Nền kinh tế Donbass hoạt động như thế nào trước khi Nga công nhận độc lập?

Trong số tất cả các quốc gia được hình thành sau sự sụp đổ của Liên Xô, Ukraine nhận được tài sản thừa kế lớn nhất.

Theo đó, đây là một nền nông nghiệp mạnh, một khu phức hợp năng lượng lớn, một mạng lưới luyện kim, giao thông và công nghiệp phát triển, đồng thời là cơ sở tốt để phát triển du lịch.

Năm 2013, các tòa nhà Donetsk và Luhansk, được gọi chung là Donbass, chiếm gần 16% GDP (tổng sản phẩm nội địa) của Ukraine, chỉ đứng sau Kiev. Tỷ trọng của Donbass trong khối lượng sản phẩm công nghiệp bán ra là 27,3%, nhiều hơn bất kỳ khu vực nào khác của đất nước, cũng như trong xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ từ Ukraine 23,3%.

Donbass sản xuất than luyện cốc dùng trong luyện kim, than nhiệt dùng để sản xuất điện, cũng như loại than đắt nhất - antraxit. Tổng cộng, khoảng 23-24 triệu tấn than được khai thác ở Donbass mỗi năm. Trong số này, ở các vùng lãnh thổ không do Kiev kiểm soát khoảng 18 triệu tấn.

Cũng trên lãnh thổ Donbass có khoảng 80 doanh nghiệp luyện kim (nhiều doanh nghiệp hiện không hoạt động), một số ngành công nghiệp chế tạo máy lớn cho ngành khai thác mỏ và một số ngành công nghiệp hóa dầu, trong đó có Nhà máy lọc dầu Lisichansk, hiện cũng đang nhàn rỗi.

Trên thực tế, kể từ khi bắt đầu xung đột, theo thống kê, Ukraine đã mất ít nhất 10% GDP và 1/5 thu nhập từ xuất khẩu. Trong thực tế, còn nhiều thua lỗ hơn. Kể từ năm 2018, Kiev đã phải nhập khẩu than cho nhu cầu của các nhà máy điện. Và trước đó, theo một số báo cáo truyền thông, các công ty Ukraine đã mua than thông qua các trung gian ở Nga, cũng như ở các khu vực Donetsk và Lugansk.

Ông Sergey Alikhashkin, nhà phân tích tại Viện phát triển công nghệ tổ hợp nhiên liệu - năng lượng (IRTTEK), Nga cho biết, than hiện được mua ngay cả ở Mỹ và Colombia sau đó được giao đến Ukraine.

Ông Alikhashkin tin rằng, thực tế khó chịu nhất đối với Ukraine hiện nay là các nền kinh tế của hai nước Cộng hòa Nhân dân Donetsk và Lugansk tự xưng (DPR và LPR) đã hoàn toàn định hướng lại thị trường Nga. Các sản phẩm luyện kim của Donbass chủ yếu xuất sang Nga, được tạo điều kiện thuận lợi bởi sắc lệnh của Tổng thống Vladimir Putin vào tháng 11/2021 về việc đơn giản hóa việc tiếp cận hàng hóa từ các nước cộng hòa vào thị trường của Nga.

Ngoài ra, các nguồn lực cần thiết mà Donbass từng nhận từ Ukraine nay cũng đến trực tiếp từ Nga. Xăng và dầu diesel trong DPR và LPR đã được nhập khẩu từ Nga kể từ khi bắt đầu xung đột. Về phần điện, từ khoảng giữa năm 2017, “dòng chảy” giữa Ukraine và Donbass đã bị ngừng lại. Tất cả điện được tạo ra bởi các nhà máy nhiệt điện địa phương sử dụng than từ Donbass hoặc từ Nga.

Tình hình tương tự với khí đốt, nhà phân tích Alikhashkin lưu ý, tất cả nhiên liệu đến từ Nga. Hơn nữa, trong DPR và LPR, tất cả các thành phố đều được khí hóa 100%, các thị trấn và làng mạc - khoảng 50%.

Trước đó, phát biểu trên truyền hình tối ngày 21/2, Tổng thống Nga Vladimir Putin thông báo đã ký thông qua sắc lệnh công nhận sự độc lập của hai quốc gia ly khai tự xưng: “Tôi cho rằng cần phải đưa ra quyết định mà lẽ ra phải được đưa ra từ lâu để ngay lập tức công nhận Cộng hoà Nhân dân Donetsk và Cộng hoà nhân dân Lugansk”.

Tổng thống Putin nói đây là kết quả trực tiếp từ sự thất bại của các thỏa thuận Minsk năm 2014, được xây dựng để chấm dứt chiến tranh.

Tổng thống Putin đưa ra quyết định trên một tuần sau khi Duma Quốc gia (Hạ viện Nga) thông qua nghị quyết công nhận hai nước cộng hòa tự xưng Donetsk và Lugansk ở miền Đông Ukraine.

Ngay sau khi ký sắc lệnh, Tổng thống Putin đã chỉ đạo Bộ Quốc phòng Nga đưa lực lượng gìn giữ hòa bình vào Donbass, đồng thời yêu cầu Bộ Ngoại giao Nga thiết lập quan hệ ngoại giao với các quốc gia vừa được công nhận độc lập.

Khu vực Donbass, gồm Donetsk và Lugansk, trở thành điểm nóng giao tranh từ năm 2014 giữa quân đội Ukraine và lực lượng ly khai. Lực lượng ly khai trong 2 vùng này tự thành lập 2 thiết chế chính trị tách biệt khỏi Kiev, có tên gọi là Cộng hòa Nhân dân Donetsk và Cộng hòa Nhân dân Lugansk.