NĐT cá nhân trong nước đang rất dễ bị thao túng tâm lý đầu tư?

Theo thống kê mới nhất từ VSDC, số lượng tài khoản nhà đầu tư cá nhân trong nước đang đạt 7,38 trên tổng 7,4 triệu tài khoản trên TTCK, chiếm tới hơn 99% tổng số lượng tài khoản ước tình trên sàn chứng khoán. Xét về vốn hóa, hiện tại vốn hóa của thị trường cổ phiếu Việt Nam đang tạm đạt 5,6 triệu tỷ đồng ( tính đến 27/10), trong đó khối ngoại ước chiếm 8,2%, tự doanh ước chiếm hơn 9%, còn lại nhà đầu tư cá nhân đang có tỷ trọng lên tới hơn 80%.

Về tỷ lệ giá trị giao dịch bình quân, nhà đầu tư cá nhân trong nước cũng đang đóng góp dao động từ 80%-90% toàn thị trường. Rõ ràng tỷ trọng của nhà đầu tư cá nhân trong nước đang rất cao ở cả ba khía cạnh số lượng tài khoản, vốn hóa, giá trị giao dịch. Vậy có bao giờ chúng ta tự đặt ra câu hỏi, NĐT cá nhân đông đúc và mạnh mẽ như vậy, tại sao tâm lý của họ trên TTCK Việt Nam thời gian qua lại rất dễ bị thao túng bởi các thông tin trái chiều, các giao dịch đến từ khối ngoại, tự doanh...trong khi cả khối ngoại hay tự doanh chỉ chiếm tỷ trọng chưa đến 20% vốn hóa toàn thị trường?

Để trả lời cho câu hỏi này, hãy cùng nhìn lại các thông số cơ bản sau: trong 7,38 triệu tài khoản ước tính hiện có của NĐT cá nhân trong nước, có 400 ngàn tài khoản mở mới trong 2020, có tới gần 1,6 triệu tài khoản mở mới trong 2021, có tới 2,6 triệu tài khoản mở mới năm 2022 và tính đến hết quý 3/2023, có tới gần 1 triệu tài khoản mở mới trong năm 2023.

Rõ ràng có tới 5,6 triệu tài khoản được mở mới trong vòng 03 năm qua, chiếm tới 75,8% số lượng tài khoản NĐT cá nhân hiện tại. Dữ liệu này cho phép chúng ta tạm hiểu rằng có tới hơn 70% nhà đầu tư cá nhân đang chỉ có kinh nghiệm đầu tư dưới 3 năm, với thâm niên như vậy, đây được cho là nhóm nhà đầu tư còn non trẻ, thiếu kiến thức, thiếu kinh nghiệm và dễ bị thao túng bởi thông tin trái chiều, các hoạt động mua bán của các nhà đầu tư khác...

Nhìn lại TTCK từ 2020 đến nay, chúng ta thấy rõ " dấu ấn" của nhóm nhà đầu tư cá nhân này trong các đợt " Xanh tím triền miên" vào 2021, hay những lúc " rơi tự do từ đỉnh cao xuống vực sâu" trong năm 2022 cũng không thể không nhắc tới sự "đóng góp vĩ đại" của nhóm nhà đầu tư này... Vậy, đâu hẳn những thời điểm mà chúng ta cho rằng TTCK đang bị thao túng...là do khối ngoại hay do các tự doanh, có chăng là do chính sự non trẻ trong kiến thức, kinh nghiệm đầu tư của nhóm nhà đầu tư cá nhân trong nước?

Việc chiếm một tỷ trọng rất cao từ số lượng tài khoản, vốn hóa, giá trị giao dịch trên thị trường nhưng lại có tới gần 76% trong số đó là tân binh, thiếu kiến thức và kinh nghiệm phải chăng đã là một trong những nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng hoảng loạn, giẫm đạp lên nhau trong quá khứ. Theo tâm lý học đám đông, nhóm nhà đầu tư cá nhân này rất dễ bị nhiễu loạn thông tin, mua-bán theo trend, không phân biệt được thông tin đúng, sai, hoặc không hiểu được các chỉ số tài chính cơ bản của doanh nghiệp mình đang đầu tư... và đây có khi mới chính là gốc rễ của mọi sự thao túng trên thị trường.

Đồng ý rằng, TTCK Việt Nam còn rất nhiều vấn đề cần giải quyết, quốc hội cũng nói đi nói lại rất nhiều lần về nội dung này rồi. Tuy nhiên, ở góc nhìn của một NĐT cá nhân, khi chúng ta cố gắng tự nâng cao năng lực đầu tư thì khả năng chúng ta bị thao túng sẽ thấp đi, từ đó kết quả đầu tư cũng sẽ tốt hơn. Nói tóm lại, nâng cao năng lực đầu tư cho nhóm nhà đầu tư cá nhân là cách bền vững nhất để hạn chế sự thao túng về tâm lý đầu tư, về lâu dài hướng đến một thị trường phát triển ổn định và bền vững dựa trên các thông số kỹ thuật, chứ không phải là cuộc chiến tâm lý đám đông như hiện tại.

Tỉnh táo nhìn nhận lại rằng, các NĐT cá nhân trong nước, bao gồm cả bản thân tôi đừng bao giờ xem TTCK là nơi có thể tay không bắt giặc, muốn tồn tại, muốn kiếm được tiền trên TTCK này thì chí ít cũng cần tự trau dồi cho mình các kiến thức tài chính cơ bản nhất, hiểu đúng và đủ về doanh nghiệp đầu tư, hoặc ngay cả việc đọc thông tin thì cũng phải "biết đọc", phân tích, nhìn nhận đa chiều từ góc nhìn vĩ mô, vi mô, đến góc nhìn kỹ thuật. Ngày xưa, chúng ta hay nói muốn có kiến thức thì hãy đọc báo... còn trên TTCK, muốn đọc báo thì bạn lại phải có kiến thức đấy.

Với một quốc gia đang phát triển, có tỷ lệ dân số trẻ cao như Việt Nam chúng ta thì việc có nhiều NĐT cá nhân tham gia TTCK và đang chiếm tỷ trọng cao là điều rất dễ hiểu. Về lâu dài, TTCK Việt Nam cũng sẽ phải có những điều chỉnh, tự điều chỉnh về cấu trúc các nhà đầu tư trên TTCK, điều này được xem là tất yếu khi tại các quốc gia phát triển như Hàn Quốc, HongKong, Singapore... thì tỷ lệ NĐT cá nhân cũng chỉ chiếm 30%-40% tổng giá trị toàn thị trường mà thôi. Lúc mà tỷ lệ nhà đầu tư cá nhân giảm xuống cũng là lúc tỷ lệ nhà đầu tư nước ngoài, các quỹ nội sẽ tăng lên, điều này cũng đã nằm trong định hướng quy hoạch lại TTCK của chính phủ, mục tiêu hướng tới nâng cấp thị trường để thu hút đầu tư từ khối ngoại, đồng thời nâng quy mô, năng lực của các quỹ nội nhằm tạo ra một thị trường có tính cạnh tranh cao, minh bạch và ổn định hơn.

Lưu ý: Bài viết muốn hướng tới những NĐT cá nhân có thiện chí và mong muốn tự cải thiện năng lực đầu tư, mang lại giá trị "khích lệ tự học" cho các nhà đầu tư nghiêm túc trên TTCK, bài viết không nhằm mục đích chỉ trích, cổ súy bất cứ điều gì.