Thế giới chưa bao giờ bình yên, thị trường chứng khoán cũng vậy

Những sự kiện xung đột địa chính trị có thể vẫn tiếp tục xảy ra, và thị trường chứng khoán sẽ tiếp tục phản ứng, nhưng cách chúng ta ứng xử với những sự kiện này sẽ quyết định thành công hay thất bại trong dài hạn. Thay vì hoảng loạn, hãy lựa chọn chiến lược đầu tư một cách khôn ngoan, dựa trên hiểu biết và phân tích chặt chẽ.

Xung đột và thị trường chứng khoán

Không một dân tộc nào mong muốn chiến tranh. Đó là một thực tế không thể chối cãi. Hậu quả của chiến tranh lên kinh tế, xã hội và đời sống của các quốc gia liên quan là vô cùng nặng nề và có thể kéo dài vài thập kỷ. Chiến tranh không chỉ phá hủy hạ tầng, nhà cửa, cơ sở sản xuất mà còn gây ra sự thiếu hụt nguồn nhân lực, làm suy yếu nền kinh tế, gây ra tình trạng thiếu lương thực, dịch bệnh và nạn đói. Ví dụ điển hình như chiến tranh thế giới thứ hai, các cuộc chiến tranh ở Trung Đông, xung đột tại các khu vực Đông Âu, châu Phi, đã để lại dấu ấn sâu đậm về mức độ tàn phá của nó.

Mặc dù không ai mong muốn, xung đột vẫn luôn là một phần không thể tách rời của lịch sử nhân loại. Trong hàng ngàn năm phát triển của nền văn minh, từ cuộc chiến thành Troy trong sử thi Hy Lạp cổ đại đến các cuộc chiến tranh thế giới hiện đại, các xung đột luôn tồn tại, phản ánh quy luật vận động xã hội. Sự khác biệt giữa các thời kỳ chủ yếu nằm ở hình thức và quy mô.

Theo dữ liệu từ trung tâm dữ liệu xung đột Uppsala (UCDP), tần suất xung đột trong thế kỷ 21 tương đương với thế kỷ 20. Từ năm 2000 đến 2020, UCDP ghi nhận khoảng 69 cuộc xung đột mới, với tần suất trung bình từ 2 đến 4 xung đột mỗi năm. Một nghiên cứu từ Hội đồng Quan hệ Quốc tế (Council on Foreign Relations) cũng xác nhận rằng, mặc dù thế kỷ 21 có một số xung đột nổi bật như xung đột ở Syria, Ukraine, và các cuộc chiến tại Trung Đông, số lượng xung đột tổng thể không vượt quá mức trung bình hàng năm của thế kỷ 20.

Điều khác biệt ở đây là tính chất và sự chú ý toàn cầu đối với các xung đột này đã tăng lên đáng kể, chủ yếu do tác động sâu rộng của thương mại toàn cầu và chuỗi cung ứng kết nối chặt chẽ. Ngày nay, trong một thế giới liên kết mạnh mẽ bởi các nền kinh tế tự do và thương mại toàn cầu, ảnh hưởng của chiến tranh đã vươn tới một tầm cao mới.

Một cuộc xung đột ở bất kỳ nơi nào trên thế giới có thể gây ra những biến động kinh tế và xã hội ở các quốc gia khác thông qua sự gián đoạn chuỗi cung ứng, biến động giá cả hàng hóa, năng lượng, và tỷ giá hối đoái.

Chính vì những tác động ngày càng gia tăng theo mức độ tự do hóa toàn cầu, mỗi khi một cuộc xung đột bùng nổ, cả thế giới lại nín thở ngóng chờ diễn biến tiếp theo. Thị trường chứng khoán, với tính chất phản ứng nhanh và nhạy cảm, thường trở thành "hàn thử biểu" cho những lo ngại và kỳ vọng của các nhà đầu tư về tác động của xung đột đó.

Những ví dụ điển hình không thiếu: Chiến tranh Vùng Vịnh năm 1990 đã khiến thị trường dầu mỏ toàn cầu tăng mạnh, thị trường chứng khoán rơi vào tình trạng biến động lớn; xung đột Nga - Ukraine năm 2022 đã làm giá năng lượng và lương thực tăng vọt, tạo ra những cơn sóng lớn trên thị trường tài chính toàn cầu.

