Thị trường trái phiếu doanh nghiệp được kỳ vọng sẽ sôi động trở lại

Sau vài tháng thị trường trái phiếu doanh nghiệp "giảm nhiệt", gần đây đã xuất hiện những dấu hiệu mới với dự báo thị trường này sẽ sôi động trở lại trong năm 2021.

Trong 6 tháng đầu năm 2020, có đến 130 doanh nghiệp thực hiện chào bán trái phiếu, huy động tổng cộng 156.327 tỷ đồng thông qua 818 đợt phát hành, tăng khoảng 50% so với 6 tháng đầu năm 2019. Như vậy, giai đoạn từ năm 2017 đến tháng 6/2020, quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp tăng trưởng bình quân 45%/năm.

Khi đó, thị trường tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ro, có những doanh nghiệp phát hành trái phiếu với tổng giá trị gấp nhiều lần, thập chí gấp 100 lần vốn chủ sở hữu.

Để lành mạnh hóa và kiểm soát rủi ro thị trường, Nghị định 81 được ban hành. Nhưng, hệ quả của Nghị định này là lượng trái phiếu phát hành trong quý cuối năm 2020 sụt giảm mạnh.

Nguyên nhân là Nghị định 81 đã giới hạn quy mô phát hành trái phiếu doanh nghiệp, dư nợ trái phiếu doanh nghiệp, phát hành riêng lẻ không vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu. Mỗi đợt phát hành phải hoàn thành trong thời hạn 90 ngày kể từ ngày công bố thông tin trước khi phát hành; đợt phát hành sau phải cách đợt phát hành trước tối thiểu sáu tháng. Doanh nghiệp phát hành phải ký hợp đồng tư vấn với tổ chức tư vấn về hồ sơ phát hành trái phiếu, trừ trường hợp doanh nghiệp phát hành là tổ chức được phép cung cấp dịch vụ tư vấn hồ sơ phát hành trái phiếu theo quy định của pháp luật.

Cũng theo Nghị định 81, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực bất động sản có nhu cầu phát hành trái phiếu cũng được sàng lọc kỹ càng, hạn chế được nhiều trường hợp doanh nghiệp yếu kém về tài chính nhưng vẫn tham gia phát hành trái phiếu với lãi suất cao, tiềm ẩn rủi ro cho cả bên bảo lãnh và phía nhà đầu tư.

Tuy nhiên, một số vấn đề nêu trên đã được giải tỏa tại Nghị định 153/2020/NĐ-CP quy định về việc chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ được Chính phủ ban hành ngày 31/12/2020 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2021, theo các chuyên gia của Công ty CP Chứng khoán VNDIRECT nhận định.

Cụ thể, Nghị định 153 quy định rõ ràng hơn về trách nhiệm, nghĩa vụ và rủi ro của nhà đầu tư cũng như tổ chức phát hành. Trong đó, trách nhiệm của nhà đầu tư bao gồm: (1) Tiếp cận và hiểu rõ đầy đủ nội dung, điều khoản trước khi quyết định mua hoặc giao dịch trái phiếu; (2) Tự đánh giá và chịu trách nhiệm về các rủi ro phát sinh; (3) Tuân thủ pháp luật và các quy định liên quan về đối tượng nhà đầu tư trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ.

Nghị định 153 cũng đã bãi bỏ một số quy định về điều kiện phát hành trái phiếu không chuyển đổi hoặc trái phiếu không kèm theo chứng quyền.

Nghị định 153 chỉ yêu cầu doanh nghiệp phát hành: (1) Là công ty cổ phần hoặc công ty trách nhiệm hữu hạn; (2) Thanh toán đủ cả gốc và lãi của trái phiếu đã phát hành hoặc thanh toán đủ các khoản nợ đến hạn trong ba năm liên tiếp; (3) Đáp ứng các tỷ lệ an toàn tài chính, tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động theo quy định của pháp luật chuyên ngành; (4) Có phương án phát hành trái phiếu được phê duyệt và chấp thuận; (5) Có báo cáo tài chính năm trước liền kề của năm phát hành được kiểm toán bởi tổ chức kiểm toán đủ điều kiện.

VNDIRECT cho rằng với Nghị định 153, một số vướng mắc về quy định được Nhà nước tháo gỡ điều này tạo cơ hội cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp sôi động trở lại trong năm 2021.