20/04/2023 Cập nhật ĐHCĐ 2024

Sểnh một cái, Mỹ nhận ra ô tô của Trung Quốc sản xuất đã chiếm lĩnh thi trường thế giới

Trung Quốc đã trở thành nhà xuất khẩu xe du lịch số 2 thế giới, vượt qua Mỹ và Hàn Quốc, đồng thời có nguy cơ gây ra những căng thẳng mới cho các đối tác và đối thủ thương mại., theo một bài báo trên Bloomberg

Khi Andreas Tatt, quản lý của một công ty thiệp chúc mừng ở Canterbury, Vương quốc Anh, quan tâm đến việc mua một chiếc ô tô mới, anh ấy biết mình sẽ chuyển sang sử dụng điện. Nhưng sau khi cân nhắc giữa Tesla Model 3 và Porsche Taycan, anh quyết định chọn một lựa chọn ít quen thuộc hơn: chiếc Polestar 2 chạy bằng pin màu vàng do Volvo và công ty mẹ Trung Quốc Zhejiang Geely Holding Group Co sản xuất.

"Chiếc xe khiến nhiều người chú ý, một phần là do màu sắc của nó, một phần là do mọi người không biết nó là gì", Tatt, người đã đợi 4 tháng để chiếc xe được vận chuyển từ Luqiao ở miền đông Trung Quốc, cho biết. Anh nói: "Lúc đầu, tôi có một số lo ngại rằng chất lượng chiếc xe có thể không tốt lắm. Tuy nhiên sau khi lái thử, mọi nghi ngờ về vấn đề chất lượng đều đã biến mất".

Khi các thương hiệu ô tô của Trung Quốc thu hút ngày càng nhiều khách hàng nước ngoài như Tatt, quốc gia này sẵn sàng trở thành nhà xuất khẩu xe chở khách số 2 thế giới, một cột mốc có thể định hình lại ngành công nghiệp ô tô toàn cầu và châm ngòi cho những căng thẳng mới cho các đối tác và đối thủ thương mại.

Theo dữ liệu từ Hiệp hội Xe khách Trung Quốc, các lô hàng ô tô sản xuất tại Trung Quốc đã tăng gấp ba lần kể từ năm 2020, đạt hơn 2,5 triệu chiếc vào năm ngoái. Những con số đó Trung Quốc cho thấy giờ chỉ đứng sau Nhật Bản và cao hơn Mỹ, Hàn Quốc, báo trước sự xuất hiện của một đối thủ đáng gờm đối với những gã khổng lồ ô tô lâu đời trên thế giới.

Các thương hiệu Trung Quốc hiện đang dẫn đầu thị trường ở Trung Đông và Mỹ Latinh. Ở châu Âu, các loại xe do Trung Quốc sản xuất được bán chủ yếu là các mẫu xe điện của Tesla Inc. và các thương hiệu châu Âu trước đây thuộc sở hữu của Trung Quốc như Volvo và MG, và các thương hiệu châu Âu như Dacia Spring hoặc BMW iX3, được sản xuất độc quyền tại Trung Quốc.

Một loạt thương hiệu cây nhà lá vườn như BYD Co. và Nio Inc. cũng đang vươn lên với tham vọng thống trị thế giới xe năng lượng mới. Được hỗ trợ bởi Berkshire Hathaway Inc. của Warren Buffett, BYD đã thu hút được những người mua xe điện ở các nước phát triển như Úc.

Theo Xu Haidong, Kỹ sư phó tại Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc do nhà nước hậu thuẫn, đây mới chỉ là bước khởi đầu. Ông cho biết mục tiêu của các hãng xe Trung Quốc là bán 8 triệu phương tiện chở khách ra nước ngoài vào năm 2030, nhiều hơn gấp đôi so với doanh số bán hàng hiện tại của Nhật Bản.

