Loay hoay quỹ đất phát triển nhà ở xã hội

Sở Xây dựng TP.Hồ Chí Minh cho biết, cả năm 2022 thành phố chỉ có một dự án nhà ở xã hội hoàn thành, đưa vào sử dụng với quy mô 260 căn. Hiện tại, các dự án nhà ở xã hội trên địa bàn TP.Hồ Chí Minh chỉ đáp ứng 5% nhu cầu người thuê, mua. Một trong những nguyên nhân chính là thiếu quỹ đất phù hợp.

Ông Huỳnh Thanh Khiết, Phó giám đốc Sở Xây dựng TP.Hồ Chí Minh cho biết, pháp luật về đất đai hiện hành quy định, đất để thực hiện dự án nhà ở xã hội được hình thành từ hai nguồn chính: từ nguồn giao đất, cho thuê đất theo quy hoạch; chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại thực hiện nghĩa vụ dành 20% diện tích đất cho nhà ở xã hội. Và cho dù xuất phát từ nguồn nào thì đất dành cho xây dựng nhà ở xã hội cũng phải tuân thủ nguyên tắc phù hợp quy hoạch.

Luật Nhà ở từ năm 2005 cũng đã có quy định, khi phê duyệt quy hoạch đô thị, quy hoạch xây dựng nông thôn, xây dựng khu công nghiệp, khu nghiên cứu đào tạo phải xác định rõ diện tích đất để xây dựng nhà ở xã hội.

Thế nhưng, trong nhiều đồ án quy hoạch phát triển đô thị của thành phố đã không xác định diện tích, vị trí cụ thể cho loại đất này. Cụ thể, trong quy hoạch sử dụng đất TP.Hồ Chí Minh giai đoạn 2011-2020 không xác định chỉ tiêu riêng cho đất xây dựng nhà ở xã hội mà chỉ có chỉ tiêu chung về đất ở. Điều này dẫn đến sự lúng túng, thiếu chủ động trong tạo lập quỹ đất cho phát triển nhà ở xã hội ở nhiều quận huyện. Thậm chí, gây khó cho cả những doanh nghiệp muốn đầu tư vào phân khúc nhà ở này.

Có thể xét trường hợp của Công ty Lê Thành tại dự án nhà ở xã hội Lê Thành Tân Kiên (giai đoạn 1). Khu đất có diện tích hơn 23.000m2 này có nguồn gốc là đất nông nghiệp, doanh nghiệp tự thỏa thuận bồi thường với người dân, việc Lê Thành đầu tư xây nhà ở là phù hợp quy hoạch. Tuy nhiên, do thiếu quy định xác định đây có phải là đất xây dựng nhà ở xã hội hay không, nên công ty phải “xin” xác nhận nội dung này với ngành chức năng để được hưởng ưu đãi tăng hệ số sử dụng đất tối đa lên 1,5 lần.

Các cơ quan chức năng đang thụ lý hồ sơ của Công ty Lê Thành nhưng cũng gặp vướng mắc, vì trong quy hoạch chưa có thông tin này. Chưa kể, nếu điều chỉnh hệ số sử dụng đất tại dự án nhà ở xã hội Lê Thành Tân Kiên, quy hoạch phân khu sẽ phải điều chỉnh để thống nhất chung cho toàn khu vực.

Để gia tăng thêm quỹ đất cho nhà ở xã hội, mới đây, UBND TP.Hồ Chí Minh kiến nghị Bộ Xây dựng hướng dẫn việc giải quyết thủ tục liên quan đến nghĩa vụ xây nhà ở xã hội trong các dự án đầu tư xây dựng nhà ở hết hạn chủ trương đầu tư.

Cụ thể, theo UBND TP.Hồ Chí Minh, nhiều dự án có quy mô sử dụng đất nhỏ hơn 10ha được thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, công nhận chủ đầu tư theo quy định của Nghị định số 100/2015/NĐ-CP, nghĩa là được thay thế quỹ nhà tương đương hoặc tiền đối với nhiệm vụ phát triển nhà ở xã hội. UBND TP.Hồ Chí Minh kiến nghị Bộ Xây dựng hướng dẫn cách giải quyết đối với các trường hợp chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại đã hết thời gian thực hiện, đã có quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, trong đó không bố trí 20% diện tích đất dự án để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội.

Thực tế là vừa qua, TP.Hồ Chí Minh nhận được nhiều hồ sơ xin đầu tư nhà ở thương mại, nhà ở xã hội, tuy nhiên nhà đầu tư chỉ có nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất không phải là đất ở để thực hiện đầu tư dự án nhà ở xã hội, hoặc nhà đầu tư có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hợp đồng thuê đất, quyết định giao đất nhưng mục đích sử dụng đất hiện hữu không phải là đất ở nên chưa được đầu tư. Chính vì vậy, UBND TP.Hồ Chí Minh cũng trình Bộ Kế hoạch và Đầu tư hồ sơ dự thảo nghị quyết thay thế Nghị quyết 54/2017 của Quốc hội về cơ chế, chính sách thí điểm tạo động lực phát triển TP.Hồ Chí Minh. Trong đó, TP.Hồ Chí Minh đã đề xuất triển khai các dự án nhà ở xã hội đang rất cấp thiết trên địa bàn để hạ nhiệt giá nhà ở. UBND TP.Hồ Chí Minh đề xuất cho phép được thí điểm bổ sung hình thức “có quyền sử dụng đất hoặc nhận chuyển nhượng, nhận góp vốn sử dụng đất không phải là đất ở đáp ứng điều kiện cho phép chuyển mục đích sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội” vào Luật Đầu tư 2020.

Phó Chủ tịch UBND TP.Hồ Chí Minh Bùi Xuân Cường cho biết, mục tiêu của Chương trình phát triển nhà ở giai đoạn 2021 - 2030 là khắc phục những hạn chế trong việc phát triển nhà ở của thành phố trong thời gian qua, đáp ứng tốt hơn nhu cầu nhà ở cho các tầng lớp dân cư với các mức thu nhập khác nhau.

Trước mắt, Sở Tài nguyên và Môi trường rà soát quỹ đất đã giao cho các chủ đầu tư để đầu tư xây dựng nhà ở; Sở Quy hoạch - Kiến trúc phối hợp cùng UBND các quận, huyện, TP.Thủ Đức phát triển chỉnh trang đô thị phù hợp với tình hình thực tế, rà soát, điều chỉnh quy hoạch các khu công nghiệp, khu chế xuất theo hướng tăng diện tích đất thương mại dịch vụ để xây dựng nhà lưu trú cho công nhân thuê…”, ông Cường yêu cầu.