Ngành may mặc Bangladesh khủng hoảng chưa từng có vì bất ổn chính trị và thiên tai

Ngành công nghiệp may mặc Bangladesh - vốn là trụ cột kinh tế của quốc gia này - đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng chưa từng có. Sự kết hợp của bất ổn chính trị và thiên tai đã tạo ra một cơn bão hoàn hảo, đe dọa làm sụp đổ những thành tựu mà ngành công nghiệp này đã gây dựng trong nhiều năm qua.

Tại Bangladesh, các nhà máy đóng cửa im lìm, cảng Chattogram - cửa ngõ cho hơn 90% thương mại quốc tế của Bangladesh - tê liệt hoàn toàn, và hàng triệu công nhân may mặc đứng trước tương lai bất định.

Cuộc khủng hoảng bắt đầu với làn sóng biểu tình chống Chính phủ và đạt đến đỉnh điểm vào ngày 05/08. Sau đó, Thủ tướng Sheikh Hasina từ chức và rời khỏi đất nước, tìm nơi trú ẩn tại Ấn Độ. Sự kiện này đã châm ngòi cho một chuỗi các sự kiện dẫn đến tình trạng bất ổn kéo dài hai tháng, với các cuộc biểu tình rộng rãi, giới nghiêm và bạo lực lan tràn khắp đất nước.

Trong bối cảnh đó, ngành công nghiệp may mặc - vốn đóng góp hơn 80% tổng thu nhập xuất khẩu và khoảng 11% GDP của Bangladesh - đang phải hứng chịu đòn giáng mạnh.

Khandoker Rafiqul Islam, tân Chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất và xuất khẩu hàng dệt kim Bangladesh (BKMEA), thừa nhận mục tiêu xuất khẩu 45 tỷ USD trong năm nay có thể sẽ không thể đạt được. "Tôi nghĩ đây là cuộc khủng hoảng tạm thời và chúng tôi sẽ vượt qua nó," ông nói.

Đồng tình với quan điểm tương tự, cựu bộ trưởng nội các và chủ tịch BGMEA, Gholam Sarwar Milon, cho biết ngành công nghiệp may mặc đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi cả bất ổn chính trị và lũ lụt, khi cả sản xuất và chuỗi cung ứng nguyên liệu thô đều bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

"Cuộc khủng hoảng trong ngành công nghiệp may mặc là chưa từng có", ông nhấn mạnh. "Sản xuất giảm gần 15-20% so với cùng kỳ năm ngoái. Nhiều đơn hàng đã cạn kiệt vì các nhà đầu tư và nhà cung cấp đơn hàng thận trọng về đầu tư. Nhiều nhà máy nhỏ đã đóng cửa hoặc đang làm việc theo hợp đồng phụ cho các nhà máy lớn”.

Theo nguồn tin từ BGMEA, trong số 3,000 nhà máy may mặc lớn và nhỏ ở Bangladesh, gần 800-900 nhà máy đã đóng cửa kể từ năm ngoái.

"Các nhà máy lớn đã sống sót, nhưng các nhà máy nhỏ và vừa đã chịu thiệt hại nặng nề. Nếu tình hình kéo dài, nó sẽ trở nên tồi tệ hơn", ông Gholam Sarwar Milon chia sẻ. Vị này đề xuất rằng ngành công nghiệp may mặc cần đa dạng hóa sang sản xuất túi đay và các loại quần áo cao cấp khác, đồng thời tìm kiếm thị trường mới.

Càng gây thêm khó khăn cho ngành công nghiệp của Bangladesh là sự xuất hiện của thiên tai. Lũ lụt do mưa gió mùa đã tàn phá vùng đồng bằng Bangladesh và các khu vực thượng nguồn của Ấn Độ, khiến gần 3 triệu người bị ảnh hưởng.

Mahfuzur Rehman, cựu thiếu tá quân đội và hiện là chủ sở hữu một nhà máy may mặc len, chia sẻ: "Do lũ lụt, chuỗi cung ứng đã bị ảnh hưởng nặng nề. Chúng tôi đạt đỉnh cao vào năm 2023-2024 khi xuất khẩu hàng may mặc của chúng tôi đạt khoảng 46 tỷ USD. Lần này có thể sẽ thấp hơn nhiều”.

Tuy nhiên, Mohammad Hatem, chủ tịch BKMEA, cho rằng ngành may mặc rồi sẽ vượt qua khủng hoảng.

"Ngành công nghiệp đã phải chịu tổn thất lớn trong vài tháng qua. Năm 2014, trong thời kỳ bất ổn chính trị, chúng tôi đã trải qua tình huống tương tự. Khi đó, chúng tôi mất 3 năm để trở lại trạng thái trước đó," ông nói.

Vị này cũng cảnh báo nếu tình hình không được khắc phục sớm, có một nhận thức ngày càng tăng rằng các nhà đầu tư nước ngoài có thể tìm kiếm thị trường mới ở các quốc gia Nam Á khác.

"Tuy nhiên, các thị trường Nam Á khác không có cơ sở hạ tầng như Bangladesh, nơi có năng lực sản xuất lớn như vậy," ông nói. Lực lượng lao động của ngành công nghiệp may mặc, vốn tạo việc làm trực tiếp cho hơn 4 triệu người và gần 15 triệu người gián tiếp, với tỷ lệ đáng kể là phụ nữ, đang phải đối mặt với sự bất ổn ngày càng tăng.

Giờ đây, với chính phủ lâm thời do nhà kinh tế học đoạt giải Nobel Hòa bình Muhammad Yunus lãnh đạo, mọi ánh mắt đều đổ dồn vào các động thái kế tiếp để khôi phục niềm tin của nhà đầu tư, sửa chữa cơ sở hạ tầng bị tổn hại, và quan trọng nhất là đảm bảo sinh kế cho hàng triệu công nhân may mặc.

"Khả năng phục hồi của ngành sẽ được thử thách khi nó cố gắng lấy lại vị thế và khôi phục danh tiếng như một nhà cung cấp toàn cầu đáng tin cậy”, một chủ sở hữu ngành công nghiệp may mặc giấu tên cho biết.