"Nhân tố X" với giá vàng

Mặc dù Ngân hàng Nhà nước đã tổ chức thành công 7 phiên đấu thầu vàng miếng SJC, thế nhưng giá vàng vẫn chưa thể lắng xuống sau khi ghi nhận mức cao kỷ lục 92,4 triệu đồng/lượng.

Không ổn định về giá vàng

Theo ông Đinh Tùng Lâm, từ Viện Thực hành Đầu tư tài chính Da Vinci, thị trường vàng trong nước hiện đang biến động mạnh mẽ mà không tuân theo bất kỳ quy định cụ thể nào, và không có bất kỳ đơn vị nào độc lập quyết định giá cả. "Do đó, giá vàng thường xuyên điều chỉnh, thậm chí trong cùng một buổi sáng, giá vàng có thể thay đổi đến 19 lần. Dù là vàng SJC nhưng giá mua - bán lại thường khác nhau tại các cửa hàng kinh doanh vàng," ông Lâm phân tích.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia kinh tế, trong năm nay, giá vàng miếng SJC có thể đạt mức 100 triệu đồng, đặc biệt nếu Chính phủ không thể kiểm soát được cơn sốt vàng. Tuy nhiên, nếu giá vàng tiếp tục tăng mạnh và vượt quá khả năng mua của người tiêu dùng, thị trường vàng có thể rơi vào tình trạng suy giảm nhanh chóng và bong bóng giá vàng sẽ phá vỡ.

Nguyên nhân gia tăng giá

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Đức Hùng Linh, người sáng lập Think Future Consultancy, phân tích rằng, giá vàng miếng SJC đang tăng mạnh do tâm lý đầu cơ của người dân. "Khi giá vàng gần đạt đỉnh, sự tăng giá trở nên nhanh chóng hơn do tâm lý bán vàng trở nên mạnh mẽ. So với cổ phiếu, việc làm giá vàng dễ hơn vì chỉ có một số ít doanh nghiệp lớn hoạt động trong ngành vàng. Trong giai đoạn này, các doanh nghiệp vàng thường không chịu lỗ nên chênh lệch giữa giá mua và giá bán trở nên lớn," ông Linh nhận định.

Dữ liệu lịch sử cho thấy, cơn sốt vàng đã mang lại lợi nhuận lớn cho các doanh nghiệp kinh doanh vàng. Giá của vàng ngoài SJC, tức là vàng nguyên liệu, thường chênh lệch khoảng 2 triệu đồng/lượng giữa thị trường trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, giá vàng SJC chênh lệch lên đến 16-17 triệu đồng/lượng, một chênh lệch lớn giữa giá trong nước và quốc tế. SJC lợi nhuận từ vai trò là đơn vị nhập khẩu và sản xuất độc quyền vàng miếng và chiếm tới 90% thị phần bán ra.

Khó khăn của độc quyền

Trong năm 2023, SJC ghi nhận tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận sau thuế lần lượt là 12% và 24,5% so với cùng kỳ. Một số doanh nghiệp khác trong ngành cũng ghi nhận lợi nhuận tăng cao nhờ vào sự tăng giá của vàng. Công ty Cổ phần Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ) là một trong số đó. Theo báo cáo tài chính năm 2023, PNJ ghi nhận lợi nhuận ròng hơn 1.971 tỉ đồng, tăng 9% so với cùng kỳ năm 2022 và vượt 2% so với kế hoạch. Đây là mức lợi nhuận cao nhất trong 35 năm hoạt động của công ty.

So với các doanh nghiệp cùng quy mô, PNJ ghi nhận lợi nhuận cao hơn, dù doanh thu tương đương. Sự khác biệt nằm ở việc PNJ chủ yếu kinh doanh vàng trang sức, một mảng kinh doanh mang lại biên lợi nhuận gộp cao hơn (khoảng 27%) so với mảng kinh doanh vàng miếng (2-3%).

Tuy nhiên, khi giá vàng tăng không kiểm soát, không chỉ gây ra những vấn đề kinh tế mà còn ảnh hưởng đến các doanh nghiệp trong ngành. PNJ, ví dụ, cần nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất trang sức, nên khi giá vàng trên thị trường tăng cao, chi phí sản xuất của họ cũng tăng theo.

Bà Cao Thị Ngọc Dung, Chủ tịch Hội đồng Quản trị PNJ, cho biết mặc dù thị trường vàng rất sôi động, nhưng công ty gặp khó kh