"Nền kinh tế đang trì trệ mà chứng khoán tăng gấp đôi, rất không hợp lý và có thể đang hình thành bong bóng"

Một nền kinh tế đang trì trệ mà chứng khoán lên gấp đôi (năm ngoái VN-Index ở đáy 600-700 điểm) là rất không hợp lý, nên có thể đang hình thành bong bóng.

Nhìn nhận về diễn biến thị trường chứng khoán trong tháng 5/2021, Bộ Tài chính cho biết, hết tháng 5, chỉ số VN-Index đạt 1.328,05 điểm, tăng 7,2% so với cuối tháng trước và tăng mạnh tới 20,3% so với cuối năm 2020. Mức vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt 6.440.000 tỷ đồng, tăng tới 21,7% so với cuối năm 2020, tương đương 102,3% GDP.

Bước sang những ngày cuối cùng của tháng 6, chỉ số VN-Index bất ngờ tăng mạnh, vượt ngưỡng tâm lý 1.400 điểm. Tính đến 11h sáng nay (30/6), chỉ số VN-Index đang ở mức 1.417,34 điểm, tăng thêm 7,3 điểm so với phiên hôm qua, giá trị giao dịch cũng đạt khoảng hơn 9,1 nghìn tỷ đồng.

Như vậy, tính đến nay, chỉ số VN-Index đã tăng hơn 23% và vốn hóa thị trường tăng trên 22% so với thời điểm cuối năm 2020.

Liệu dòng tiền chảy mạnh vào chứng khoán có bình thường không trong bối cảnh kinh tế, doanh nghiệp (DN) khó khăn như vậy?

Nên khuyến khích (!?)

Ông Trương Hiền Phương, giám đốc Công ty Chứng khoán KIS Việt Nam, cho hay, dòng vốn chảy vào thị trường chứng khoán (TTCK) hiện nay có 3 nguồn chính: Thứ nhất, là vốn vay từ các ngân hàng (NH). Ví dụ như nhà đầu tư cá nhân vay vay vốn từ NH để đổ vào chứng khoán, yếu tố này hiện đang được kiểm soát rất tốt và hầu hết các NH hiện nay không bị báo động về việc hết room/cạn room cho vay chứng khoán, nghĩa là dư địa số tiền các NH còn để cho vay để đổ vào chứng khoán vẫn còn nhiều.

Điều này cho thấy việc vay vốn NH để đổ vào chứng khoán từ người dân, từ các công ty chứng khoán không cao, không đáng báo động.

Nguồn thứ 2, dòng vốn đến từ tiền nhàn rỗi của người dân. Nếu từ nguồn này, trong một chừng mực nào đó thì lại là điều tốt, nên khuyến khích. Vì trên thế giới số lượng người dân tham gia vào TTCK chiếm khoảng từ 30%-70% trong tổng số dân, tùy theo mỗi quốc gia, mỗi nền kinh tế phát triển. Trong khi tại Việt Nam, thống kê sơ bộ cho thấy tổng số tài khoản của nhà đầu tư tham gia chứng khoán chỉ chiếm 4-5% trên tổng số dân. Nghĩa là Việt Nam vẫn đang có rất ít người tham gia TTCK như các nước khác, chỉ bằng 1/6-1/7 so với các nước có tỷ lệ người dân tham gia TTCK thấp nhất (từ 30-35%). Do đó, lượng tiền trong dân còn rất nhiều, hay nói cách khác là dư địa để người dân tham gia TTCK là rất lớn.

"Vì vậy, việc nhà đầu tư bây giờ mới bắt đầu mở tài khoản, đổ tiền vào TTCK hiện là chậm và còn rất ít so với mặt bằng chung của thế giới", ông Phương nói.

Nguồn tiền thứ 3 là đến từ các tổ chức, các quỹ đầu tư (nước ngoài). Điều này cho thấy niềm tin vào nền kinh tế Việt Nam, niềm tin vào bộ máy điều hành của Chính phủ, hoạt động điều hành tiền tệ… của NHNN và như thế các nhà đầu tư, tổ chức nước ngoài mới đầu tư vào TTCK Việt Nam thông qua dòng vốn đầu tư gián tiếp.

"Tổng hợp cả 3 nguồn tiền chính này, cho thấy tất cả đều đang ở ngưỡng khá an toàn và rất hợp lý. Do đó, quan điểm dòng tiền đang đổ vào TTCK nhiều như thế có thể có rủi ro, gây mất an toàn, theo tôi là hoàn toàn không có", ông Phương đúc kết.

