Nông dân trồng lúa thoát được “lời nguyền trúng mùa rớt giá”

Lúa Đông Xuân ở Đồng bằng sông Cửu Long đang dần về cuối vụ. Tuần lễ cuối tháng 3/2021 giá lúa tuy giảm nhưng đầu tháng 4 đã tăng trở lại. Vụ Đông Xuân này nếu xét về năng suất, chất lượng, đầu ra đều tốt, nông dân lợi nhuận cao.

Tuần lễ cuối tháng 3/2021 giá lúa gạo ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) giảm nhưng vẫn trên 6.000 đồng/kg. Kể từ đầu tháng 4 giá lúa đã nhích lên lại và đang ở mức 6.400 đồng/kg đối với lúa RI 50404, Đài Thơm 8 và OM 5451,… vẫn ở mức cao. Năm nay do vào vụ trễ nên lúa gạo nội địa không bị áp lực bán ra.

Theo các thương nhân, thị trường lúa gạo ở ĐBSCL ngày 2/4/2021 gạo nguyên liệu về ít hơn, và chất lượng gạo cũng khá hơn; giá lúa các loại tăng nhẹ từ 50 - 100 đồng/kg.

Hiện nay, mặt bằng giá gạo xuất khẩu sang Philippines và Bangladesh như sau: Gạo IR 50404 loại 5% giá 470 USD/tấn (FOB), riêng gạo Đài Thơm 8 (ĐT 8) thương nhân Philippines mua với giá 500 - 510 USD/tấn. Mặt bằng giá xuất khẩu nếp 10% tấn, Japonica và Jasmine thuần 92% chào thị trường ngách là 560 USD/tấn.

Thương nhân Philippines tăng mua gạo Việt Nam

Ông Đỗ Hà Nam, Phó chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), Chủ tịch HĐQT, kiêm Tổng giám Đốc Intimex Group cho biết, trước đây, do Chính phủ Philippines cấp chỉ tiêu nhập khẩu gạo theo kiểu “nhỏ giọt” cho từng doanh nghiệp nên các thương nhân Philippines không thể đẩy mạnh nhập khẩu gạo, nhưng bây giờ việc cấp quota đã trở lại bình thường nên họ đang đẩy mạnh thu mua.

Đối với thị trường Philippines từ khi nước này xóa thầu Chính phủ (G2G), cho tư nhân nhập khẩu gạo theo hạn ngạch do Chính phủ cấp và đánh thuế 35% thì thị trường này đã thông thoáng hơn nhiều. Với cách làm này xem ra tốt hơn so với hợp đồng G2G, vì giao cho tư nhân nhập khẩu gạo thường có giá tốt hơn mà Chính phủ lại thu được một khoảng tiền lớn từ thuế nhập khẩu gạo.

“Sở dĩ Chính phủ Philippines cấp phép nhập khẩu gạo “nhỏ giọt” là vì lo sợ thương nhân Philippines tăng mua thì gạo Việt Nam sẽ nhảy giá, nên họ cứ mở dần và cấp phép cho từng doanh nghiệp. Hiện Intimex vẫn đang ký hợp đồng bán gạo cho thương nhân Philippines, tính đến thời điểm này đã gần 250 ngàn tấn, gần bằng 50% mục tiêu xuất khẩu gạo năm nay của công ty”, ông Nam cho biết.

Theo ông Nam, đầu ra vụ lúa Đông Xuân năm nay là rất ổn. Gạo 5% tấm của Việt Nam đang giao động từ 505 - 510 USD/tấn. Tính ra giá hợp đồng đi Bangladesh là tốt, các doanh nghiệp đang ký bán trong khoảng 505 - 510 USD/tấn.

Tuy vậy, giá gạo xuất khẩu năm nay vẫn thấp so với cùng kỳ năm ngoái. Năm 2020, khi Việt Nam tạm dừng xuất khẩu và đến khi xuất lại giá gạo có tăng đột biến, nhưng so mặt bằng giá các năm thì năm nay giá gạo xuất khẩu vẫn tốt hơn nhiều. Như vậy, vụ lúa Đông Xuân này “lời nguyền trúng mùa rớt giá” đã không xẩy ra với người nông dân trồng lúa ở ĐBSCL.

