Năm 2022, Mỹ vẫn là thị trường lớn nhất của tôm Việt Nam

Với sự hồi phục nhu cầu của chuỗi phân phối các sản phẩm dùng trong ngành nhà hàng - khách sạn - bếp ăn công nghiệp (chuỗi HORECA) tại Mỹ, cùng thế mạnh trong chế biến, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) dự báo xuất khẩu tôm sang Mỹ năm 2022 sẽ tiếp tục tăng.

Theo VASEP, xuất khẩu thủy sản tháng 2/2022 tiếp tục đà tăng trưởng mạnh với mức tăng đột phá 62%, ước đạt 635 triệu USD. Theo đó, 2 tháng đầu năm 2022, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đã chạm mốc 1,5 tỷ USD, tăng 51% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong tháng 2/2022, xuất khẩu tôm đạt 237 triệu USD, tăng 50% so với cùng kỳ năm ngoái và đưa kết quả xuất khẩu tôm 2 tháng đầu năm 2022 lên 550 triệu USD, tăng 46% so với cùng kỳ năm ngoái.

Các thị trường xuất khẩu lớn đều tăng trưởng rất mạnh, trong đó, riêng trong tháng 2/2022, xuất khẩu tôm sang thị trường Mỹ tăng trưởng lên đến 84,2% so với tháng 2/2021; Nhật Bản tăng 15,9%; Trung Quốc và Hồng Kông tăng 91,1%; Hàn Quốc tăng 28%; Canada tăng 69,2% và Anh tăng 37% so với tháng 2/2021.

Nhận định về thị trường xuất khẩu, ông Trương Đình Hòe - Tổng Thư ký VASEP - phân tích, năm 2021 tôm Việt Nam xuất vào Mỹ lần đầu tiên có kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD với gần 90 nghìn tấn sản phẩm, tăng 20% so với năm 2020. Đây là bất ngờ cũng là nỗ lực của chính các doanh nghiệp, địa phương trong công tác vừa chống dịch Covid-19, vừa tập chung sản xuất, chế biến và xuất khẩu.

Tuy nhiên, tổng nhập khẩu tôm của Mỹ cũng có kỷ lục mới trong năm 2021 với gần 900 nghìn tấn tôm nhập khẩu, giá trị hơn 8 tỷ USD, tăng 20% về sản lượng và 25% về giá trị so với năm 2020, trong đó Mỹ tăng nhập khẩu gấp đôi từ Ecuador và 25% từ Ấn Độ. Việt Nam có thế mạnh về tôm chế biến, ngược lại với Ấn Độ, Ecuador chiếm thị phần lớn với tôm vỏ và tôm PD (tôm đã sơ chế lột vỏ, lấy chỉ, rút tim).

Năm 2022, ông Trương Đình Hòe nhận định, Mỹ vẫn sẽ là thị trường lớn nhất của tôm Việt Nam. Với sự hồi phục nhu cần của chuỗi HORECA và với thế mạnh tôm chế biến, xuất khẩu tôm Việt Nam sang Mỹ sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh.

Đối với thị trường EU, sau ảnh hưởng của dịch Covid-19, xuất khẩu tôm vào EU giảm trong quý III và bắt đầu tăng mạnh trở lại trong quý IV/2021, phần lớn là xuất khẩu tôm cỡ nhỏ. Năm 2022, nhu cầu tiêu thụ tôm tại thị trường EU bắt đầu tăng trở lại, đặc biệt tại Anh, Đức, Hà Lan, Bỉ,... Mức tiêu thụ tại EU sẽ bị tác động bởi chiến tranh Nga - Ukraina phần nào ảnh hưởng đến nhu cầu và kế hoạch kinh doanh trong tương lai. Xu hướng dự trữ thực phẩm có thể làm tăng nhu cầu nhập khẩu nhưng đi kèm giá thấp. Tuy nhiên, thị trường EU cần thêm thời gian để dự báo tăng đáng kể trong năm 2022. “Kế hoạch kinh doanh của các doanh nghiệp cũng cần có sự điều chỉnh cho phù hợp như vấn đề về size, cỡ, quy cách chế biến để phù hợp với yêu cầu của họ”, ông Trương Đình Hòe khuyến nghị.

Nhật được VASEP đánh giá là thị trường lớn và là thị trường truyền thống của xuất khẩu tôm Việt Nam, chiếm 15% tổng giá trị xuất khẩu tôm trong nhiều năm. Đây cũng là thị trường tiêu thụ tôm sú lớn nhất với giá bán bình quân cao nhất. Indonesia và Ấn độ đang đẩy mạnh xuất khẩu tôm, đặc biệt là tôm sú sang thị trường này. Tuy nhiên tôm Việt Nam vẫn chiếm thị phần cao nhất tại Nhật. “Với kết quả xuất khẩu của 2 tháng đầu năm 2022, thị trường Nhật Bản bắt đầu tăng nhu cầu trở lại, trong đó các nhà cung cấp tôm của Việt Nam vẫn được chọn lựa”, ông Trương Đình Hòe nhấn mạnh.

