Nền kinh tế Việt Nam có thể gặp 4 thách thức trong 3 tháng cuối năm 2020 và cả năm 2021

Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV vừa công bố Báo cáo kinh tế vĩ mô 9 tháng đầu năm 2020, với dự báo kinh tế Việt Nam tăng trưởng 2,3-2,5% năm 2020, khoảng 6,5-7% năm 2021.

Cụ thể hơn, về tăng trưởng GDP, báo cáo nhận định, theo hướng cầu, các động lực chính cho tăng trưởng kinh tế trong những năm qua, sẽ còn tiếp tục được phát huy trong quý IV/2020 và năm 2021, gồm: tăng cường xuất khẩu, tăng đầu tư toàn xã hội về cả lượng và chất; tiêu dùng trong nước theo hướng lành mạnh hơn sau dịch Covid-19.

Theo hướng cung, những động lực cho tăng trưởng chính sẽ tập trung chủ yếu vào khu vực nông nghiệp (chú trọng phát triển theo hướng ứng dụng công nghệ cao) và công nghiệp - xây dựng (quá trình dịch chuyển đầu tư và chuỗi sản xuất cung ứng toàn cầu tiếp tục tìm đến các nước Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam và việc thúc đẩy đầu tư công (và cả hình thức PPP) sẽ tiếp tục hỗ trợ lĩnh vực xây dựng tăng trưởng.

Công nghiệp chế biến - chế tạo trong các ngành sản xuất thiết bị điện tử, máy tính, điện thoại di động, sản xuất và lắp ráp ô tô vẫn sẽ là động lực cho tăng trưởng khu vực công nghiệp nói riêng và cho tăng trưởng kinh tế nói chung.

Đáng chú ý, sản xuất - xuất khẩu nông sản và thiết bị điện tử, điện thoại, máy vi tính có thể bù đắp cho khó khăn trong những ngành vốn là thế mạnh của Việt Nam như dệt may, da giày… (do suy giảm cả nguồn cung và cầu từ đối tác quốc tế).

Trong khi đó, động lực tăng trưởng kinh tế từ khu vực dịch vụ, du lịch, tiêu dùng cá nhân sẽ phụ thuộc nhiều vào diễn biến dịch bệnh trên thế giới và công tác phòng - chống dịch bệnh của Việt Nam, nhưng sẽ cơ bản hồi phục, có thể đạt mức tăng trưởng khoảng 6,5-7%.

Đối với lạm phát, dự báo, chỉ số CPI (đặc biệt nhóm hàng thiết yếu) có thể tăng cao hơn vào những tháng cuối năm 2020 do ảnh hưởng của dịch Covid-19, thời tiết, thời vụ và việc mở rộng tài khóa tiền tệ để hỗ trợ nền kinh tế; do đó, cần chú trọng trong điều hành, bình ổn giá và phối hợp đồng bộ, hiệu quả các chính sách tiền tệ, tài khóa.

Áp lực lạm phát sẽ tăng cao hơn nữa trong năm 2021 do tác động của đà hồi phục kinh tế; sự tăng lên của giá dầu thế giới; lộ trình tăng giá các mặt hàng do Nhà nước quản lý; độ trễ tác động của chính sách tiền tệ tài khóa nới lỏng.

Tuy vậy, lạm phát sẽ được kiểm soát khi cung cầu hàng hóa duy trì sự cân bằng, tỷ giá và lãi suất ổn định. Dự báo chỉ số CPI bình quân năm 2021 sẽ tăng 3,8-4%, tăng 0,2-0,5 điểm % so với năm 2020.

Với triển vọng kiểm soát tốt dịch bệnh, nhóm hàng hóa thiết yếu, nhóm giao thông, nhóm văn hóa, giải trí và du lịch sẽ dần hồi phục trạng thái bình thường trước dịch và sẽ ít biến động hơn năm 2020.

Về xuất nhập khẩu, Báo cáo cho biết, mặc dù chưa đạt mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu cả năm 2020 (7%) song tốc độ tăng của xuất khẩu sẽ duy trì mức cao hơn nhập khẩu. Dự báo, cán cân thương mại năm 2020 ở mức 18-20 tỷ USD.

Trong năm 2021, xuất nhập khẩu tăng trưởng tốt hơn khi thương mại toàn cầu từng bước được khôi phục sau dịch bệnh; kim ngạch xuất khẩu dự kiến tăng 5%, trong khi nhập khẩu tăng 7% so với cùng kỳ, cán cân thương mại dự kiến ở mức thặng dư 10-15 tỷ USD.

