Suy thoái kinh tế: Liệu chúng ta đang đánh giá sai rủi ro?

Khi thảo luận về suy thoái kinh tế, người ta thường nhắc đến đường cong lợi suất như một công cụ dự báo. Mặc dù việc sử dụng đường cong này để dự đoán suy thoái đã nhiều lần gây tranh cãi, nhưng điều đáng chú ý là sự khác biệt trong cách chúng ta hiểu và định nghĩa từ "suy thoái".

Ngày nay, sau hơn hai thập kỷ với những cuộc suy thoái không điển hình, khái niệm này dường như trở nên mơ hồ hơn bao giờ hết.

Những cuộc suy thoái gần đây: Ngắn ngủi nhưng cực đoan

Trong hơn 20 năm qua, Hoa Kỳ đã trải qua hai cuộc suy thoái kinh tế lớn: cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008-2009 và cuộc suy thoái ngắn ngủi nhưng mạnh mẽ do đại dịch COVID-19 gây ra vào năm 2020. Cả hai đều là những ví dụ điển hình của các cú sốc lớn gây ra sự biến động mạnh trong nền kinh tế toàn cầu.

Tuy nhiên, điều đáng lưu ý là những cuộc suy thoái này không kéo dài như các cuộc suy thoái trong quá khứ: cuộc suy thoái do COVID-19 chỉ kéo dài hai tháng, trong khi cuộc khủng hoảng tài chính kéo dài 18 tháng.

Điều này đã làm cho nhiều người – đặc biệt là những ai trẻ tuổi hơn hoặc chưa từng trải qua các cuộc suy thoái điển hình – có xu hướng đánh giá thấp nguy cơ suy thoái. Nếu suy thoái không còn gắn liền với những cú sốc nghiêm trọng, liệu nó có còn được coi là nguy cơ đáng lo ngại?

Sự khác biệt giữa "hạ cánh mềm" và suy thoái kinh tế đang trở nên khó xác định hơn. Một ví dụ là cuộc suy thoái kéo dài tám tháng vào năm 2001, khi GDP Hoa Kỳ chỉ giảm khoảng 1% trong quý đầu và quý ba (trong khi quý hai vẫn tăng trưởng). Tỷ lệ thất nghiệp chỉ tăng từ 4,3% lên 5,5%, một con số tương đối nhẹ so với các cuộc suy thoái khác trong lịch sử.

Điều này đặt ra câu hỏi: liệu chúng ta có đang quá chú trọng vào các cuộc suy thoái cực đoan để rồi bỏ qua những dấu hiệu nhẹ nhàng hơn của một cuộc suy thoái tiềm tàng? Liệu có phải chỉ khi suy thoái được nhận diện rõ ràng, như những gì xảy ra sau sự sụp đổ của Lehman Brothers năm 2008, thì thị trường và các nhà đầu tư mới phản ứng mạnh mẽ?

Tại hội nghị Grant's Interest Rate Observer ở New York, một nhóm các nhà đầu tư kỳ cựu đã bày tỏ quan điểm thực tế về rủi ro suy thoái. Nhà đầu tư tỷ phú Stanley Druckenmiller, một trong những người phát biểu tại hội nghị, nhấn mạnh rằng nền kinh tế Hoa Kỳ đã trải qua nhiều cuộc suy thoái trong lịch sử, và những cuộc suy thoái này thường đóng vai trò "làm sạch" những yếu tố kém hiệu quả trong nền kinh tế.

Druckenmiller cảnh báo rằng điều cần tránh là một cuộc suy thoái lớn và tồi tệ, thường xuất phát từ chính sách tiền tệ lỏng lẻo và bong bóng tài sản. Ông cũng cho rằng hiện nay, cả cổ phiếu và tín dụng đều đang có dấu hiệu bong bóng, điều này làm tăng nguy cơ suy thoái nghiêm trọng nếu không được kiểm soát kịp thời.

Sự chuẩn bị của thị trường tài chính

Mặc dù có nhiều dấu hiệu cảnh báo về nguy cơ suy thoái, thị trường tài chính dường như chưa phản ứng mạnh mẽ. Cổ phiếu vẫn đang ở mức cao kỷ lục, và trong khi giá vàng tăng – một dấu hiệu của sự bất ổn – các yếu tố khác như lợi suất trái phiếu hay tín hiệu từ Fed vẫn chưa cho thấy dấu hiệu nghiêm trọng. Thị trường vẫn hy vọng vào một "hạ cánh mềm", khi Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (Fed) có thể điều chỉnh chính sách tiền tệ mà không gây ra suy thoái lớn.

Tuy nhiên, một nghiên cứu từ Michael Metcalfe, Giám đốc chiến lược vĩ mô của State Street, cho thấy rằng các nhà đầu tư thường chuyển từ cổ phiếu sang trái phiếu trong mỗi chu kỳ cắt giảm lãi suất trong ba chu kỳ gần đây. Điều này cho thấy sự lo ngại ngày càng tăng về khả năng suy thoái khi Fed tiếp tục hạ lãi suất.

Theo Metcalfe, hiện tại các nhà đầu tư đang nắm giữ cổ phiếu ở mức quá cao, đặc biệt là cổ phiếu Hoa Kỳ. Nếu rủi ro suy thoái thực sự cao hơn những gì thị trường dự đoán, thì việc nắm giữ quá nhiều cổ phiếu có thể trở thành một rủi ro lớn. Các nhà đầu tư có thể đang đánh giá thấp nguy cơ của một cuộc suy thoái không rõ ràng hoặc hạ cánh mềm thất bại.

Trong bối cảnh này, mùa báo cáo thu nhập sắp tới của các công ty lớn sẽ là một chỉ số quan trọng để xác định liệu thị trường có tiếp tục giữ được sự lạc quan hay không. Nếu lợi nhuận của các công ty vẫn tăng trưởng vững chắc, thì những lo ngại về suy thoái có thể tạm thời lắng xuống. Tuy nhiên, nếu các báo cáo này cho thấy dấu hiệu suy giảm, thị trường cổ phiếu có thể đối mặt với rủi ro điều chỉnh mạnh.

Kết luận: Suy thoái có phải là rủi ro không thể tránh khỏi?

Cuối cùng, điều quan trọng nhất là phản ứng của Fed. Nếu Fed tiếp tục điều chỉnh chính sách tiền tệ một cách cẩn trọng, nền kinh tế có thể tránh được một cuộc suy thoái lớn. Tuy nhiên, với sự mơ hồ trong việc nhận diện suy thoái và những dấu hiệu bong bóng tài sản hiện tại, các nhà đầu tư cần thận trọng và chuẩn bị sẵn sàng cho mọi kịch bản.

Trong thế giới tài chính, không phải lúc nào một cuộc suy thoái cũng dễ dàng nhận diện ngay từ đầu. Và nếu nó xảy ra mà không được nhận ra kịp thời, thì câu hỏi đặt ra là: liệu điều đó có thực sự quan trọng đối với thị trường hay không?