Thấp thỏm vì vay nợ vàng

Người phụ nữ 41 tuổi ở quận Cầu Giấy (Hà Nội) vay chị gái 10 cây vàng không tính lãi để mua nhà năm 2016. Giá thời điểm đó khoảng 35 triệu đồng một cây, Hạnh tính chỉ sau 5 năm trả hết nợ. Nhưng ba năm Covid khiến kế hoạch của vợ chồng thất bại, chị xin khất nợ.

Tháng 3/2024, gia đình người chị thông báo đòi nợ nhưng tổng tài sản của vợ chồng Hạnh khi đó có 500 triệu đồng tiền mặt, nếu quy theo tỷ giá hiện tại mới trả được nửa số vàng đã vay.

"Hai tháng nay vợ chồng tôi như ngồi trên đống lửa. Mong vàng giảm mua thêm được ít nào hay ít đó, nhưng càng chờ càng đuối bởi giá bán liên tục lập đỉnh mới", Hạnh nói.

Giá vàng miếng vượt ngưỡng 90 triệu đồng một lượng trong tháng 5/2024 khiến nhiều người vay nợ bằng hình thức này không đủ khả năng trả. Ảnh minh họa: Quỳnh Trần

Cuối năm ngoái, anh Đoàn Sơn, 33 tuổi, ở quận Hoàng Mai, Hà Nội vừa vay của người cậu 10 cây vàng dự định mua chung cư, mỗi tháng trả 5 triệu đồng tiền lãi. Với thu nhập của hai vợ chồng, khoản tiền này vẫn trong khả năng chi trả.

Từ đầu năm nay giá nhà tăng cao nên anh vẫn chần chừ. Cầm vàng trong tay nhưng nhà chưa mua được, lãi hàng tháng vẫn trả trong khi giá vàng tăng lên mỗi ngày khiến người đàn ông này mất ăn mất ngủ.

Giờ Sơn rơi vào thế khó bởi nếu trả vàng thì mất khoản lãi đã đóng trong khi nhà chưa mua được. Còn nếu bán vàng để mua nhà, với tỷ giá tăng lên mỗi ngày, anh sợ một khi bị đòi nợ bất ngờ sẽ không đủ khả năng trả. Người đàn ông này luôn đặt câu hỏi không hiểu vì sao giá vàng lại tăng cao như vậy?

Giải thích lý do giá vàng trong nước tăng cao bất thường, PGS. TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính), cho biết do ảnh hưởng giá vàng quốc tế, đồng đôla Mỹ suy yếu, bất ổn về địa chính trị. Đặc biệt, người dân có xu hướng coi đầu tư vàng là nơi trú ẩn trong bối cảnh kinh tế không ổn định.

Từ đầu năm đến nay, vàng sinh lời 15-22%, tốt nhất trong số các kênh đầu tư như chứng khoán, gửi tiết kiệm hay trái phiếu. Tính chung tuần đầu tháng 5/2024, giá vàng miếng dao động 85-92 triệu đồng một lượng. Biên độ tăng của vàng bằng lãi suất tiền gửi một năm của nhiều ngân hàng. Đặc biệt, đến ngày 10/5, vàng miếng SJC đã lập đỉnh mới lên hơn 92 triệu đồng một lượng, cao nhất từ trước đến nay.

PGS. TS Đỗ Minh Cương, nguyên giảng viên trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, cho biết việc giá vàng liên tiếp lập đỉnh mới có thể ảnh hưởng đến một số cá nhân, đặc biệt là nhóm đang vay vàng trả vàng. "Nhiều người chỉ sau vài năm vay mượn không còn đủ khả năng chi trả, luôn sống trong nỗi thấp thỏm, lo âu một khi bị đòi nợ", ông Cương nói.

Như với Đoàn Sơn, từ ngày đi vay không đêm nào anh ngủ yên. Ngày hai lần anh xem giá vàng để tính phương án giữ hay trả lại số vàng đã vay từ người cậu. "Nhịp tim của tôi tăng giảm theo giá vàng. Nó mà tăng cao thì tôi cũng tăng xông", Sơn nói.

Người dân đang theo dõi bảng giá vàng tại cửa hàng SJC Nguyễn Thị Minh Khai (quận 3, TP HCM), chiều 10/5. Ảnh: Thanh Tùng

Cũng vì vay vàng mà Mai Ly, 38 tuổi, ở Nam Định xảy ra mâu thuẫn với anh trai. Năm 2010 cô vay người này 8 cây vàng, giá thời điểm đó là 36 triệu đồng một cây. Khi vay, anh trai nói tính ra tiền gốc là 288 triệu đồng, vợ chồng Ly phải trả lãi hai triệu đồng một tháng.

Suốt thời gian vay nợ, tiền lãi cô trả đều đặn. Đầu tháng 4 năm nay, vợ chồng Ly bán được miếng đất nên lấy 288 triệu đồng gửi anh trai, nhưng lại bị đòi phải trả bằng vàng. Mỗi người một lý nên không đạt được thỏa thuận, anh em từ đó nói xấu nhau khắp nơi.

"Anh chị chửi vợ chồng tôi ăn cháo đá bát, sống không biết điều. Nhưng ngay từ đầu họ cũng không nói rõ phải trả nợ bằng vàng, trong khi vẫn lấy lãi suốt 14 năm qua", Ly nói.

Chủ đề "vay vàng trả vàng" trong thời gian gần đây được thảo luận rất sôi nổi trên nhiều diễn đàn mạng. Trong một hội nhóm chuyên chia sẻ cách chi tiêu của các hộ gia đình với hơn 400.000 thành viên, các bài đăng nhờ tư vấn khi xảy ra mâu thuẫn do vay vàng trả tiền hoặc vay vàng trả vàng nhận được hàng chục nghìn lượt tương tác. Đa số các ý kiến cho rằng "vay gì trả nấy, không phải vì giá vàng tăng cao mà đòi chuyển sang hình thức trả nợ khác". "Không cho vay chỉ mất lòng, còn cho vay thì có thể mất cả tiền và tình cảm", một người dùng tên Vinh Nguyễn bình luận.

Để không nảy sinh mâu thuẫn như gia đình Mai Ly, PGS. TS Đỗ Minh Cương khuyên khi cho vay trực tiếp bằng vàng hay gián tiếp bằng cách bán vàng đưa tiền cần phải thống nhất ngay từ đầu phương thức thanh toán sau này, nên có giấy tờ đảm bảo.

Đặc biệt gần đây khi giá vàng thay đổi mỗi ngày, bản thân người có ý định vay nợ bằng vàng phải cân nhắc, tính toán kỹ. Việc quan trọng nhất là phải lên kế hoạch trả nợ từng ngày, giải quyết khoản nợ càng nhanh càng tốt.

"Với giá vàng phi mã như hiện nay, tương lai lại khó đoán định, nợ giữ càng lâu khoản tiền phải trả càng lớn", ông Cương nói. Vị chuyên gia cũng khuyên khi giá vàng đang bất ổn, tốt nhất không nên vay nợ bằng vàng.