Năng suất lúa đạt cao nhất 5 năm qua

Ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ NN-PTNT) cho biết, vụ Đông Xuân 2020-2021, vùng ĐBSCL xuống giống hơn 1,51 triệu ha, giảm hơn 27.000 ha so với vụ trước. Đến nay, toàn vùng đã thu hoạch được khoảng 1 triệu ha, năng suất đạt hơn 7 tấn/ha, sản lượng lúa ước đạt 10,7 triệu tấn, tăng 144.000 tấn so với cùng kỳ năm trước. Đây là năng suất lúa đạt cao nhất trong 5 năm qua.

Đáng chú ý là tuy giảm diện tích sản xuất nhưng sản lượng lúa Đông Xuân tăng, xuất khẩu gạo ổn định giá lúa bán cao nên có lợi cho nông dân, thậm chí giá lúa Đông Xuân đã lập kỷ lục mới trong nhiều năm trở lại đây khi đạt trên, dưới 7.000 đồng/kg.

Giá lúa ổn định nên lợi nhuận của nông dân trồng lúa lần đầu tiên đạt trên 45%, có nơi như TP. Cần Thơ, nông dân đạt lợi nhuận tới 50%. Trong khi đó, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam vẫn tiếp tục ở mức cao, thậm chí giá gạo xuất khẩu 5% tấm của Việt Nam còn cao hơn gạo cùng loại của Thái Lan.

Theo VFA, ngày 31/3, giá gạo 5% tấm của Việt Nam dao dịch ở mức 498 USD/tấn (-10), gạo 5% Thái Lan giá 490 USD/tấn (-4), gạo 5% tấm Ấn Độ 408 USD/tấn. Loại gạo 25% tấm của Việt Nam giá 473 USD/tấn (-10), gạo 25% tấm Thái Lan 472 USD/tấn (-2), gạo 25% tấm Ấn Độ 368 USD/tấn.

Ông Nam cho biết, trong tháng 4 ngoài hợp đồng Bangladesh, các doanh nghiệp Việt Nam còn giao hàng cho Liên hiệp quốc (LHQ) để xuất đi châu Phi theo dạng nhân đạo. Hàng năm, LHQ mở nhiều đợt thầu và khi mở thầu sẽ thông báo trên web của LHQ, những doanh nghiệp muốn tham gia thầu phải có tên trong danh sách được LHQ phê duyệt từ trước.

Thầu gạo LHQ xuất đi châu Phi sẽ đại diện LHQ ở khu vực ASEAN mở thầu và có nhiều doanh nghiệp các nước tham gia. Các doanh nghiệp muốn tham gia thầu của LHQ phải đáp ứng đủ các tiêu chuẩn và điều kiện do tổ chức này đưa ra, sau đó đăng ký và gửi hồ sơ đấu thầu cho đại diện LHQ ở khu vực ASEAN, xem xét và chọn doanh nghiệp cung cấp.

Tại Việt Nam hiện có khoảng 5- 6 doanh nghiệp nằm trong danh sách của LHQ. Được biết Vinafood 1 và Intimex cũng đã trúng thầu LHQ cung cấp châu Phi.

Dự báo xuất khẩu gạo năm 2021 vẫn duy trì tín hiệu lạc quan cả về sản lượng và giá bán do các thị trường xuất khẩu chủ lực của Việt Nam như Philippines, Trung Quốc, châu Phi... tiếp tục ký hợp đồng mua gạo và giá gạo đang ở mức rất khả quan.

Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) ước tính niên vụ 2020 -2021, sản lượng gạo toàn cầu sẽ đạt mức 496,4 triệu tấn, giảm khoảng 1 triệu tấn so với giai đoạn 1 năm về trước. Tiêu thụ gạo thế giới năm 2020/21 đã tăng 0,5 triệu tấn lên mức kỷ lục 504,7 triệu.

Tổng thương mại gạo thế giới năm 2021 vẫn được dự báo là 46 triệu tấn, không thay đổi so với dự báo trước đó nhưng tăng gần 3% so với một năm trước đó. Tồn kho cuối kỳ của thế giới giảm 0,3 triệu tấn xuống 177,8 triệu, giảm 0,3 triệu so với kỷ lục đầu năm và là lần giảm đầu tiên kể từ năm 2006/07.