Ngành thép đang vào chu kỳ phát triển mới

Các doanh nghiệp thép trên sàn chứng khoán đã chứng kiến sự phục hồi ấn tượng trong sáu tháng đầu năm 2024 với lợi nhuận và giá cổ phiếu đều tăng mạnh.

Việc kinh tế tăng trưởng tốt trong quí 2 với sự dẫn dắt của các ngành công nghiệp, kèm với đó là sự phục hồi từng bước của hoạt động xây dựng, đã giúp hoạt động kinh doanh của các công ty thép dần đi vào giai đoạn ổn định và tăng trưởng.

Các doanh nghiệp thép đầu ngành như Hòa Phát, Nam Kim và Hoa Sen đã được các công ty chứng khoán dự báo có mức tăng trưởng lợi nhuận rất cao trong năm nay. Hòa Phát dự kiến tăng trưởng lợi nhuận trung bình hơn 73%, Nam Kim hơn 270% và Hoa Sen thì gấp 28 lần so với năm trước. Những con số này cho thấy sự hồi phục mạnh mẽ và tiềm năng phát triển của ngành thép trong tương lai gần.

Sự phục hồi của ngành thép có thể đánh dấu cho một chu kỳ tăng trưởng mới sau giai đoạn rất khó khăn vừa qua khi thị trường bất động sản có dấu hiệu ấm lên. Tuy nhiên, liệu sự phục hồi này có bền vững trong những năm sắp tới? Câu trả lời còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm cả sự tăng trưởng trong nước và ngoài nước, cũng như những rủi ro tiềm ẩn từ giá thép từ Trung Quốc.

Nhu cầu thép trong nước phục hồi

Trong sáu tháng đầu năm 2024, giá thép không thay đổi so với cuối năm ngoái mặc dù sản lượng thép thô tăng 4,1% trong 12 tháng qua. Đáng chú ý, sản lượng tiêu thụ thép trong bốn tháng đầu năm đã tăng 13% so với cùng kỳ năm trước. Điều này cho thấy nhu cầu thép đang dần phục hồi sau giai đoạn khó khăn và là dấu hiệu tích cực cho thị trường thép, phản ánh sự khởi sắc và tăng trưởng ổn định của ngành công nghiệp sau những biến động kinh tế toàn cầu.

Trong nước, vốn đầu tư toàn xã hội trong sáu tháng đầu năm 2024 tăng 6,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Đặc biệt, vốn đầu tư tư nhân tăng 6,3% và vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tăng 10,3%, trong khi đầu tư từ chính phủ chỉ tăng nhẹ 3%. Động lực chính cho sự tăng trưởng này là từ nỗ lực của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước trong việc giữ mức lãi suất thấp và thúc đẩy cho vay, cơ cấu nợ vay. Những biện pháp này đã tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp và nhà đầu tư trong việc tiếp cận vốn, thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh.

Nhu cầu bất động sản cũng đã phục hồi nhẹ khi số lượng nhà ở thương mại được cấp phép tăng 36% trong quí 1-2024 so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, sự hồi phục này vẫn yếu khi số lượng doanh nghiệp xây dựng và kinh doanh bất động sản đóng cửa vẫn nhiều hơn mở mới ở tháng thứ 40 liên tiếp. Động lực chủ yếu đến từ niềm tin của nhà đầu tư về việc đưa vào áp dụng Luật Bất động sản (sửa đổi) 2024. Sự thay đổi này được kỳ vọng sẽ tạo ra một môi trường kinh doanh minh bạch và hấp dẫn hơn cho các nhà đầu tư, đặc biệt là trong bối cảnh thị trường đang cần sự ổn định và phát triển bền vững.

Tuy vậy, đa phần sự phục hồi đến từ số ít các nhà đầu tư có nền tảng tài chính tốt, còn khu vực dân cư vẫn chứng kiến nhu cầu giảm mạnh. Người dân vẫn đang thận trọng trong việc đầu tư vào bất động sản do tình hình kinh tế còn nhiều biến động và lãi suất vay mua nhà vẫn cao đối với phần lớn người mua nhà. Sự chênh lệch này cho thấy thị trường bất động sản vẫn chưa thực sự bền vững và cần thêm thời gian để phục hồi hoàn toàn. Chính phủ và các cơ quan liên quan cần tiếp tục có những biện pháp hỗ trợ và điều chỉnh chính sách phù hợp để đảm bảo sự phát triển ổn định của thị trường bất động sản trong thời gian tới.