Liên quan đến đầu tư nước ngoài, trong các tháng còn lại của năm 2020, hoạt động của khu vực FDI vẫn sẽ chịu ảnh hưởng từ đại dịch Covid 19 và vốn đăng ký dự kiến sẽ đạt từ 33-34 tỷ USD, thực hiện đạt khoảng 19-20 tỷ USD, lần lượt giảm khoảng 12% và 5% so với cùng kỳ 2019.

Thu hút FDI năm 2021, dự kiến FDI tăng trưởng tích cực, ở mức khoảng 36-38 tỷ USD, tương đương mức năm 2019 (trước khi xảy ra dịch Covid-19) nhờ xu hướng dịch chuyển chuỗi sản xuất, cung ứng vẫn tiếp tục diễn ra và môi trường kinh doanh của Việt Nam tiếp tục cải thiện tích cực;

Theo Báo cáo, dự kiến trong 3 tháng cuối năm 2020, lãi suất tiếp tục ổn định nhờ: NHNN tiếp tục việc hỗ trợ thanh khoản cho hệ thống duy trì lãi suất ở mức thấp; nhu cầu tín dụng dù có khả năng phục hồi song mức tăng trưởng tín dụng cả năm sẽ không quá lớn (dự kiến 8-9%) vàtỷ giá duy trì xu hướng ổn định.

Trong năm 2021, lãi suất sẽ chịu nhiều sức ép tăng khi nhu cầu tín dụng phục hồi, áp lực lạm phát cao hơn, song dự kiến chỉ tăng nhẹ khi NHNN tiếp tục thực hiện chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt để hỗ trợ phục hồi kinh tế.

Cũng trong 3 tháng cuối năm 2020, tỷ giá được nhận định tiếp tục xu hướng ổn định do dự trữ ngoại hối ở mức cao với mức 92 tỷ USD cuối tháng 9/2020 và dự kiến cả năm 2020 đạt 100 tỷ USD.

Bên cạnh đó, triển vọng tăng trưởng kinh tế tốt, mặc dù nguồn kiều hối có thể suy giảm do ảnh hưởng của dịch bệnh song vẫn sẽ góp phần bổ sung nguồn ngoại tệ.

Trong năm 2021, tỷ giá dự kiến tăng ở mức 1-1,5% so với cuối năm trước do hoạt động kinh tế phục hồi khiến nhu cầu thanh toán, vay ngoại tệ bằng đồng USD tăng lên, đồng thời, triển vọng kinh tế Mỹ tăng sau dịch bệnh, giúp đồng USD tăng giá.

Dự kiến nợ xấu nội bảng cuối năm 2020 có thể ở mức 3% và 3,5-4% trong năm 2021, cao hơn mức 1,89% cuối năm 2019 khi các TCTD ghi nhận nợ xấu, trích lập dự phòng trong quý cuối năm. Bên cạnh đó, đà phục hồi kinh tế còn chậm và gặp nhiều thách thức khiến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp tiếp tục gặp nhiều khó khăn.

Báo cáo nhấn mạnh thêm, trong 3 tháng cuối năm 2020 và cả năm 2021, nền kinh tế có thể gặp 4 thách thức lớn.

Thứ nhất, dịch bệnh dù có thể cơ bản được kiểm soát song vẫn có thể bùng phát trở lại từ đó sẽ ảnh hưởng tới tâm lý tiêu dùng và hoạt động đầu tư của doanh nghiệp;

Thứ hai là rủi ro nợ công, thâm hụt ngân sách và nợ xấu có thể gia tăng;

Thứ ba là quá trình tái cơ cấu nền kinh tế, cải thiện môi trường kinh doanh cần nhiều biện pháp quyết liệt, đồng bộ nhằm đạt được những cải cách thực chất hơn;

Thứ tư là biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường thách thức ổn định và phát triển bền vững.

Mức dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam của Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV cũng khá tương đồng so với dự báo của các tổ chức quốc tế.

Cụ thể, trong các báo cáo mới nhất của IMF, WB, ADB dự báo kinh tế Việt Nam tăng trưởng từ 1,8-2,8% năm 2020 và 6,3-7% năm 2021; lạm phát được kiểm soát ở mức 3,5-3,8% năm 2020 và khoảng 3,8-4% năm 2021.