Thủy điện lên ngôi, doanh nghiệp điện than, điện khí gặp khó nửa cuối nắm 2022

Các thủy điện ở miền Bắc và Bắc Trung Bộ sẽ được hưởng lợi lớn khi sản lượng phát tăng mạnh so với cùng kỳ đồng thời phát trên thị trường điện giá cao.

Rủi ro thiếu hụt than và giá nguyên liệu đầu vào tăng cao ảnh hưởng đến nhóm nhiệt điện, trong khi đó doanh nghiệp thủy điện dự kiến tiếp tục được hưởng lợi khi giá bán điện cao hơn năm ngoái đồng thời tăng tỷ trọng phát điện trên thị trường cạnh tranh đến cuối năm.

Quý I ghi nhận thiếu tới 300 MW nhiệt điện do thiếu hụt than. Rủi ro thiếu than trong các tháng tới đã khiến các nhà máy phải chủ động tìm kiếm nguồn than nhập khẩu để bổ sung sản lượng thiếu hụt. Tuy nhiên, do giá than bị giới hạn bởi Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), các doanh nghiệp sẽ gặp không ít khó khăn trong việc thỏa thuận giá với nhà cung cấp nước ngoài để đảm bảo biên lợi nhuận cho các nhà máy.

Mặc dù giá bán đầu ra được EVN bao tiêu và tỷ suất lợi nhuận của các doanh nghiệp ngành điện được cố định theo các hợp đồng mua bán điện (PPA), nhưng sẽ làm giảm khả năng cạnh tranh trên thị trường phát điện cạnh tranh của các nhà máy nhiệt điện than sử dụng nguồn than nhập khẩu và tua bin khí, đồng thời khiến giá mua điện cao.

Thực tế này khiến các doanh nghiệp nhiệt điện than gặp khó, trong khi đó lợi thế thuộc về doanh nghiệp thuỷ điện. Chưa kể, thời tiết và thủy văn cũng thay đổi nhiều so với dự báo. Chưa năm nào miền Bắc mưa nhiều như hiện nay khiến thủy điện Hòa Bình và Sơn La phải xả 5 cửa.

Về ngành, điều kiện thủy văn thuận lợi khi La Nina kéo dài, EVN kỳ vọng tăng huy động thủy điện trong tình hình sản lượng các công ty thủy điện thuận lợi. Mặt khác, trong bối cảnh giá than và giá khí tăng mạnh, các công ty thủy điện có lợi thế giá huy động thấp hơn hẳn điện than và điện khí khi chi phí đầu vào của nhiệt điện than và tua bin khí.

Chưa kể, giá điện thị trường đang tăng vì giá dầu, giá than tăng cộng với việc huy động điện năng lượng tái tạo tăng. Ghi nhận, giá điện thị trường trung bình năm 2019 là 1.208 đồng/kWh, sang 2020 là 886 đồng/kWh, năm 2021 là 1.006 đồng/kWh, thì 6 tháng đầu năm nay (đặc biệt cuối tháng 3 đến đầu tháng 5) giá điện thị trường có nhiều thời điểm tăng lên đến 2.000 đồng/kWh.

Cơ hội phân hóa trong nửa cuối năm

Trong đó, các công ty có các nhà máy thủy điện ở khu vực Bắc bộ tới Bắc Trung Bộ được hưởng lợi lớn khi mùa mưa quay trở lại đồng thời với La Nina mạnh trở lại như REE, Thủy điện miền Trung (CHP), Thủy điện Thác Bà (TBC), Vĩnh Sơn Sông Hinh (VSH)…

Trước đó, La Nina hoạt động mạnh trở lại trong nửa đầu năm nay, đặc biệt trong tháng 5 - 6. Thủy điện cũng được huy động tới 50% công suất liên tục từ cuối tháng 5 đến đầu tháng 6 trong giờ cao điểm buổi trưa và hơn 90% công suất trong giờ cao điểm buổi tối.

Ngược lại, doanh nghiệp nhiệt than và khí kém khả quan thời gian tới do ảnh hưởng của nhiên liệu đầu vào và các nguồn khác phát điện tốt hơn dự kiến.

Điều này khiến cho giá bán trên thị trường điện cạnh tranh tăng mạnh trong 4 tháng đầu năm. Theo đó, giá trần thị trường điện tăng lên cao nhất trong lịch sử với 1.602 đồng/kWh, tăng 6,6% so với cùng kỳ năm 2021.

Tuy nhiên, tình trạng thiếu hụt than đã có cải thiện nhiều khi hoạt động của Tập đoàn công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) trở lại bình thường. Dù vậy, triển vọng của doanh nghiệp nhiệt than và khí kém khả quan thời gian tới do ảnh hưởng của nhiên liệu đầu vào và các nguồn khác phát điện tốt hơn dự kiến.

Bên cạnh thủy điện thì năng lượng tái tạo đã trực tiếp lấy đi thị phần của nhiệt điện than và nhiệt điện khí hơn 10%.