luận tội.

Ông Trump bị cáo buộc đã tìm cách hối lộ ở Ukraine để giúp hai luật sư Rudy Giuliani và William Barr, người sau này trở thành bộ trưởng tư pháp Mỹ, điều tra con trai của Tổng thống Mỹ Joe Biden khi hai người còn đang chạy đua cho cuộc bầu cử tổng thống.

Trong năm tiếp theo, ông Zelensky chật vật đối phó với đại dịch COVID-19 và những hậu quả kinh tế nghiêm trọng.

Khi áp lực đại dịch giảm xuống, vào tháng 10/2021, ông Zelensky vấp phải một bê bối nữa khi Tài liệu Pandora tiết lộ ông và 2 cố vấn thân cận nhất có các công ty ở quần đảo Virgin của Anh, đảo Síp và Belize. Ông nói rằng một số tài sản của ông ở nước ngoài đã được công bố trước bầu cử, nhưng một cuộc điều tra cho thấy ông đã chuyển cổ phần cho bạn chỉ vài tuần trước khi đắc cử để che giấu sự liên quan.

Quan hệ với Nga

Để đối phó với những chỉ trích về thất bại trong đối phó với đại dịch COVID-19 và tham nhũng, ông Zelensky càng thể hiện quan điểm cứng rắn với Nga hơn, bao gồm việc trừng phạt ông Viktor Medvedchuk, một nhân vật được gọi là “người của Nga ở Ukraine”. Ông Medvedchuk là chủ tịch một tổ chức chính trị thân Nga ở Ukraine và phản đối ý tưởng Ukraine gia nhập Liên minh cháu Âu (EU).

Vào cuối năm 2021, hình ảnh vệ tinh bắt đầu cho thấy binh lính và phương tiện quân sự của Nga tập hợp ở nhiều điểm dọc biên giới giữa hai nước. Ông Zelensky kêu gọi lãnh đạo Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và EU xúc tiến đề nghị của Ukraine về việc gia nhập 2 tổ chức này, khiến Điện Kremlin càng giận dữ.

Ngày 24/2 vừa qua, ông Zelensky trở thành vị tổng thống chênh vênh nhất của châu Âu, khi Nga triển khai một “chiến dịch quân sự đặc biệt” bằng đường bộ, đường không và đường biển vào quốc gia láng giềng.

Ông Zelensky tự xác định mình là “mục tiêu số một” của Nga, nhưng khẳng định ông và gia đình vẫn ở lại Ukraine.

Vị tổng thống 44 tuổi cũng chỉ trích các đồng minh của Ukraine không đưa binh lính đến giúp đỡ, mà chỉ ủng hộ bằng lời nói, hỗ trợ về tài chính và ngoại giao.

“Chúng tôi chỉ có một mình để bảo vệ nhà nước của mình. Ai sẵn sàng chiến đấu với chúng tôi? Tôi không thấy ai cả. Ai sẵn sàng bảo đảm để Ukraine trở thành thành viên NATO? Ai cũng e sợ”, ông Zelensky phát biểu trong video gửi đến cả nước trong đêm 24/2.

Một số cư dân mạng bày tỏ cảm thông, gọi ông là “người đàn ông cô đơn”.