Tháng mười là lời nói dối của ngài thị trường

Tháng 10 là một tháng độc nhất vô nhị. Ở phương Tây, thời gian chuyển tiếp từ mùa thu qua đông rơi vào tháng 10. Tháng này cũng tự hào có được ngày lễ duy nhất (ND: Lễ Halloween) mà mọi người được khuyến khích hóa trang, hù dọa lẫn nhau và moi kẹo với những lời đe dọa nghịch ngợm.

Tháng 10 có một vị trí đặc biệt trong lĩnh vực tài chính, được biết đến vơi cái tên Hiệu ứng Tháng 10 (October effect), và là một trong những tháng đáng sợ nhất trong lịch tài chính. Bài viết này chúng ta cùng đi qua những cú sập rơi vào tháng 10 trong suốt hơn 100 năm qua và cả bài học rút ra từ những pha hoảng loạn như vậy.

ĐIỂM NHẤN CHÍNH

1. Hiệu ứng tháng 10 đề cập đến tâm lý dự đoán rằng cú sụp đổ của thị trường chứng khoán có nhiều khả năng xảy ra trong tháng này hơn bất kỳ tháng nào khác.

2. Khủng hoảng Ngân hàng 1907, Vụ sụp đổ thị trường chứng khoán 1929 và Ngày Thứ Hai Đen tối 1987 đều xảy ra trong tháng 10.

3. Tuy vậy, trong lịch sử, tháng 9 có nhiều dợt thị trường giảm giá hơn so với tháng 10.

4. Hiệu ứng tâm lý khiến một số người giao dịch đổ lỗi cho tháng 10 về sự sụt giảm của thị trường chứng khoán biến đây thực sự là một trong những cơ hội mua tốt cho các nhà đầu tư trái ngược.

Khủng hoảng Ngân hàng 1907 (The Bank Panic of 1907)

Một cuộc khủng hoảng tài chính đe dọa nhấn chìm Phố Wall, chủ yếu là do các mối đe dọa về hành động lập pháp chống lại các quỹ tín thác và tín dụng bị thu hẹp. Sự hoảng loạn bắt đầu vào tháng 10 năm 1907 và kéo dài trong sáu tuần.

(ND: Cảnh tượng lột tả hàng dài người đến rút tiền ở phố Wall T10/1907)

Thời gian này chứng kiến nhiều rút tiền hoảng loạn ở các ngân hàng (Bank runs) (ND: Tương tự như vụ người dân kéo đến SCB rút tiền vừa qua) và tình trạng bán tống bán tháo trên sàn chứng khoán. Giữa biến cố như vậy, tập đoàn J.P. Morgan vững mạnh đã đứng ra thực hiện công việc của Cục Dữ trữ Liên bang Mỹ (FED) trước cả khi FED thành lập (ND: Đến 1913 thì FED mới ra đời).

(ND: Ảnh bìa tờ tạp chí Puck Magazine (1910), nổi bật lên người đàn ông đội mũ đen - chính là chủ tịch J.P. Morgan.)

Vụ sụp đổ thị trường chứng khoán năm 1929 (Stock Market Crash of 1929)

Cú sập năm 1929 - bắt đầu vào ngày 24 tháng 10 - là một cuộc đổ máu trên quy mô chưa từng có vì rất nhiều người đã đầu tư tiền vào thị trường. Vụ này đã để lại những ngày “đen tối” trong sử sách, mỗi ngày đều có những cú rớt phá kỷ lục của riêng mình.

(ND: Quang cảnh bên trong SGDCK New York (NYSE) ngày Thứ Ba Đen tối 25-10-1929)

Ngày Thứ Hai Đen tối (Black Monday)

Ban đầu chẳng có ai tin rằng thứ Hai như là ngày thị trường sập cả. Thế nhưng, vào ngày 19 tháng 10 năm 1987- Sử gia ngày nay gọi là Thứ Hai Đen tối - các lệnh cắt lỗ tự động và nỗi hoảng loạn đã khiến thị trường điều chỉnh nặng tạo nên hiệu ứng domino để lại dư âm khắp thế giới. FED và các ngân hàng trung ương khác đã can thiệp giúp chỉ số Dow Jones phục hồi từ mức giảm 22% khá nhanh chóng.

(ND: Hàng loạt tờ báo đăng tin về ngày thứ Ba Đen tối đó, kể cả tờ Thời báo New York nổi tiếng)

Tháng Chín mới là tội đồ

Thật kỳ lạ, tháng 9, không phải tháng 10, có nhiều lần thị trường giảm giá hơn. Quan trọng hơn, chất xúc tác gây ra những cú sập năm 1907 và 19219 trên đều xảy ra vào tháng 9 hoặc sớm hơn, và phản ứng chỉ đơn giản bị trễ thôi. Vào năm 1907, cơn hoảng loạn gần như xảy ra vào tháng 3 và với sự căng thẳng gia tăng về số phận của các công ty tín thác, để rồi cú sập xảy ra bất kỳ tháng nào sau đó. Cú sập năm 1929 được cho là bắt đầu khi Fed cấm các khoản vay giao dịch ký quỹ (Margin-trading) vào tháng Hai kèm tăng lãi suất. […]

(ND: Bên cạnh Hiệu ứng tháng 10 thì cũng có cả Hiệu ứng tháng 9 nữa)

Thiên thần ngụy trang

Đáng ngạc nhiên, tháng 10 trong lịch sử đã báo trước sự kết thúc của nhiều Thị trường Gấu (ND: Tức thị trường giảm giá). Thực tế là khoảng thời gian này được nhìn nhận một cách tiêu cực thực sự có thể biến nó trở thành một trong những cơ hội gom hàng tốt hơn cho những người đi ngược (Contrarians). Các cú trượt giá năm 1987, 1990, 2001 và 2002 quay đầu vào tháng 10 và bắt đầu pha chạy dài hơi. Đặc biệt, ngày thứ Hai Đen tối 1987 là một trong những cơ hội mua tuyệt nhất trong suốt 50 năm.

(ND: Chỉ số DJ bật tăng mạnh 60% kể từ đáy tháng 10-1987)

Peter Lynch, trong số những người khác như vậy, đã tận dụng cơ hội này để gom cổ phiếu của những công ty vững mạnh mà ông đã bỏ lỡ trên con đường phát triển của họ. Khi thị trường hồi phục, nhiều cổ phiếu trong số này đã tăng lên mức định giá trước đó và một số ít được chọn đã vượt xa mức định giá.

(ND: Peter Lynch là một trong những nhà đầu tư thành công và nổi tiếng nhất mọi thời đại. Ông là cựu quản lý huyền thoại của Quỹ Magellan)

---

Xuân Bắc Invest lược dịch từ Investopedia

Nguồn ảnh: Tổng hợp