Quy định mới về xử phạt vi phạm hành chính đất đai tác động đến người dân như thế nào?

Mới đây, Chính phủ đã thông qua Nghị định 123/2024/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai và chính thức có hiệu lực vào ngày 04/10/2024, đã đánh dấu một bước chuyển biến quan trọng trong khung pháp lý quản lý đất đai tại Việt Nam.

Với mục tiêu bảo vệ quyền lợi của người dân và xây dựng một môi trường pháp lý minh bạch, những điểm mới trong nghị định này sẽ tác động không nhỏ đến ý thức chấp hành pháp luật trong cộng đồng và nâng cao trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực liên quan.

Nghị định 123/2024/NĐ-CP được ban hành nhằm thay thế Nghị định 91/2019/NĐ-CP ngày 19/11/2019 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai, Nghị định mới này không chỉ đơn thuần là bản cập nhật các quy định chưa phù hợp, mà còn mở rộng phạm vi điều chỉnh và tăng mức xử phạt, qua đó góp phần nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước về đất đai.

Một trong những điểm mới đáng chú ý nhất là Nghị định 123 đã mở rộng phạm vi điều chỉnh bao gồm cả các hành vi vi phạm hành chính đã kết thúc và đang thực hiện, trong khi Nghị định 91 chỉ đề cập chung đến hành vi vi phạm hành chính. Điều này có nghĩa là ngay cả khi hành vi vi phạm đã xảy ra trong quá khứ, người dân vẫn có thể bị xử phạt nếu hành vi đó được phát hiện.

Việc mở rộng phạm vi điều chỉnh sẽ khuyến khích người dân cẩn trọng và tuân thủ pháp luật hơn. Tăng cường tính răn đe và ý thức của người dân trong việc chấp hành quy định pháp luật về đất đai. Điều này tạo ra một tâm lý cẩn trọng hơn trong việc tuân thủ các quy định pháp luật về đất đai. Việc bổ sung phạm vi điều chỉnh có thể góp phần hạn chế các hành vi vi phạm liên quan đến đất đai, vì người dân có thể ý thức rõ hơn về hậu quả xảy ra. Điều này sẽ tạo ra một nền tảng vững chắc cho việc xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật trong xã hội.

Bổ sung biện pháp khắc phục hậu quả

Nghị định 123/2024/NĐ-CP đã đưa ra các biện pháp khắc phục hậu quả một cách rõ ràng và cụ thể hơn, bổ sung thêm một số biện pháp mới gồm buộc đăng ký đất đai và buộc thực hiện thủ tục để được phê duyệt dự án chăn nuôi tập trung có quy mô lớn.

Những quy định này không chỉ thúc đẩy việc quản lý đất đai hiệu quả hơn mà còn giúp người dân nhận thức rõ về trách nhiệm của mình khi có hành vi vi phạm pháp luật đất đai.

Với những quy định cụ thể về biện pháp khắc phục, người dân sẽ hiểu rõ hơn quyền lợi và nghĩa vụ của mình trong việc xử lý hậu quả từ những vi phạm. Đồng thời, các biện pháp này còn góp phần hạn chế thiệt hại, hướng tới việc khôi phục tình trạng ban đầu mà hành vi vi phạm đã gây ra, góp phần bảo vệ tài nguyên đất đai, tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững trong tương lai.

Thu hẹp diện tích tối thiểu bị xử phạt đối với hành vi lấn, chiếm đất

Trước đây, Nghị định 91 quy định trường hợp lấn, chiếm đất chưa sử dụng tại khu vực nông thôn thì hình thức và mức xử phạt chỉ phạt tiền từ 2 - 3 triệu đồng đối với diện tích đất lấn, chiếm dưới 0.05a.

Còn theo Nghị định 123, mức phạt được nâng lên 3-5 triệu đồng, đồng thời thu hẹp diện tích lấn chiếm bị xử phạm từ 0.05ha xuống còn 0.02ha. Qua đó, góp phần bảo vệ tài nguyên đất, nâng cao nhận thức của người dân trong việc thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình trong việc sử dụng đất.

