Nguy cơ khủng hoảng của chứng khoán bên ngoài

Trong số các mặt hàng nhập khẩu từ Mỹ bị Trung Quốc áp thuế và tăng thuế kể từ 1-9-2019 và giữa tháng 12-2019 có dầu thô. Hãng tin CNBC bình luận việc áp thuế này sẽ làm giảm biên lợi nhuận và sức cạnh tranh của các nhà máy lọc dầu của Trung Quốc, nhưng Trung Quốc tỏ ra sẵn sàng “hy sinh” lợi ích trong ngắn hạn của doanh nghiệp để bảo vệ lợi ích quốc gia.

Bù lại, Trung Quốc có thể tăng cường nhập khẩu dầu thô từ các nước khác và quan trọng hơn sự mất giá một cách cấp tập của nhân dân tệ so với đô la Mỹ những ngày gần đây đang hỗ trợ cho những nhà sản xuất trong nước và xuất khẩu.

Tháng 8 chưa qua đi, nhưng kể từ đầu tháng 8 đến nay đô la Mỹ đã lên giá 3% so với nhân dân tệ. Chưa có thời điểm nào trong vòng 12 năm qua, đồng tiền này lại rớt giá nhanh và dứt khoát như hiện tại. Mốc 7,2 nhân dân tệ ăn một đô la Mỹ được giới tài chính quốc tế dự báo diễn ra vào cuối năm nay, hiện đã rất gần, và có thể đạt được ngay trong tháng 9 tới không biết chừng.

Giả sử nhân dân tệ sẽ mất giá để bù đắp thiệt hại cho xuất khẩu của Trung Quốc tương đương mức thuế mà Tổng thống Donald Trump dự liệu thực hiện với hàng hóa Trung Quốc, thì đô la Mỹ sẽ còn mạnh gấp bội so với nhân dân tệ. Viễn cảnh này đương nhiên tồi tệ cho khả năng bùng phát một cuộc chiến tranh tiền tệ. Lúc ấy các thị trường chứng khoán sẽ không chỉ đối mặt với nguy cơ điều chỉnh, trì trệ mà đáng lo ngại hơn sẽ là một cuộc khủng hoảng.

Trong tâm bão chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, tỷ giá hối đoái của Việt Nam vẫn “vững như bàn thạch” và còn có thể ổn định dài hạn. Nguyên nhân khách quan và chủ yếu là nguồn cung ngoại tệ tiếp tục dồi dào. Các ngân hàng cho biết doanh nghiệp và người dân vẫn bán ngoại tệ hàng ngày cho họ.

Một số doanh nghiệp bất động sản cho biết sau khi Úc không còn cho phép công dân một nước lớn ở châu Á mua nhà cửa, điền sản tại Úc, nhu cầu mua căn hộ cao cấp của người nước ngoài ở các đô thị Việt Nam tăng vọt. Không thể biết đích xác mức độ, quy mô của nguồn cầu này, nhưng một số doanh nghiệp nhà đất ước tính con số tới hàng tỉ đô la Mỹ.

Cung ngoại tệ mạnh thì tiền đồng không thể tránh khỏi tình trạng lên giá. Nếu Ngân hàng Nhà nước không kiên quyết với chốt chặn phía dưới 23.200 đồng/đô la Mỹ, hẳn tỷ giá đã nghiêng về hướng đẩy tiền đồng ngày một có giá hơn. Trong khi đó, lãi suất huy động tiền đồng kỳ hạn từ sáu tháng trở lên vẫn tăng khiến gửi tiết kiệm bằng tiền đồng càng lấn lướt các kênh đầu tư khác. Ngay cả khi giá vàng trong nước chạy theo giá quốc tế lên sát 43 triệu đồng/lượng, đầu tư vàng vẫn là thứ yếu so với nắm giữ tiền đồng.

Chỉ các nhà xuất khẩu Việt Nam, đặc biệt xuất khẩu vào thị trường Trung Quốc cả chính ngạch và tiểu ngạch, cảm thấy “buồn lòng” vì hàng Việt bán ở Trung Quốc tính theo nhân dân tệ kém cạnh tranh đi ít nhiều. Tuy nhiên, như phản ánh của nhiều doanh nghiệp, các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc đa số nhận thanh toán bằng đô la Mỹ nên đã hạn chế được thiệt hại.

Sự giảm sút của xuất khẩu cá tra, hàng nông sản, rau quả, một số mặt hàng khác vừa qua vào Trung Quốc không phải do tỷ giá nhân dân tệ/đô la Mỹ biến động, mà chính là do thị trường trong nước như giá cá tra giảm, do phía Trung Quốc kiểm soát nghiêm ngặt xuất xứ, chất lượng hàng hóa..., do sự cạnh tranh xuất cùng mặt hàng từ các quốc gia lân cận chúng ta...

Xét về nguyên nhân chủ quan đang tác động đến tỷ giá hối đoái, có thể thấy rõ cách thức điều hành tỷ giá thận trọng của cơ quan quản lý trong bối cảnh Việt Nam đã bị Mỹ đưa vào danh sách các nước cần theo dõi về khả năng thao túng đồng tiền do Việt Nam đã thỏa mãn hai trong ba tiêu chí mà Mỹ đưa ra.

Dẫu vậy Ngân hàng Nhà nước vẫn cố gắng cân đối các chính sách từ lãi suất đến tăng trưởng tín dụng để tiền đồng ổn định giá trị hơn là lên giá. Việc các ngân hàng hạ lãi suất cho vay năm lĩnh vực ưu tiên vừa qua (hiện lãi suất ưu đãi chỉ 5%/năm) và cho phép một số ngân hàng được tăng chỉ tiêu tín dụng là những thí dụ.

Về cơ bản, tỷ giá hối đoái ổn định là một nhân tố thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và chứng khoán được hưởng lợi từ quá trình này. Có điều cứ tiến về ngưỡng 1.000 điểm là VN-Index lại thoái lui. Thêm vào đó, chiến tranh thương mại tăng nhiệt khiến khối ngoại chuyển sang bán ròng đã 3-4 tuần liên tiếp. Tiền vào chứng khoán có vẻ đang yếu đi và có thể yếu thêm, bất chấp vẫn có lác đác một số cổ phiếu đi ngược thị trường. Tìm được lợi nhuận ngắn hạn đối với các nhà đầu tư lướt sóng ngày càng khó.