Tuy nhiên, tác động lên thị trường chứng khoán không phải lúc nào cũng tiêu cực. Thực tế, nhiều lần các thị trường đã hồi phục mạnh mẽ sau giai đoạn ban đầu hoảng loạn. Sự phục hồi này thường đến từ nhận thức của nhà đầu tư về khả năng thích nghi của các nền kinh tế và sự bền bỉ của doanh nghiệp. Nhiều công ty, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp then chốt như công nghệ, dược phẩm, quốc phòng, có thể được hưởng lợi từ những biến động lớn do chiến tranh gây ra.

Đánh giá lại những nhận thức về đầu tư

Một điều quan trọng cần lưu ý là tần suất của các cuộc xung đột không tăng lên trong những năm gần đây, mà chỉ có mức độ quan tâm và sự chú ý của chúng ta dành cho chúng trở nên lớn hơn.

Xung đột luôn diễn ra trong lịch sử, và nền kinh tế dù chịu ảnh hưởng nhưng không bao giờ ngừng kinh doanh, sản xuất. Tương tự, không nhất thiết phải bán tháo cổ phiếu của những doanh nghiệp tốt đầu ngành khi đối diện với khủng hoảng.

Ngược lại, đây có thể là cơ hội để nhà đầu tư xem xét lại danh mục đầu tư, đánh giá các doanh nghiệp có khả năng thích nghi và tăng trưởng ngay cả trong môi trường bất định. Thị trường chứng khoán vốn dĩ đã chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, từ chính trị, kinh tế đến xã hội, và không phải mọi phản ứng tức thời đều là một chỉ dấu đúng đắn cho chiến lược dài hạn.

Chiến tranh có thể được xếp vào dạng "thiên nga đen" - những sự kiện hiếm hoi, không dự đoán trước, nhưng có tác động lớn. Tuy vậy, không phải mọi "thiên nga đen" đều dẫn đến kết quả tiêu cực trong dài hạn. Cách chúng ta ứng xử với nó mới là yếu tố quyết định. Phản ứng hoảng loạn, phi lý trí là một cách ứng xử không khôn ngoan. Khi đối mặt với một sự kiện "thiên nga đen", điều cần thiết là duy trì sự bình tĩnh, phân tích thấu đáo các tác động ngắn hạn và dài hạn lên nền kinh tế, thị trường và các doanh nghiệp cụ thể.

Lịch sử đã chứng minh rằng, ngay cả trong thời kỳ chiến tranh khốc liệt nhất, có những ngành kinh tế vẫn tồn tại và phát triển. Ngành công nghiệp quốc phòng, ví dụ, thường là ngành hưởng lợi trực tiếp. Các ngành liên quan đến nhu cầu thiết yếu như lương thực, năng lượng, và dịch vụ y tế cũng thường thể hiện tính ổn định cao hơn trong khủng hoảng. Thị trường chứng khoán của một số quốc gia thậm chí có thể ghi nhận mức tăng trưởng trong những thời kỳ căng thẳng, vì nhà đầu tư tìm kiếm nơi trú ẩn an toàn hơn hoặc điều chỉnh chiến lược đầu tư của mình phù hợp với tình hình mới.

Điều quan trọng là hiểu rằng thế giới chưa bao giờ bình yên, và thị trường chứng khoán cũng vậy. Nhưng chính trong sự bất ổn đó, khả năng thích nghi, tính kiên nhẫn và tư duy chiến lược mới là những yếu tố làm nên thành công bền vững. Những sự kiện bất ổn sẽ tiếp tục xảy ra, và thị trường chứng khoán sẽ tiếp tục phản ứng, nhưng cách chúng ta ứng xử với những sự kiện này sẽ quyết định thành công hay thất bại trong dài hạn. Thay vì hoảng loạn, hãy lựa chọn chiến lược đầu tư một cách khôn ngoan, dựa trên hiểu biết và phân tích chặt chẽ.