Nắng nóng đe dọa các nền kinh tế lớn nhất thế giới

Nắng nóng và hạn hán đang khiến Mỹ, châu Âu và Trung Quốc thêm chật vật trong bối cảnh tăng trưởng chậm, lạm phát cao.

Tại Tứ Xuyên (Trung Quốc), toàn bộ nhà máy đã được yêu cầu đóng cửa trong 6 ngày để tiết kiệm năng lượng. Tại Đức, tàu chở than đá và hóa chất không thể đi qua sông Rhine như bình thường. Còn ở Bờ Tây nước Mỹ, người dân được đề nghị dùng ít điện lại khi nhiệt độ tăng vọt.

Những sự việc này "có thể tác động đáng kể lên các khu vực chịu ảnh hưởng", Ben May – Giám đốc Nghiên cứu vĩ mô toàn cầu tại Oxford Economics cho biết.

Mức độ tổn thương còn tùy thuộc vào việc nắng nóng kéo dài bao lâu và lượng mưa còn thiếu hụt đến bao giờ. Tuy nhiên, tại các quốc gia như Đức, giới phân tích đã cảnh báo khả năng tình hình dịu đi là khá thấp và các công ty đang chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất.

Không chỉ sông Rhine. Trên thế giới, hàng loạt sông đang hỗ trợ tăng trưởng, như Dương Tử, Danube và Colorado, cũng đang khô cạn. Việc này đang ngăn cản dòng chảy hàng hóa, hệ thống tưới tiêu và khiến các nhà máy điện, nhà máy sản xuất khó làm mát hơn.

Bên cạnh đó, nắng nóng cũng cản trở hệ thống giao thông, gây căng thẳng nguồn cung điện và khiến năng suất lao động giảm sút. "Nắng nóng không phải là điều đáng ngạc nhiên", Bob Ward – Giám đốc Chính sách và Truyền thông tại Viện nghiên cứu Môi trường và Biến đổi Khí hậu Grantham thuộc Trường Kinh tế London cho biết, "Đó chính xác là những gì chúng ta đã dự đoán và là một phần của xu hướng hiện tại: các sự kiện sẽ diễn ra thường xuyên hơn, nghiêm trọng hơn và trên khắp thế giới".

Trung Quốc hiện đối mặt với đợt nắng nóng tồi tệ nhất 6 thập kỷ. Nhiệt độ đã vượt ngưỡng 40 độ C tại hàng chục thành phố. Nhiều vùng thuộc California có thể ghi nhận nhiệt độ lên 43 độ C. Đầu mùa hè, nhiệt độ đã chạm 40 độ C tại Anh lần đầu tiên trong lịch sử.

Công viên Greenwich (Anh) giờ đã xuất hiện cỏ khô. 63% diện tích đất liền thuộc Liên minh châu Âu (EU) và Anh hiện chịu cảnh khô hạn hoặc cảnh báo khô hạn.

Kinh tế toàn cầu vốn đang chịu sức ép. Châu Âu hiện có rủi ro suy thoái cao, khi giá năng lượng tăng vọt sau chiến dịch quân sự của Nga tại Ukraine. Lạm phát cao và các đợt nâng lãi mạnh tay của Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) cũng đang đe dọa tăng trưởng tại Mỹ. Trung Quốc thì đang vật lộn với hậu quả của chiến dịch phong tỏa chống Covid-19 và khủng hoảng bất động sản.

"Hiện tại, chúng ta đang ở trong thời kỳ khó khăn nhất của quá trình bình ổn kinh tế". Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường cho biết trong một cuộc họp tuần này.

Thời tiết khắc nghiệt có thể càng làm trầm trọng thêm "các điểm nghẽn vốn có" trong chuỗi cung ứng. Đây là lý do chính khiến lạm phát vẫn chưa được kiểm soát, May cho biết.

Tú Xuyên là trung tâm sản xuất các sản phẩm bán dẫn và pin mặt trời của Trung Quốc. Việc thiếu điện sẽ tác động đến các nhà máy thuộc chuỗi cung ứng của nhiều doanh nghiệp điện tử lớn, như Foxconn hay Intel. Tỉnh này còn là trung tâm ngành khai thác lithium của Trung Quốc. Việc đóng cửa nhà máy có thể kéo chi phí nguyên liệu thô tăng. Đây là thành phần chủ chốt làm pin xe điện.

Trùng Khánh cũng đã yêu cầu các nhà máy ngừng hoạt động trong một tuần, cho đến hết thứ Tư tuần sau, để tiết kiệm điện. Các chuyên gia dự báo kinh tế Trung Quốc năm nay sẽ bị kéo tụt. Nomura hạ dự báo tăng trưởng nước này năm 2022 xuống 2,8% - thấp hơn rất nhiều mức mục tiêu 5,5% của chính phủ Trung Quốc. Trong khi đó, Goldman Sachs hạ xuống 3%.

Tại Đức, việc mực nước sông Rhine rơi xuống dưới mức báo động đã cản trở hoạt động của tàu thuyền. Con sông này là tuyến vận chuyển quan trọng với hóa chất, ngũ cốc và các loại hàng hóa như than đá – vốn đang có nhu cầu cao khi Đức tìm cách dự trữ nhiên liệu cho mùa đông. Việc chuyển đổi hình thức vận chuyển là khó, do thiếu lao động.

"Việc các nhà máy trong ngành hóa chất, thép bị đóng cửa chỉ là vấn đề thời gian thôi, do các nguyên liệu không thể được chuyển đến và các phương tiện chuyên chở cỡ lớn không hoạt động được", Holger Lösch – Phó giám đốc Liên đoàn Công nghiệp Đức cho biết.

Mực nước sông Rhine xuống thấp từng khiến GDP Đức giảm 0,3% trong năm 2018, Carsten Brzeski – Giám đốc Nghiên cứu Vĩ mô tại ING cho biết. Tuy nhiên, năm đó, mực nước thấp không gây ra vấn đề lớn cho đến cuối tháng 9. Còn lần này, nó có thể khiến GDP bốc hơi ít nhất 0,5% trong nửa cuối năm, ông ước tính.

Niềm tin kinh doanh tại Đức đã tiếp tục xuống thấp trong tháng 8, theo số liệu công bố tuần này. Brzeski nói rằng nước này sẽ phải cần đến "một điều kỳ diệu về kinh tế" để tránh rơi vào suy thoái trong những tháng tới.

Tại miền Tây nước Mỹ, khô hạn kỷ lục đang vắt kiệt các hồ chứa nước lớn nhất nước này, buộc chính phủ thực hiện các chính sách giảm sử dụng nước bắt buộc. Nó cũng buộc các nông dân phải phá hủy cây trồng.

Gần 75% nông dân Mỹ cho biết khô hạn năm nay đang hủy hoại vụ mùa của họ, gây ra tổn thất lớn về thu nhập, theo một khảo sát của Liên đoàn Trang trại Mỹ. Khảo sát được thực hiện tại 15 bang trong giai đoạn tháng 6 – tháng 7 ở những vùng khô hạn nhất, từ Texas đến North Dakota và California. Các bang này đóng góp gần nửa sản lượng nông nghiệp cho Mỹ.

Nếu không đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng, chi phí sẽ chỉ ngày càng tăng lên, Ward cho biết. "Các dấu hiệu cho thấy nắng nóng không trầm trọng lên và diễn ra thường xuyên hơn theo thời gian. Nó rất khó đoán. Và điều này càng khiến chúng ta khó thích ứng", ông nói.