MỚI

ĐK sử dụng trợ lý đầu tư M.AI

#Chứng khoán

24HMONEY đã kiểm duyệt

Siết chặt quy định, chặn kẽ hở trên sàn chứng khoán

Dự thảo sửa đổi Nghị định 155 đề xuất loạt quy định chặt chẽ nhằm tăng cường minh bạch và kiểm soát xung đột lợi ích trong doanh nghiệp đại chúng. Những điều chỉnh này không chỉ khắc phục các lỗ hổng quản trị lâu nay mà còn tạo áp lực buộc doanh nghiệp phải nhanh chóng thích ứng với tiêu chuẩn cao hơn.

Nhằm hướng tới mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán từ cận biên lên mới nổi, dự thảo sửa đổi Nghị định 155 đề xuất hàng loạt điều chỉnh quan trọng trong quản trị doanh nghiệp đại chúng. Những thay đổi này tập trung vào việc nâng cao trách nhiệm của Hội đồng quản trị (HĐQT), kiểm soát xung đột lợi ích và tăng cường giám sát nội bộ, nhằm xây dựng một môi trường minh bạch, bền vững hơn cho thị trường.

Nếu so với các vấn đề nóng như nới room ngoại, trái phiếu doanh nghiệp hay cải cách thủ tục hành chính, những quy định về quản trị doanh nghiệp ít được nhắc đến hơn. Tuy nhiên, chính những thay đổi mang tính nền tảng này lại có tác động sâu rộng, bởi minh bạch và quản trị hiệu quả chính là yếu tố then chốt quyết định sức hấp dẫn của thị trường chứng khoán.

Hàng loạt điều chỉnh mới: Tăng cường kiểm soát, bịt lỗ hổng quản trị

Trong tờ trình Chính phủ, Bộ Tài chính đề xuất bổ sung hàng loạt quy định nhằm siết chặt quản trị doanh nghiệp đại chúng. Một trong những điểm đáng chú ý là quy định hạn chế kiêm nhiệm đối với thành viên HĐQT. Theo đó, mỗi thành viên HĐQT của công ty đại chúng chỉ được đồng thời giữ vị trí tương tự tại tối đa 5 công ty khác, bao gồm cả công ty TNHH.

Trước đây, luật chỉ giới hạn số lượng thành viên HĐQT tại các công ty cổ phần mà không tính đến công ty TNHH. Điều này dẫn đến tình trạng một số cá nhân tận dụng kẽ hở để giữ vai trò quản lý tại nhiều công ty cùng lúc, làm dấy lên lo ngại về xung đột lợi ích và giảm hiệu quả giám sát. Việc mở rộng phạm vi hạn chế kiêm nhiệm không chỉ giúp nâng cao tính minh bạch mà còn đảm bảo thành viên HĐQT thực sự có đủ thời gian và nguồn lực để thực hiện nhiệm vụ quản trị.

Bên cạnh đó, dự thảo cũng đề xuất siết chặt các mối quan hệ trong ban lãnh đạo doanh nghiệp. Cụ thể, Giám đốc và Tổng Giám đốc không được có quan hệ gia đình với người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên công ty mẹ hay đại diện phần vốn nhà nước. Quy định này nhằm ngăn chặn tình trạng "gia đình trị" – một vấn đề nhức nhối trong quản trị doanh nghiệp Việt Nam.

Ngoài ra, dự thảo cũng tăng cường giám sát các giao dịch tài chính nội bộ. Theo quy định mới, công ty đại chúng không được cung cấp khoản vay, cho mượn tài sản hoặc bảo lãnh cho cổ đông cá nhân, nhằm ngăn chặn tình trạng lạm dụng để trục lợi, gây ảnh hưởng đến cổ đông nhỏ lẻ.

Một thay đổi đáng chú ý khác liên quan đến vai trò của HĐQT. Các thành viên độc lập sẽ phải lập báo cáo đánh giá về hoạt động của HĐQT, nhằm nâng cao trách nhiệm giải trình và đảm bảo tính thực chất của hoạt động giám sát. Đồng thời, trách nhiệm của HĐQT trong việc chi trả cổ tức cũng được quy định rõ ràng hơn, giúp hạn chế tình trạng doanh nghiệp trì hoãn hoặc không thực hiện nghĩa vụ với cổ đông.

Nhằm nâng cao chất lượng quản trị, dự thảo cũng yêu cầu “người phụ trách quản trị công ty” phải tham gia đào tạo chuyên sâu về quản trị doanh nghiệp. Đây được xem là bước đi quan trọng nhằm nâng cao tính chuyên nghiệp và chuẩn hóa hoạt động quản lý tại các doanh nghiệp đại chúng.

Không ít thách thức khi áp dụng thực tế

Mặc dù các điều chỉnh trong dự thảo hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng quản trị, nhưng việc triển khai trên thực tế không hề đơn giản.

Quy định giới hạn kiêm nhiệm HĐQT có thể khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc thu hút nhân sự cấp cao. Theo luật sư Nguyễn Văn Phúc (Công ty Luật HM&P), nhiều chuyên gia có uy tín và kinh nghiệm có thể đóng góp giá trị lớn cho nhiều công ty cùng lúc. Nếu quy định được áp dụng quá cứng nhắc, có thể làm giảm nguồn cung nhân sự chất lượng cao, ảnh hưởng đến hiệu quả quản trị của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, việc siết chặt kiểm soát các giao dịch nội bộ cũng gây tranh cãi. Một số doanh nghiệp, như Vingroup, đề xuất bỏ quy định cấm cho mượn tài sản hoặc vốn, bởi cho rằng điều này sẽ làm giảm sự linh hoạt trong quản lý tài chính. Theo quan điểm của Vingroup, nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp hoặc đang trong giai đoạn khó khăn vẫn cần sự hỗ trợ từ các công ty trong cùng hệ sinh thái để duy trì hoạt động kinh doanh.

Một vấn đề khác là làm sao đảm bảo tính thực chất của báo cáo đánh giá HĐQT. Nếu các thành viên HĐQT độc lập không có đủ chuyên môn hoặc bản lĩnh để phản biện, những báo cáo này có thể chỉ mang tính hình thức, không cải thiện được chất lượng quản trị.

Ngoài ra, quy định yêu cầu HĐQT phải chịu trách nhiệm về việc chi trả cổ tức cũng có thể gây tranh cãi. Trong một số trường hợp, giữ lại lợi nhuận để tái đầu tư có thể là chiến lược hợp lý hơn so với việc chia cổ tức. Nếu áp dụng quá cứng nhắc, quy định này có thể làm giảm tính linh hoạt trong chiến lược tài chính của doanh nghiệp.

Kỳ vọng vào một thị trường minh bạch hơn

Dù còn nhiều tranh luận, không thể phủ nhận rằng những điều chỉnh trong dự thảo sửa đổi Nghị định 155 đang đi đúng hướng để nâng cao chất lượng quản trị doanh nghiệp tại Việt Nam. Một thị trường chứng khoán minh bạch, bền vững không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư mà còn là yếu tố quan trọng giúp Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu nâng hạng lên thị trường mới nổi.

Tuy nhiên, để các quy định thực sự phát huy hiệu quả, cần có sự linh hoạt trong quá trình triển khai, đồng thời đảm bảo các biện pháp giám sát đủ mạnh để tránh tình trạng "hình thức hóa" các tiêu chuẩn quản trị.