Ông Trump có thành công trong cuộc chiến thương mại với Trung Quốc?

Tổng thống Mỹ Donald Trump từng tweet rằng “chiến tranh thương mại là tốt và dễ dàng chiến thắng”, nhưng sau 4 năm tại vị, thật khó để nói chính sách của ông về Trung Quốc đã thành công, theo SCMP.

Khi Mỹ “nổ phát súng” khởi đầu cuộc thương chiến vào năm 2018, bà Xu Yanlin - Giám đốc bán hàng tại một công ty quần áo và đồ gia dụng trên Amazon đặt trụ sở ở Quảng Châu - sợ rằng không thể tiếp tục kinh doanh tại thị trường Mỹ. Tuy nhiên, thực tế là cửa hàng của bà không những tồn tại được mà còn “phất lên” dù phải tăng giá bán sản phẩm vì chịu thuế trừng phạt của Chính phủ Mỹ.

"Người tiêu dùng Mỹ phải gánh thêm phần thuế từ chính sách thương mại của ông Trump. Chúng tôi đăng giá đồng loạt các sản phẩm trong năm nay. Ví dụ, một sản phẩm có mức giá 16 USD trước thương chiến giờ được bán với giá 19.99 USD", bà Xu cho biết. "Chúng tôi cảm thấy hiện tại ngay cả người tiêu dùng mặt hàng giá thấp cũng không quá nhạy cảm với việc tăng giá vì hàng rào thuế quan. Điều này có thể là do các khoản hỗ trợ tiền từ Chính phủ Mỹ trong đại dịch Covid-19".

Trong khi đó, các doanh nghiệp tại Mỹ có nhập hàng từ Trung Quốc đang hứng chịu tác động từ hàng rào thuế quan của ông Trump. Cách 11,200 km từ Phoenix (Arizona, Mỹ), Barry Vogel, CEO Audio & Loudspeaker Technologies International, cho rằng hàng rào thuế quan là “con dao hai lưỡi” cho các nhà sản xuất loa tại Mỹ.

“Linh kiện nhập từ Trung Quốc tăng giá từ 15-25%, do đó giá sản phẩm của chúng tôi tăng”, ông Vogel nhận định. “Nhưng điều thật sự kỳ lạ là loa nguyên chiếc nhập khẩu từ Trung Quốc không bị đánh thuế trừng phạt".

Xét chung, những trải nghiệm của những doanh nghiệp này đã phần nào thể hiện một nỗ lực tái cân bằng thương mại Mỹ-Trung sai lầm trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump tại Nhà Trắng.

“Chính sách thương mại của ông Trump đã không thành công”

Một bài phân tích kinh tế cho thấy chiến tranh thương mại làm tổn thương cả Trung Quốc và Mỹ. "Chính sách thương mại chống Trung Quốc của Tổng thống Trump đã không thành công", Scott Kennedy, Chuyên gia về Trung Quốc tại thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), cho hay.

“Gióng lên hồi chuông cảnh báo về Trung Quốc đã là một thành công. Thế nhưng, mặt khác, họ đã bỏ qua cơ hội chỉ vì những động thái điều hành thật kinh khủng”, ông nói.

Tuy vậy, việc xác định rõ tác động trực tiếp từ chính sách đối đầu Trung Quốc của ông Trump rất khó, khi mà nền kinh tế Mỹ cũng gặp nhiều vấn đề trong nước trong 4 năm vừa qua – đó là chưa kể đến tác động của đại dịch.

Tuy nhiên, Chuyên gia kinh tế Tommy Wu của Oxford Economics ước tính GDP Trung Quốc mất khoảng 0.5% vì thương chiến. Tác động từ xung đột công nghệ giữa Mỹ-Trung thậm chí còn lớn hơn thế.

"Trước khi Mỹ và Trung Quốc phân ly kinh tế, chúng tôi dự báo GDP Trung Quốc đạt 5% trong vòng 10 năm tới. Giờ chúng tôi dự báo GDP Trung Quốc chỉ đạt 4.5%. Việc GDP mỗi năm giảm 0.5% là khá lớn", ông cho biết.

Số lượng người lao động được các doanh nghiệp công nghiệp Trung Quốc tuyển dụng giảm 20% trong giai đoạn từ tháng 7/2018-8/2020. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng điều này đến từ chủ trường giảm nợ của chính quyền Trung Quốc hơn là thương chiến.

"Đà giảm có thể đến từ chính sách đối đầu Trung Quốc", Li Wei, Giáo sư kinh tế thuộc Trường Kinh doanh Cheung Kong, cho biết. Li Wei thực hiện khảo sát hàng tháng để theo dõi ý định tuyển dụng của các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Trung Quốc.

"Năm 2016, Trung Quốc bắt đầu chiến dịch giảm nợ. Rất nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ không thể vay vốn ngân hàng, buộc phải dựa vào nguồn vốn từ hệ thống ngân hàng bóng tối", ông nói. "Với nhiều công ty Trung Quốc, thương chiến không phải là vấn đề quá lớn, bởi Trung Quốc không còn phụ thuộc vào thương mại nhiều như trước đây".

Chiến tranh thương mại đã đẩy nhanh quá trình dịch chuyển chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc khi chi phí lao động và giá đất đai tại đất nước tỷ dân ngày càng tăng, đồng thời các quy định về môi trường và xã hội được siết chặt.

Mặc dù ông Trump kêu gọi các công ty Mỹ “lập tức tìm nơi sản xuất thay thế cho Trung Quốc” trong dòng tweet hồi tháng 8/2019, nhưng cuộc khảo sát của Phòng Thương mại Mỹ tại Thượng Hải trong tháng 9/2020 cho thấy 92.1% doanh nghiệp không có ý định rời Trung Quốc.

Trong 4 năm đầu của ông Trump, chỉ số đo lường giá trị hàng xuất khẩu từ Trung Quốc chỉ giảm xuống dưới mốc cơ sở 100 trong 3 tháng (vào đầu đại dịch và giữa năm 2018), nhưng giờ thì chỉ số này đã về mức tại thời điểm ông Trump lên nhậm chức.

Nhà kinh tế Jef Ferry thuộc tổ chức Liên minh vì Nước Mỹ thịnh vượng cho rằng cần phải ghi công của Tổng thống Trump vì làm thay đổi quan điểm của thế giới về Trung Quốc.

"Trong một số trường hợp, chúng ta hạn chế được khả năng tăng trưởng của một số ngành công nghiệp Trung Quốc. Dù vậy, mục tiêu chính của thương chiến không phải là vùi dập nền kinh tế Trung Quốc, mà là thúc đẩy nền kinh tế Mỹ", ông Ferry nhấn mạnh.