Cũng theo chuyên gia này, phải nên ủng hộ dòng tiền chảy vào chứng khoán, vì thực ra đầu tư vào TTCK là mở rộng việc huy động vốn cho các DN. Việc nhà đầu tư tham gia vào TTCK thì các DN mới có điều kiện phát hành thêm vốn, vì bản chất của TTCK là thị trường vốn.

"Khi các DN không huy động vốn thêm được trên TTCK mà muốn tăng trưởng, phát triển thì phải quay ngược lại thị trường tiền tệ là vay vốn ở các NH. Thế nhưng việc vay vốn ở các NH cũng có sự hạn chế nhất định (không đủ tài sản đảm bảo, đối diện với áp lực lãi vay…). Thế nên, việc nhà đầu tư tham gia nhiều vào TTCK cũng tốt cho nhà đầu tư vì có thể tìm kiếm lãi thông qua hoạt động mua bán chứng khoán, nhưng sau đó là đóng góp nhiều hơn cho nền kinh tế, cho các DN thông qua việc giúp các DN huy động vốn tốt trên thị trường này", ông Phương nói thêm.

Nguy cơ bóng bóng cao

Trái ngược với quan điểm dòng tiền chảy vào TTCK nhiều như hiện nay là tốt, TS Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính – ngân hàng, lại khuyến cáo, dòng tiền chảy vào nhiều có thể xảy ra tình trạng bong bóng trên TTCK.

Giải thích cho quan điểm của mình, chuyên gia tài chính này thông tin, dòng tiền chảy vào TTCK nhiều chủ yếu là dòng tiền trên thị trường 2 (thị trường thứ cấp), nghĩa là các nhà đầu tư, đầu cơ trao tay chứng khoán với nhau và dòng tiền này không chạy vào sản xuất kinh doanh. Chỉ có dòng tiền ở thị trường sơ cấp (DN phát hành chứng khoán, hoặc là cổ phiếu, hoặc trái phiếu) thì tiền mới chảy vào túi DN để sản xuất kinh doanh.

Hiện VN-Index đã trên 1.400 điểm, dĩ nhiên với những DN mới IPO lần đầu thì có thể sẽ được hưởng lợi khi chứng khoán sốt nóng, nhưng phải biết rằng chỉ số VN-Index thể hiện là giá trị thị trường của cổ phiếu ở trên TTCK nhân với số lượng cổ phiếu và nhân với trọng số.

Thành ra Vn-Index thể hiện phần lớn thị trường mua đi bán lại, thị trường thứ cấp nên cứ tăng lên hơn 1.400 điểm và có thể tiến tới 1.500 điểm, trong khi nền kinh tế không có tăng trưởng được như vậy.

"TTCK không thực sự là hàn thử biểu phản ánh sức khỏe của nền kinh tế, khi mà GDP của năm 2020 chỉ tăng ở mức 2,91%, 6 tháng đầu năm nay dự báo tăng trưởng khoảng 5,64% so với cùng kỳ năm trước. Thế nhưng, tăng trưởng trong năm nay 5,64% là do Việt Nam đã xuống đáy của năm 2020 rồi, nên bật lại cũng không khó gì. Thế nên, một nền kinh tế đang trì trệ mà chứng khoán lên gấp đôi (năm ngoái VN-Index ở đáy 600-700 điểm nhưng năm nay tăng gấp đôi) là rất không hợp lý, nên có thể đang hình thành bong bóng", ông Hiếu cảnh báo.

Được biết, hiện có khoảng 3,3 triệu tài khoản nhà đầu tư cá nhân trong nước. Tính 6 tháng đầu năm 2021, số tài khoản nhà đầu tư cá nhân trong nước tăng thêm khoảng 500.000 tài khoản.

Trong 6 tháng đầu năm, giá trị giao dịch bình quân trên thị trường cổ phiếu đạt 22.428 tỷ đồng/phiên, tăng 302,3%; giá trị giao dịch bình quân trên thị trường trái phiếu đạt 11.622 tỷ đồng/phiên, tăng 17,2%; khối lượng giao dịch bình quân trên thị trường chứng khoán phái sinh đạt 24.041 tỷ đồng/phiên, tăng 90,9%.