Mỹ áp thuế quan: Liệu chiến tranh thương mại có leo thang?

Việc Mỹ áp thuế quan lên hàng loạt sản phẩm nhập khẩu từ Trung Quốc, Mexico, Canada, Việt Nam và nhiều quốc gia khác đặt ra câu hỏi quan trọng: Liệu động thái này chỉ mang tính chiến thuật tạm thời hay là bước đi trong một chiến lược dài hạn nhằm định hình lại thương mại toàn cầu?

1.ĐỘNG CƠ CỦA MỸ KHI GIA TĂNG THUẾ QUAN

Mỹ đang bước vào giai đoạn quan trọng với cuộc bầu cử tổng thống tháng 11/2024. Việc gia tăng thuế quan có thể là một chiến lược nhằm thu hút cử tri, đặc biệt là nhóm lao động và doanh nghiệp sản xuất trong nước. Cả Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa đều có xu hướng bảo hộ thương mại mạnh hơn, đặc biệt trong các ngành công nghiệp trọng điểm như ô tô, công nghệ, năng lượng và quốc phòng.

Hơn nữa, căng thẳng thương mại cũng có thể được tận dụng như một công cụ chính trị để gây áp lực lên các đối thủ quốc tế và thể hiện lập trường cứng rắn của ứng viên trong cuộc đua vào Nhà Trắng.

Một trong những mục tiêu quan trọng của Mỹ là thúc đẩy sản xuất nội địa và giảm phụ thuộc vào chuỗi cung ứng nước ngoài, đặc biệt là từ Trung Quốc.

Ngành công nghiệp bán dẫn, xe điện và năng lượng tái tạo đang được Mỹ ưu tiên phát triển nhằm đảm bảo an ninh kinh tế và công nghệ.

Việc đánh thuế cao đối với hàng nhập khẩu giúp bảo vệ các doanh nghiệp nội địa trước áp lực cạnh tranh từ nước ngoài, đặc biệt là các sản phẩm giá rẻ từ châu Á.

Chính sách này cũng phù hợp với xu hướng "đưa việc làm trở lại Mỹ", một cam kết quan trọng trong các chiến dịch tranh cử.

Mỹ đang thực hiện một chiến lược dài hạn nhằm kiểm soát sự phát triển của Trung Quốc trong lĩnh vực công nghệ và thương mại toàn cầu. Điều này thể hiện qua các chính sách:

Hạn chế tiếp cận công nghệ cao: Mỹ không chỉ áp thuế mà còn tăng cường hạn chế xuất khẩu công nghệ chiến lược như chất bán dẫn và trí tuệ nhân tạo.

Áp đặt lệnh trừng phạt lên các công ty Trung Quốc: Hàng loạt doanh nghiệp Trung Quốc bị hạn chế giao thương với Mỹ do lo ngại về an ninh quốc gia.

Thúc đẩy quan hệ với các đồng minh: Mỹ gia tăng hợp tác với châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc để tạo thành một liên minh kinh tế đối trọng với Trung Quốc.

2. MỸ CÓ THỂ TIẾP TỤC LEO THANG CHIẾN TRANH THƯƠNG MẠI?

- Áp lực chính trị gia tăng trong cuộc bầu cử.

- Trung Quốc có động thái trả đũa mạnh, thúc đẩy Mỹ phải phản ứng cứng rắn hơn.

- Nền kinh tế Mỹ vẫn duy trì tăng trưởng mà không chịu tác động tiêu cực lớn từ thuế quan.

- Mở rộng thuế quan đối với nhiều lĩnh vực hơn, đặc biệt là công nghệ và tài nguyên khoáng sản.

- Thắt chặt quy định đầu tư nước ngoài nhằm hạn chế dòng vốn từ Trung Quốc và các nước khác.

- Tăng cường giám sát xuất khẩu để bảo vệ công nghệ Mỹ khỏi sự tiếp cận của Trung Quốc.

- Doanh nghiệp Mỹ chịu thiệt hại nghiêm trọng do giá thành sản xuất tăng cao.

- Lạm phát gia tăng khiến người tiêu dùng chịu áp lực chi tiêu.

- Các đối tác thương mại như EU, Canada, Mexico gây áp lực thông qua các biện pháp trả đũa và đàm phán.

3. PHẢN ỨNG CỦA CÁC QUỐC GIA BỊ ẢNH HƯỞNG

Trung Quốc có thể áp thuế trả đũa mạnh lên nông sản, công nghệ, hàng không Mỹ.

Hạn chế xuất khẩu đất hiếm, một nguyên liệu quan trọng cho ngành công nghệ cao.

Đẩy mạnh thương mại với châu Âu, ASEAN, châu Phi để giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ.

Có thể kiện Mỹ lên WTO hoặc gây áp lực thông qua các thỏa thuận thương mại như USMCA.

Nếu Mỹ đánh thuế mạnh lên ô tô hoặc thực phẩm, họ có thể tăng thuế lên nông sản và hàng công nghiệp từ Mỹ.

Điều chỉnh chuỗi cung ứng để giảm rủi ro từ thuế quan.

Đẩy mạnh đàm phán song phương với Mỹ để giảm mức thuế đối với các mặt hàng chủ lực.

Mở rộng thị trường xuất khẩu sang EU, Nhật Bản và Ấn Độ.

4. TÁC ĐỘNG DÀI HẠN ĐẾN THỊ TRƯỜNG TOÀN CẦU

Các công ty Mỹ có xu hướng chuyển dịch sản xuất ra khỏi Trung Quốc.

Đông Nam Á, đặc biệt là Việt Nam, Ấn Độ và Indonesia có thể hưởng lợi từ xu hướng này.

Giá hàng hóa nhập khẩu tăng có thể làm gia tăng lạm phát tại Mỹ.

Cổ phiếu của các công ty xuất khẩu lớn có thể chịu áp lực.

Đồng USD tăng giá có thể tác động tiêu cực đến các nền kinh tế mới nổi.

KẾT LUẬN

Mỹ có thể tiếp tục leo thang chiến tranh thương mại nếu yếu tố chính trị và chiến lược kinh tế vẫn chiếm ưu tiên. Tuy nhiên, nếu thiệt hại đến doanh nghiệp Mỹ và nền kinh tế quá lớn, chính phủ có thể điều chỉnh chính sách. Các quốc gia bị ảnh hưởng sẽ có những phản ứng khác nhau, từ trả đũa thuế quan đến tái cấu trúc chuỗi cung ứng.

Xu hướng dịch chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc sẽ tiếp tục, mở ra cơ hội cho Việt Nam và Đông Nam Á nhưng cũng tạo ra thách thức trong việc ứng phó với chính sách thương mại của Mỹ.