Thực trạng thị trường lúa gạo Việt Nam từ sau ngày 20/07

Gần đây, một số quốc gia đã điều chỉnh hoạt động sản xuất và xuất khẩu lúa gạo. Ngày 20/07, Ấn Độ tuyên bố sẽ ngừng xuất khẩu gạo trắng non-basmati, có hiệu lực ngay lập tức. Đồng thời UAE, Nga đã cấm xuất khẩu gạo trong một khoảng thời gian nhất định. Những điều chỉnh này đã tác động mạnh mẽ và sâu rộng đến thị trường lúa gạo toàn cầu.

Vì sao các nước tạm ngưng xuất khẩu gạo?

Động thái điều chỉnh chính sách liên quan đến lúa gạo của các nước diễn ra trong bối cảnh rất phức tạp và đầy thách thức. Chuỗi cung ứng toàn cầu đang trải qua giai đoạn gián đoạn nghiêm trọng, cùng với sức ép lạm phát đang đe dọa đến sự ổn định của nhiều nền kinh tế khác nhau. Những biến động này đặt ra nhu cầu cấp bách cho các biện pháp chủ động, nhằm đảm bảo an ninh lương thực và bảo vệ thị trường trong nước khỏi tình trạng biến động giá cả.

Tình hình mùa màng ở hai quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới là Ấn Độ (>22 triệu tấn/2022) và Thái Lan (7.69 triệu tấn/2022) đang bị đe dọa bởi hiện tượng El Nino. Hiện tượng này dẫn đến cả tình trạng mưa lũ và hạn hán, gây ra những khó khăn không nhỏ trong việc canh tác, và có thể dẫn đến việc giảm sản lượng lúa gạo đáng kể. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến kinh tế nông nghiệp của các nước này, mà còn có tiềm năng gây ra những làn sóng tác động đến thị trường lúa gạo toàn cầu.

Thêm vào đó, mối căng thẳng giữa Nga và Ukraine cũng đang tác động đến thị trường ngũ cốc toàn cầu. Mối quan hệ đang leo thang giữa hai nước này đã khiến giá cả nhiều loại ngũ cốc khác tăng vọt, thêm một yếu tố làm phức tạp hơn nữa tình hình kinh tế thế giới.

Giá gạo tăng lên mức 618 USD/tấn cao nhất 15 năm kể từ 2008

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) Hoàng Trung, trước các biến đổi trong tình hình thế giới, Bộ NN-PTNT đã nhanh chóng nắm bắt, tìm hiểu và đánh giá kỹ lưỡng nguyên nhân về những điều chỉnh này của các nước để kịp thời có những hướng dẫn phù hợp cho công tác sản xuất và xuất khẩu gạo.

Việc các nước xuất khẩu gạo lớn ngưng xuất khẩu đã khiến giá gạo tăng khá mạnh. Bộ Nông Nghiệp nắm bắt tình hình và có những chỉ đạo sâu sát. Theo thông tin từ Bộ NN-PTNT, giá gạo 5% tấm Việt Nam xuất khẩu giai đoạn này đang vào khoảng 618 USD/tấn, tăng 26% so với cùng kỳ năm 2022. Để tận dụng thời cơ giá cả và nhu cầu tiêu thụ đều tăng, ông Nguyễn Như Cường, Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN-PTNT) cho biết Cục Trồng trọt đã nâng diện tích trồng lúa vụ thu đông ở khu vực ĐBSCL từ 650,000 ha lên 700,000 ha để đón thời cơ.

Ước tính đến hết tháng 7/2023, Việt Nam xuất khẩu 4.83 triệu tấn gạo, trị giá 2.58 tỷ USD, tăng 18.7% về lượng và tăng 29.6% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022.

Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Trần Thanh Nam đã khẳng định, sản xuất lúa trong nước hiện nay vẫn đảm bảo tốt vấn đề an ninh lương thực và phục vụ nhu cầu xuất khẩu gạo trong năm 2023.

Dự kiến trong năm 2023 cả nước ta gieo trồng khoảng 7.1 triệu ha, với sản lượng ước đạt trên 43.1 triệu tấn, tương đương trên 20 triệu tấn gạo. Như vậy sau khi đã giành nguồn tiêu dùng nội địa, Việt Nam có thể xuất khẩu được trên 7.5 triệu tấn gạo, cao hơn 400 nghìn tấn so với năm 2022.

Đề nghị doanh nghiệp không mua gom gạo ồ ạt làm giá tăng bất hợp lý

Bộ Công Thương yêu cầu doanh nghiệp bình ổn giá gạo, tránh mua gom ồ ạt gây bất ổn thị trường, mất cân đối cung cầu.

Cụ thể, Bộ Công Thương đã đề nghị các địa phương chỉ đạo sở Công Thương đôn đốc các doanh nghiệp tham gia chương trình bình ổn thị trường có phương án về nguồn hàng thóc gạo, đảm bảo cung ứng cho thị trường từ nay đến cuối năm 2023 và giai đoạn Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024 với giá bình ổn.

Chỉ đạo các doanh nghiệp xuất khẩu gạo trên địa bàn duy trì lượng thóc, gạo dự trữ bình ổn thị trường theo quy định để sẵn sàng cung ứng ra thị trường khi cần thiết; thực hiện việc thu mua giao hàng theo tiến độ hợp lý và cân đối lượng xuất khẩu nhằm đảm bảo nguồn cung cho thị trường trong nước.

Bộ Công Thương lưu ý các doanh nghiệp tránh mua gom ồ ạt gây bất ổn thị trường, mất cân đối cung cầu cục bộ đẩy giá thóc, gạo trong nước tăng bất hợp lý.

Đảm bảo an ninh lương thực

Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng vừa ký chỉ thị số 24 về việc đảm bảo vững chắc an ninh lương thực quốc gia và thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu gạo bền vững trong giai đoạn hiện nay.

Để đảm bảo vững chắc an ninh lương thực quốc gia trong mọi tình huống, Thủ tướng yêu cầu Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chủ động chỉ đạo, điều hành tổ chức sản xuất lúa, gạo đảm bảo mục tiêu về năng suất, chất lượng, sản lượng theo kế hoạch.

Cùng với đó, chỉ đạo các cơ quan chức năng tăng cường theo dõi sát tình hình, kiểm tra, giám sát hoạt động sản xuất, lưu thông, tiêu thụ lúa, gạo trên địa bàn và việc duy trì mức dự trữ lưu thông tối thiểu của các thương nhân kinh doanh xuất khẩu gạo theo quy định.

"Xử lý nghiêm các trường hợp đầu cơ, trục lợi bất chính, đẩy giá lúa gạo lên cao bất hợp lý, gây bất ổn thị trường trong nước, uy tín của thương hiệu gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế", Chỉ thị nêu rõ yêu cầu của Thủ tướng đối với Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố.

Việc tạm ngưng xuất khẩu gạo của một số cường quốc về gạo đã tạo ra cho Việt Nam một cơ hội lớn trong việc gia tăng lợi nhuận xuất khẩu cũng như thâm nhập vào các thị trường mới. Hiện tượng El Nino đang gây khó khăn cho lương thực toàn cầu. Trong khi Việt Nam vẫn đảm bảo sản xuất trên 43 triệu tấn lúa, xuất khẩu trên 7 triệu tấn gạo.

Trần Vương

FILI