Ngành thủy sản – Triển vọng của các thị trường chính

Kỳ vọng LNST các doanh nghiệp gia tăng từ đáy Q4 – 2023

Tổng giá trị xuất khẩu thủy sản 2 tháng đầu năm đã tăng 28% YoY, trong đó giá trị xuất khẩu cá tra tăng 8% YoY và tôm tăng 28% YoY. Giá trị xuất khẩu tăng chủ yếu nhờ sản lượng tăng 18% YoY đối với cá tra và 32% YoY đối với tôm trong khi giá bán trung bình vẫn giảm lần lượt là 9% YoY và 3% YoY. Giá bán trung bình 2 tháng đối với tôm và cá tra hầu hết giảm so với cùng kỳ ở các thị trường chính và chỉ có giá bán tôm ở thị trường TQ tăng so với cùng kỳ.

Năm 2024: Ngành cá tra kỳ vọng tăng trưởng sản lượng trong khi giá bán khó hồi phục

Thị trường Mỹ: kỳ vọng sản lượng năm 2024 tăng trưởng do nền kinh tế hồi phục và mức nền thấp 2023. Cơ hội cho cá tra từ việc Mỹ cấm nhập khẩu cá Minh Thái (pollock) là không đáng kể khi khi sản lượng cá Minh Thái xuất khẩu nhiều hơn nhập khẩu và sản lượng đánh bắt cho phép (TAC) tại khu vực biển Bering dự báo tương đương năm ngoái theo Cơ quan cá biển quốc gia tại Mỹ (NFMS). Từ đó, chúng tôi nhận thấy Mỹ sẽ khó thiếu nguồn cung cho cá Minh Thái. Giá bán vào Mỹ năm 2024 kỳ vọng tương đương cùng kỳ khi phải cạnh tranh giá với cá rô phi do nguồn cung cá rô phi dự kiến tăng cao (bảng 1).

Thị trường EU: sản lượng và giá bán kỳ vọng tương đương cùng kỳ khi phải cạnh tranh với nguồn cung dồi dào của cá Minh Thái. EU áp thuế nhập khẩu 13,7% kể từ tháng 1/2024 cho đến năm 2026 cho sản phẩm cá Nga nhưng áp lực cung lớn của cá Minh Thái Nga khi bị chặn xuất khẩu vào Mỹ và dự báo sản lượng cho phép đánh bắt của Minh Thái Nga tăng 27% trong năm nay (theo Tradexfood) khiến giá cá Minh Thái vào EU sẽ duy trì mức thấp. Theo đó, giá nhập khẩu cá Minh Thái có thể không chênh lệch đáng kể so với cá tra (hình 4).

Thị trường Trung Quốc: sản lượng cá tra sang TQ năm 2024 kỳ vọng tiếp tục tăng trưởng tốt khi nền kinh tế TQ cải thiện, tuy nhiên, giá bán sẽ khó tăng do sự cạnh tranh về giá với cá lóc và cá rô phi vẫn cao khi người dân vẫn còn quan tâm về giá.

Ngành tôm năm 2024 vẫn còn cạnh tranh cao với các cường quốc tôm

Thị trường Nhật Bản: sản lượng và giá bán tôm kỳ vọng tăng trưởng trong năm 2024 khi tiền lương tại Nhật tăng và đồng Yên mạnh lên nhờ BOJ đảo ngược chính sách tiền tệ và mức nền so sánh thấp của năm 2023. Thị trường Nhật bản được xem là thị trường cạnh tranh thấp nhất đối với ngành tôm Việt Nam do Nhật ưa chuộng tôm giá trị giá tăng, mặt hàng thế mạnh của Việt Nam) trong khi Ecuador và Ấn Độ xuất khẩu chính là tôm nguyên liệu.

Thị trường Trung Quốc và Mỹ: sản lượng tăng trưởng nhờ nền kinh tế phục hồi trong khi giá bán tương đương cùng kỳ do áp lực cạnh tranh về tôm nguyên liệu còn cao do nguồn cung dự đoán tăng trở lại. Mức độ tăng trưởng sản lượng của Việt Nam vào các thị trường Mỹ và TQ sẽ phụ thuộc vào kết quả sơ bộ thuế CBPG của Mỹ lên các nước Ấn Độ và Ecuador vào tháng 4/2024. Bên cạnh đó, theo Undercurrentnews, ngày 27/03/2024 đã có thông tin sơ bộ về thuế chống trợ cấp tại thị trường Mỹ. Theo đó, Việt Nam/Ecuador/Ấn Độ phải tạm đặt cọc lần lượt là 2,84%/7,55%/0% cho thuế chống trợ cấp. Thông tin chưa được đăng tải chính thức trên Công bố liên bang (Federal Register) nhưng nếu đúng thì các doanh nghiệp Việt Nam sẽ phải cân nhắc lựa chọn giữa đánh đổi giá bán để tăng sản lượng hoặc ngược lại.

Ngoài ra, về thị trường TQ: số liệu 2 tháng đầu năm 2024 cho thấy sản lượng Việt Nam xuất khẩu qua TQ đã tăng 77% YoY và giá bán trung bình 2 tháng đã tăng 91% YoY nhờ nguồn cung Ecuador giảm do dư lượng chất sulfite vượt mức cho phép và giá cước tăng. Tuy nhiên, chúng tôi cho rằng đây chỉ là yếu tố ngắn hạn do nguồn cung Ecuador sẽ sớm tăng trở lại khi kiểm soát được dư lượng chất sulfite và giá cước cũng đã giảm dần.

Thị trường EU khó tăng trưởng về sản lượng và giá bán khi mức độ cạnh tranh cao và nền kinh tế EU còn khó khăn. Bên cạnh đó, thị trường EU còn đòi hỏi cao như tôm đạt chuẩn an toàn (ASC), truy xuất nguồn gốc, có giải pháp giảm phát thải và phúc lợi động vật. Hiệp định thương mại EVFTA với thuế nhập khẩu giảm dần chưa mang lại nhiều hiệu quả khi cạnh tranh ở thị trường EU 27. Năm 2023, thị phần về lượng Việt Nam xuất sang EU 27 đã giảm từ 11% về 8% trong khi Ecuador đã tăng từ 28% lên 31%.