Xe hơi Trung Quốc đang là đối thủ khó chịu của nhiều hãng xe tiếng tăm trên thế giới. Ảnh nguồn The Manufacturer

Xu hướng này nhấn mạnh rằng Trung Quốc đã vượt ra ngoài vai trò là “công xưởng của thế giới” sản xuất các thiết bị điện tử tiêu dùng giá rẻ, đồ gia dụng và đồ chơi Giáng sinh.

Bằng cách chuyển sang sản xuất các sản phẩm tinh vi và phức tạp hơn cho các thị trường cạnh tranh, được quản lý chặt chẽ, các công ty Trung Quốc đang nâng cao chuỗi giá trị trong lĩnh vực sản xuất, một động lực tăng trưởng chính đã biến nền kinh tế kế hoạch hóa từng gặp khó khăn trươc đây trở thành một nền kinh tế gần như tư bản chủ nghĩa trị giá 18 nghìn tỷ USD ngày nay.

Thật vậy, Chỉ số Phức tạp Kinh tế do Phòng thí nghiệm Tăng trưởng tại Đại học Harvard tổng hợp, phân tích nhiều loại sản phẩm mà một quốc gia xuất khẩu, xếp Trung Quốc ở vị trí thứ 17 trên thế giới, tăng từ vị trí thứ 24 của một thập kỷ trước.

Sự gia tăng xuất khẩu ô tô phần lớn không được chú ý ở Mỹ, một phần vì nó xảy ra trong đại dịch coronavirus và một phần vì các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc chủ yếu tập trung vào châu Âu, châu Á và châu Mỹ Latinh.

Xe của hãng Changan Raeton tại một triển lãm xe hơi ở Bắc Kinh. Ảnh QILAI SHEN/BLOOMBERG

General Motors Co. đã bán được khoảng 40.000 chiếc SUV nhỏ gọn Buick Envision do Trung Quốc sản xuất tại Mỹ vào năm 2021, nhưng những căng thẳng chính trị, việc tiếp tục áp dụng thuế quan và trợ cấp dưới thời Trump nhằm thúc đẩy sản xuất xe điện trong nước đã làm giảm sức hấp dẫn của thị trường đó.

Thâm nhập vào châu Âu từ lâu đã là mục tiêu của các công ty Trung Quốc, bắt đầu trưng bày tại các triển lãm ô tô trên lục địa này vào đầu những năm 2000.

Một loạt các thử nghiệm an toàn thất bại vào khoảng năm 2007 đã dập tắt những hy vọng đó. Jochen Siebert tại JSC Automotive, một công ty tư vấn xe hơi ở Singapore cho biết: "Thành thật mà nói, tôi đã nghĩ rằng đó là một sự thất bại không thể gượng lại nổi".

Nhưng nhờ tăng cường tự động hóa và dẫn đến tiêu chuẩn hóa, Goldman Sachs Group Inc. cho biết các nhà máy ô tô mới ở Trung Quốc có mức độ sử dụng rô-bốt cao nhất thế giới, những lo ngại ngày trước giờ đã trở thành quá khứ.

Khi chất lượng được cải thiện trong thập kỷ qua, ô tô Trung Quốc bắt đầu vượt qua các bài kiểm tra an toàn của châu Âu. Các biện pháp hạn chế ô nhiễm không khí khó khăn của Trung Quốc cũng đã giúp hầu hết ô tô của nước này đáp ứng các tiêu chuẩn khí thải của châu Âu.

"Để chống lại người Trung Quốc, chúng tôi sẽ phải có cấu trúc chi phí tương đương", Giám đốc điều hành Stellantis NV Carlos Tavares cho biết khi nói chuyện với các phóng viên tại một nhà máy truyền động ở Tremery, miền bắc nước Pháp vào cuối năm ngoái.

"Hoặc, châu Âu sẽ phải quyết định đóng cửa ít nhất một phần biên giới của mình với các đối thủ Trung Quốc. Còn nếu châu Âu không muốn đặt mình vào tình huống này, chúng ta cần phải nỗ lực hơn nữa để nâng cao khả năng cạnh tranh", ông nhấn mạnh.

