Nhiệm vụ kinh tế cho người kế nhiệm ông Biden

Ứng cử viên Tổng thống của Đảng Dân chủ sẽ phải nhận một trách nhiệm lớn để duy trì và phát huy các thành tựu kinh tế của ông Joe Biden.

Di sản kinh tế của ông Biden

Trước hết, đó là Kế hoạch "Giải cứu nước Mỹ" trị giá 1,9 nghìn tỷ USD mà ông Biden ký ngay sau khi nhậm chức. Chính quyền của ông coi đây là phương tiện để đạt được các mục tiêu tiến bộ như mở rộng tín dụng thuế trẻ em.

Bên cạnh đó, chương trình "Tái xây dựng tốt hơn”, được hứa hẹn sẽ rót thêm hàng tỷ USD vào năng lượng xanh, giáo dục mầm non phổ thông, trợ cấp chăm sóc sức khỏe mở rộng, nghỉ phép có lương, chăm sóc trẻ em, chăm sóc người già và nhà ở công cộng. Lập luận của Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ là vì nền kinh tế đang trong khủng hoảng, càng chi tiêu nhiều sẽ càng tốt.

Nhưng thực tế đang chứng minh điều đó không đúng. Mỹ đã tránh được khủng hoảng kinh tế, tăng trưởng nhanh chóng từ giữa năm 2020 nhờ vào kích thích kinh tế được thông qua dưới thời ông Trump, cùng với sự kết thúc của giãn cách xã hội.

Các nhà kinh tế chỉ ra nền kinh tế Mỹ không bị cản trở bởi nhu cầu không đủ, mà bởi cung không đủ, khi đại dịch làm rối loạn chuỗi cung ứng và đẩy hàng triệu người ra khỏi lực lượng lao động. Điều này đã đẩy lạm phát lên cao.

Kế hoạch “Tái xây dựng tốt hơn” cuối cùng đã thất bại do sự phản đối của Thượng nghị sĩ Dân chủ Joe Manchin của bang West Virginia. Sự phản đối của ông đã ngăn chặn một đợt bùng nổ chi tiêu khác có thể gây lạm phát. Trong khi đó, các phần nhỏ hơn của chương trình nghị sự của ông Biden đã được thông qua riêng lẻ như Đạo luật Đầu tư và Cơ sở hạ tầng, Đạo luật Chip và Khoa học, và Đạo luật Giảm lạm phát.

Trụ cột kinh tế thứ 3 của ông Biden vẫn đang chờ tác động. Đạo luật Chip đang mang lại cho Hoa Kỳ khả năng sản xuất chất bán dẫn tiên tiến mà hiện nay chỉ có ở châu Á làm được. Đạo luật Giảm lạm phát cũng đang khuyến khích đầu tư vào năng lượng mặt trời, xe điện và pin.

Các luật này đại diện cho sự chuyển đổi lớn của Hoa Kỳ sang chính sách công nghiệp — ám chỉ việc sử dụng các công cụ Nhà nước để phân bổ vốn cho các ngành ưu tiên. Giới chuyên gia ở Mỹ cho rằng sự thay đổi này dường như sẽ tiếp tục ngay cả khi ứng cử viên đối thủ Donald Trump thắng cử, dù ông thường chỉ trích quan điểm thương mại tự do và thích sản xuất trong nước của ông Biden.

Khó khăn của người kế nhiệm

Tuy nhiên, vấn đề của người kế nhiệm ông Biden sẽ là vực dậy lòng tin của cử tri Mỹ. Mặc dù các thành tích kinh tế của Tổng thống Biden không tồi, nhưng chúng hầu như không được công chúng Mỹ nhận thức.

Các thành tích kinh tế của ông Biden để lại trách nhiệm không nhỏ cho người kế nhiệm.

Các cuộc thăm dò liên tiếp cho thấy sự bất bình đối với khả năng xử lý kinh tế của Tổng thống Mỹ. Nhưng theo số liệu lịch sử, xét về tăng trưởng sản lượng kinh tế và việc làm, hay sự giảm tỷ lệ thất nghiệp, thành tích của ông Biden cho đến nay thuộc hàng tốt nhất của bất kỳ nhiệm kỳ Tổng thống nào kể từ năm 1980. Ngay cả lạm phát, mặc dù vẫn cao hơn mức 2% trước đại dịch, hiện đã giảm xuống khoảng 3%, gần như đã tạo điều cho Cục Dự trữ Liên bang sớm hạ lãi suất.

Thách thức mà ông Biden chưa giải quyết được, nằm ở mức tăng giá cộng dồn 20% kể từ khi ông nhậm chức. Giá nhà quá tầm với hay mức lương không theo kịp với giá cả, cộng với những yếu tố mang cảm giác bất ổn như nhập cư trái phép cao, chiến tranh ở Ukraine và Gaza, và sự loay hoay khi đối phó với Trung Quốc cũng thêm vào tâm lý tiêu cực.

Bà Kamala Harris sẽ phải tìm cách làm nổi bật bản thân dựa trên thành tích của ông Biden. Bên cạnh đó, các ứng cử viên Dân chủ khác, như Thống đốc Pennsylvania Josh Shapiro hoặc Thống đốc Michigan Gretchen Whitmer cũng sẽ phải nỗ lực hết sức để bảo đảm điều đó.

Còn về phía ông Trump, kế hoạch kinh tế của đảng Cộng hòa cũng không phải không có điểm yếu. Chiến lược của ông nhấn mạnh vào việc tăng thuế quan, trục xuất người nhập cư trái phép và cắt giảm thuế sẽ làm tăng lạm phát, lãi suất và thâm hụt. Cho tới khi cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ diễn ra, cuộc đối đầu về kế hoạch kinh tế giữa hai đảng sẽ là chiến trường quyết định chiếc ghế Tổng thống Mỹ năm tới là ai.