Các yếu tố tác động từ thị trường nước ngoài

Xuất khẩu thép đã phục hồi mạnh mẽ, đặc biệt là ở thị trường Mỹ. Xuất khẩu thép sang Mỹ trong sáu tháng đầu năm 2024 tăng 103% so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này cho thấy thị trường Mỹ vẫn duy trì nhu cầu cao về thép, mặc dù lãi suất vay mua nhà đang ở mức cao. Nhu cầu xây dựng nhà ở tại Mỹ vẫn tăng do nhu cầu có nhà của người dân Mỹ luôn cao. Những người có tài sản thường ưu tiên xây thêm nhà để cho thuê, nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường bất động sản. Việc xây dựng nhà để cho thuê không chỉ giúp tận dụng tài sản có sẵn mà còn tạo ra nguồn thu nhập ổn định cho các nhà đầu tư. Đây là một trong những yếu tố quan trọng thúc đẩy sự gia tăng mạnh mẽ trong nhu cầu xuất khẩu thép sang Mỹ, góp phần vào sự phục hồi và tăng trưởng của ngành thép trong nước.

Một trong những rủi ro chính đối với ngành thép Việt Nam là giá thép từ Trung Quốc. Dù nhu cầu thép phục hồi, giá thép vẫn không thay đổi do Chính phủ Trung Quốc đã bơm tiền và điều chỉnh chính sách để cứu thị trường bất động sản của nước này. Điều này đã tạo ra niềm tin vào sự phục hồi của thị trường bất động sản Trung Quốc, dẫn đến nhu cầu xây mới tăng lên. Các nhà máy thép tại Trung Quốc bắt đầu được vận hành trở lại, tạo ra nguồn cung lớn hơn cho thị trường. Khi không tiêu thụ hết trong nước, lượng thép dư thừa này sẽ được xuất khẩu với giá rẻ hơn, gây áp lực giảm giá thép trong nước.

Rủi ro từ thép Trung Quốc đã được giảm bớt nhờ các biện pháp bảo vệ thương mại của Bộ Công Thương đối với một số sản phẩm thép từ Trung Quốc. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều tranh cãi giữa các công ty sản xuất thép và công ty gia công thép tại Việt Nam. Các công ty sản xuất thép muốn bảo vệ giá bán sản phẩm cuối cùng, do đó họ ủng hộ việc áp dụng thuế tự vệ để tránh tình trạng giá thép bị giảm mạnh. Họ cho rằng biện pháp này sẽ giúp duy trì sự ổn định và phát triển bền vững cho ngành thép trong nước, bảo vệ lợi ích của các nhà sản xuất thép nội địa trước sự cạnh tranh không lành mạnh từ thép giá rẻ của Trung Quốc.

Ngược lại, các công ty gia công thép lại muốn giá thép nhập khẩu giảm để gia tăng biên lợi nhuận gộp của mình. Họ cho rằng giá thép rẻ sẽ giúp họ tiết kiệm chi phí nguyên liệu, từ đó tăng cường khả năng cạnh tranh của sản phẩm gia công thép trên thị trường trong và ngoài nước. Điều này sẽ mang lại lợi ích cho người tiêu dùng cuối cùng khi có thể mua được sản phẩm với giá thấp hơn.

Sự khác biệt này tạo ra thách thức lớn cho các cơ quan quản lý trong việc tìm kiếm giải pháp cân bằng giữa bảo vệ ngành sản xuất thép nội địa và đảm bảo lợi ích cho các công ty gia công thép. Quyết định cuối cùng cần phải xem xét kỹ lưỡng, đảm bảo không gây thiệt hại cho bất kỳ bên nào và thúc đẩy sự phát triển ổn định của toàn bộ ngành thép Việt Nam.

Ngành thép đang trên đà phục hồi sau giai đoạn khó khăn, với nhiều tiềm năng cho một chu kỳ tăng trưởng mới. Sự phục hồi này đến từ nhu cầu trong nước và quốc tế, cùng với sự hỗ trợ từ Chính phủ. Tuy nhiên, trong ngắn hạn ngành vẫn phải đối mặt với rủi ro từ giá thép Trung Quốc và sự tranh cãi trong các biện pháp bảo vệ thương mại.