Xe hơi Trung Quốc đang chờ xuất khẩu tại cảng Yantai, Sơn Đông (Trung Quốc). Ảnh TANG KE/FOR CHINA DAILY

Trong một năm bước ngoặt đối với ô tô do Trung Quốc sản xuất, xuất khẩu sang Liên minh châu Âu đã tăng 156% vào năm 2021, lên 435.000 chiếc, theo Eurostat.

Tuy nhiên, theo Agatha Kratz, giám đốc của Rhodium Group, sự gia tăng nhanh chóng các lô hàng EV từ quốc gia này có nguy cơ gây ra phản ứng chính trị dữ dội ở Liên minh châu Âu.

"Một phần là do các công ty Trung Quốc đang trở nên tốt hơn, nhưng một phần là do công suất dư thừa ở Trung Quốc", bà nói. "Đây thực sự là một vố đau. Nó có thể tạo ra một phản ứng thực sự mạnh mẽ ở châu Âu về bảo hộ thương mại".

Chiếc Polestar giá cao mà Tatt đã mua là một ngoại lệ: Trung Quốc có xu hướng xuất khẩu những chiếc ô tô tương đối rẻ.

Theo dữ liệu do UN Comtrade cung cấp, với mức chỉ khoảng 13.700 USD, giá trung bình của một chiếc xe chở khách do Trung Quốc sản xuất xuất khẩu chỉ bằng 1/3 so với xe của Đức vào năm 2021 và rẻ hơn khoảng 30% so với xe của Nhật Bản.

Điều đó có nghĩa là ô tô Trung Quốc có nhiều khả năng trở thành mối đe dọa đối với các mẫu xe rẻ hơn của Nhật Bản và Hàn Quốc, hơn là các thương hiệu Đức.

Các nhà chức trách ở Bắc Kinh không quá lo lắng, ít nhất là vào lúc này.

Gao Yang, Vụ trưởng Vụ đầu tư nước ngoài (Bộ Thương mại Trung Quốc) cho biết: "Sức mạnh của ngành công nghiệp ô tô của một quốc gia cuối cùng sẽ được thử thách bởi thị trường quốc tế". Bà nói thêm rằng chính phủ sẽ khuyến khích các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc mua lại các công ty nước ngoài.

Chứng minh rằng mình là một trung tâm sản xuất đáng tin cậy cho các công ty lớn trong ngành, Trung Quốc đang dẫn đầu về lĩnh vực tiếp theo: đó chính là xe điện. Các nhà sản xuất ô tô địa phương nhận thấy nền tảng điện tương đối dễ sử dụng so với động cơ đốt trong phức tạp.

Alexander Klose, Phó Chủ tịch điều hành các hoạt động ở nước ngoài của Aiways Automobiles Co., một nhà sản xuất EV thuần Trung Quốc, đã bán được vài nghìn xe ở châu Âu, cho biết: "Việc chuyển sang sử dụng pin có nghĩa là động cơ không còn là điểm khác biệt nữa. Về mặt công nghệ, "nó đã tạo ra một sân chơi bình đẳng", ông nói.

Nỗ lực toàn cầu nhằm cắt giảm lượng khí thải carbon và bảo vệ hành tinh đã khiến Bắc Kinh khuyến khích các nhà sản xuất và người mua xe điện bằng các khoản trợ cấp, trong khi chuỗi cung ứng địa phương mạnh mẽ đã khiến việc sản xuất xe điện ở Trung Quốc rẻ hơn bất kỳ nơi nào khác.

Nhà máy Thượng Hải của Tesla đã sản xuất gần 711.000 ô tô vào năm ngoái và chiếm 52% sản lượng của công ty trên toàn thế giới. Các biện pháp này cũng đã tạo ra hàng chục nhà sản xuất trong nước như Aiways. Nhiều người hầu như không tạo được dấu ấn, nhưng BYD, Nio và XPeng Inc. là một trong những công ty nổi bật có tiềm năng tỏa sáng trên trường quốc tế.