Tăng mức phạt hành chính đối với hành vi chuyển đổi quyền sử dụng đất không đủ điều kiện

Theo quy định tại Điều 45 Luật Đất đai năm 2024 thì người dân được thực hiện các quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho quyền sử dụng đất; thế chấp, góp vốn bằng quyền sử dụng đất; nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho quyền sử dụng đất khi có đủ các điều kiện sau:

- Có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở hoặc Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất hoặc Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất, trừ trường hợp thừa kế quyền sử dụng đất, chuyển đổi đất nông nghiệp khi dồn điền, đổi thửa, tặng cho quyền sử dụng đất cho Nhà nước, cộng đồng dân cư và trường hợp quy định tại khoản 7 Điều 124 và điểm a khoản 4 Điều 127 của Luật Đất đai;

- Đất không có tranh chấp hoặc tranh chấp đã được giải quyết bởi cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, bản án, quyết định của Tòa án, quyết định hoặc phán quyết của Trọng tài đã có hiệu lực pháp luật;

- Quyền sử dụng đất không bị kê biên, áp dụng biện pháp khác để bảo đảm thi hành án theo quy định của pháp luật thi hành án dân sự;

- Trong thời hạn sử dụng đất;

- Quyền sử dụng đất không bị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời theo quy định của pháp luật.”

Tại Điều 47 Luật Đất đai 2024 quy định:

“Điều 47. Điều kiện chuyển đổi quyền sử dụng đất nông nghiệp

Cá nhân sử dụng đất nông nghiệp do được Nhà nước giao đất, do chuyển đổi, nhận chuyển nhượng, nhận thừa kế, nhận tặng cho quyền sử dụng đất hợp pháp từ người khác thì chỉ được chuyển đổi quyền sử dụng đất nông nghiệp trong cùng đơn vị hành chính cấp tỉnh cho cá nhân khác và không phải nộp thuế thu nhập từ việc chuyển đổi quyền sử dụng đất và lệ phí trước bạ.”

Với quy định về xử phạt vi phạm hành chính tại Nghị định 123/2024/NĐ-CP, thì hiện nay người dân có thể bị phạt tiền từ 2 đến 3 triệu đồng đối với hành vi chuyển đổi quyền sử dụng đất nông nghiệp mà không đủ một trong các điều kiện theo quy định tại khoản 1 Điều 45 Luật Đất đai nêu trên. Bên cạnh đó, phạt tiền từ 3 đến 5 triệu đồng đối với hành vi chuyển đổi quyền sử dụng đất nông nghiệp mà không đủ điều kiện theo quy định tại Điều 47 Luật Đất đai.

Ngoài ra, tại Điều 17 Nghị định 123/2024/NĐ-CP bổ sung thêm quy định phạt tiền từ 5 đến 10 triệu đồng đối với hành vi chuyển đổi quyền sử dụng đất nông nghiệp mà không đủ điều kiện theo quy định tại khoản 1 Điều 45 và Điều 47 Luật Đất đai.

Như vậy, về cơ bản, các quy định đối với các hành vi vi phạm trong lĩnh vực đất đai đều được tăng mức xử phạt vi phạm. Điều này, góp phần nâng cao ý thức của người dân, tạo ra một áp lực lớn hơn đối với các cá nhân và tổ chức, giúp hạn chế tình trạng vi phạm về đất đai, nâng cao ý thức pháp luật về bảo vệ tài nguyên đất đai.

Quyết định xử phạt vi phạm hành chính đã chấp hành được công bố công khai

Theo quy định tại Khoản 3 Điều 33 Nghị định 123/2024/NĐ-CP thì các trường hợp có hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai và các trường hợp đã chấp hành xong quyết định xử phạt vi phạm sẽ được đăng công khai trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Việc công bố thông tin vi phạm hành chính giúp người dân và các tổ chức quan tâm có cơ hội nắm bắt được thông tin một cách rõ ràng, từ đó giảm thiểu tình trạng tiêu cực trong quản lý đất đai. Tăng cường trách nhiệm của tổ chức, cá nhân, trong việc tuân thủ quy định pháp luật, đồng thời thấy rõ hậu quả và sự nghiêm minh của pháp luật. Thông qua đó, người dân có thể giám sát hoạt động quản lý đất đai và góp phần tăng cường tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý nhà nước.

Nghị định 123/2024/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai là một bước tiến lớn trong công tác quản lý Nhà nước về đất đai. Những điểm mới trong Nghị định không chỉ giúp tăng cường hiệu lực xử lý vi phạm mà còn tạo ra một môi trường pháp lý minh bạch, hợp lý hơn. Sự thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi và nghĩa vụ của người dân mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của xã hội.