Đối với thị trường Trung Quốc, do bị ảnh hưởng bởi chính sách “Zero Covid-19”, năm 2021 xuất khẩu tôm Việt Nam sang thị trường này bị giảm sâu nhất trong vòng 5 năm nay. Tuy nhiên, những tháng cuối năm 2021, số liệu cho thấy xuất khẩu tăng mạnh trở lại và tiếp tục duy trì sang tháng 1 và 2/2022.

Năm 2021 Trung Quốc nhập khẩu 611.000 tấn tôm, đặc biệt tăng mạnh trong những tháng cuối năm, trong đó 50% đến từ Ecuador. Việt Nam là nhà cung cấp tôm lớn thứ 3 của Trung Quốc, cạnh tranh với tôm từ Ecuador và Ấn Độ.

Ngày 11/2/2022 Trung Quốc công bố sẽ tăng sản lượng thủy sản lên 66 triệu tấn trở thành nguồn cung cấp protein số 1 cho người dân Trung Quốc. Ông Trương Đình Hòe nhận định, sức hút của thị trường Trung Quốc đối với thị trường thủy sản có thể sẽ tăng lên. Đây cũng có thể là thách thức mới đối với vấn đề xuất khẩu từ các nước trong đó có tôm Việt Nam. “Xu hướng nhập khẩu tôm vẫn sẽ diễn ra do việc nuôi tôm ở Trung Quốc hiện đang có nhiều bất lợi về giá thành”, ông Trương Đình Hòe thông tin.

Vẫn còn những thách thức đặt ra cho ngành tôm trong năm 2022 như: vấn đề dịch bệnh; chi phí thức ăn và nguyên nhiên vật liệu đầu vào tăng; tiếp cận giống sạch và cả những rào cản thương mại.

Ông Trương Đình Hòe nhận định, nguyên liệu tôm đủ cho chế biến nhưng giá tăng hơn do các yếu tố đầu vào sẽ biến động phức tạp trong năm 2022. Các thị trường lớn nhất sẽ nhanh phục hồi nhu cầu, trừ Trung Quốc vẫn cần thêm thời gian. Vấn đề kẹt cảng ở Mỹ dự kiến sẽ giải quyết xong trước tháng 6/2022 sẽ giúp giải tỏa một phần áp lực về chi phí, tuy nhiên, vấn đề về giá dầu vẫn đang là một ẩn số. Khả năng lạm phát sẽ làm giá thành sản xuất tăng làm tăng giá bán và làm suy yếu tốc độ tăng đơn hàng. Chiến tranh Nga - Ucraina tác động mạnh đến chi phí cũng như hoạt động logistics sẽ là một thách thức không nhỏ cho tăng trưởng xuất khẩu tôm.

Theo ông Trần Đình Luân - Tổng Cục trưởng Tổng cục Thủy sản, giá thành sản xuất tôm ở nước ta vẫn còn cao hơn so với các nước trong khu vực. Nguyên nhân là do thức ăn nuôi tôm vẫn đang chiếm tỷ lệ cao trong giá thành sản xuất (khoảng trên 65% giá thành nuôi tôm công nghiệp); chi phí con giống cao do phải nhập khẩu tôm bố mẹ; nhiều vùng nuôi thiếu điện phải sử dụng máy nổ để bơm nước, quạt khí, phát điện (chi phí cao gấp 2 lần so với sử dụng điện); giá cước vận chuyển vật tư, nguyên liệu cao.

Theo điều tra của Liên minh Thủy sản toàn cầu (GAA), sản lượng tôm của thế giới năm 2021 tăng khoảng 8,9% so với năm 2020 và dự đoán năm 2022 vẫn tiếp tục tăng, điều này sẽ gây ra những thách thức, tác động rất lớn đối với ngành tôm Việt Nam. Cụ thể, cạnh tranh tại thị trường nhập khẩu tôm chính của Việt Nam trở nên gay gắt hơn, giá tôm nguyên liệu thế giới có xu hướng giảm sẽ gây áp lực lớn cho ngành tôm Việt Nam; sự thay đổi về quy định kiểm dịch đối với sản phẩm nhập khẩu ở nhiều quốc gia, những cảnh báo về an toàn thực phẩm.

Giá thành đang là vấn đề khó định đoán trong thời gian sắp tới đối với xuất khẩu tôm mặc dù nhu cầu tăng và khách hàng sẵn sàng mua với giá cao hơn. Tuy nhiên, với chu kỳ nuôi tôm ngắn (khoảng 3-4 tháng), do đó, doanh nghiệp có thể có những bước điều chỉnh hợp lý và kịp thời. Nếu tình hình thế giới không có biến động lớn, VASEP dự báo xuất khẩu tôm Việt Nam trong năm 2022 sẽ tăng trưởng từ 10 - 12%. Như vậy, kim ngạch xuất khẩu vượt mốc 4 tỷ USD và dự kiến đạt khoảng 4,2 - 4,3 tỷ USD, trong đó tăng trưởng xuất khẩu do yếu tố giá khoảng 7 - 10%, tăng trưởng xuất khẩu do tăng sản lượng khoảng 2 - 5%.