BYD, công ty cũng tự sản xuất pin và chip, là nhà sản xuất xe điện lớn nhất trong nước. Công ty này có tham vọng trở thành Toyota của EVs nhờ giá bán rất tiết kiệm cho người mua trên thế giới và công ty đang đặt cược vào các tế bào và chất bán dẫn của mình để đạt được mục tiêu đó.

BYD là nhà sản xuất xe điện lớn nhất Trung Quốc. Ảnh của BYD

Giám đốc điều hành Tesla Elon Musk cho biết trong một cuộc gọi với các nhà phân tích sau báo cáo thu nhập hàng quý của nhà sản xuất xe điện này, đối thủ cạnh tranh lớn nhất của Tesla Inc. có thể là một công ty Trung Quốc.

Khi được hỏi về các công ty xe hơi Trung Quốc, Musk cho biết họ "làm việc chăm chỉ nhất và thông minh nhất". Ông cũng mô tả các công ty xe hơi Trung Quốc là những công ty cạnh tranh nhất trên thế giới. "Một số công ty Trung Quốc có nhiều khả năng đứng thứ hai sau Tesla", ông nói.

Alan Visser, người đứng đầu bộ phận kinh doanh toàn cầu của Lynk & Co., một thương hiệu xe điện thuộc sở hữu của Geely, cho biết: "Chúng tôi không che giấu sự thật rằng chúng tôi là người Trung Quốc và người châu Âu đang dần quen với việc các sản phẩm từ Trung Quốc có chất lượng cao".

Ông cho biết các sản phẩm của Lynk & Co. có hơn 180.000 người dùng ở châu Âu, nhiều nhất từ các dịch vụ cho thuê của công ty. Geely cho biết tổng xuất khẩu của họ là 190.000 xe vào năm 2022 và mục tiêu là 600.000 xe mỗi năm vào năm 2025.

Từ việc chỉ bán được vài nghìn chiếc xe vào giữa những năm 1980, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã đi một chặng đường dài.

Cho đến năm 2018, khi Tesla được phép sở hữu hoàn toàn nhà máy ở Trung Quốc, các nhà sản xuất ô tô nước ngoài phải hợp tác với các công ty địa phương để sản xuất tại Trung Quốc.

Trong khi các công ty nước ngoài bảo vệ công nghệ tiên tiến nhất của họ, thì các công ty trong nước trở nên cạnh tranh bằng cách học hỏi các quy trình từ các đối tác của họ và thông qua việc mua lại các thương hiệu như Volvo và Lotus.

Tốc độ tăng trưởng nhu cầu nội địa nhanh chóng đã khiến Trung Quốc trở thành thị trường ô tô lớn nhất thế giới vào năm 2009.

Năm 2018, doanh số bán hàng trong nước lần đầu tiên giảm sau gần ba thập kỷ, ngay khi các phương tiện sản xuất trong nước đang cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Stephen Dyer, Giám đốc điều hành của công ty tư vấn AlixPartners tại Thượng Hải và là một cựu lãnh đạo của Ford cho biết: "Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã nhìn thấy điều đó và họ đã nói: 'Thời kỳ mở rộng nhanh chóng này sắp kết thúc', rất nhiều người trong số họ nói, 'hãy thử các thị trường khác'.

Sự tăng trưởng trong chuỗi cung ứng ở Trung Quốc cũng bắt kịp tốc độ sản xuất ô tô. Các công ty trong nước hiện sản xuất hầu hết các bộ phận, kể cả những bộ phận mà họ từng nhập khẩu cách đây khoảng một thập kỷ, chẳng hạn như thép cường độ cao và sợi thủy tinh gia cố.

Do đó, Trung Quốc lần đầu tiên đạt thặng dư thương mại về phương tiện và phụ tùng phương tiện vào năm 2021. Tuy nhiên, các dây chuyền lắp ráp vẫn phụ thuộc vào máy móc tiên tiến từ Nhật Bản và Đức.

"Dường như đã có một bước thay đổi", Dyer nói. "Xu hướng dài hạn là doanh số bán hàng của các thương hiệu Trung Quốc sẽ tăng nhanh trên khắp thế giới".