Lạm phát trở lại: Fed đứng trước áp lực kiềm chế CPI

1. Diễn biến gần đây của CPI Mỹ và động thái của Fed

Sau khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) liên tục tăng lãi suất từ năm 2022 đến giữa năm 2023 nhằm kiểm soát lạm phát, cuối tháng 9 và đầu tháng 10 đã chứng kiến sự điều chỉnh, với động thái hạ lãi suất nhẹ nhằm duy trì đà tăng trưởng kinh tế và tránh một cuộc suy thoái sâu. Tuy nhiên, trái ngược với kỳ vọng lạm phát sẽ tiếp tục giảm xuống, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Mỹ lại có dấu hiệu tăng trở lại.

Mặc dù Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã nỗ lực giảm lãi suất, nhưng lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ vẫn đang có xu hướng tăng. Điều này gợi lên nhiều câu hỏi về việc liệu lạm phát có thực sự được kiểm soát như dự đoán hay không. Nếu CPI không thể quay trở lại mức 2%, tình trạng này có thể ảnh hưởng lâu dài đến chi phí sinh hoạt và làm dấy lên những lo ngại về khả năng suy thoái kinh tế trong tương lai.

Theo các số liệu gần đây, mức tăng CPI chủ yếu đến từ một số lĩnh vực trọng yếu như tiện ích, thực phẩm, và vận tải, đồng thời giá nhà cũng chưa giảm nhiều như mong đợi. Điều này đặt ra câu hỏi: Liệu lạm phát thực sự đã bị kiềm chế, hay nền kinh tế Mỹ vẫn đang chịu áp lực từ sự mất cân bằng giữa cung và cầu, cũng như từ các yếu tố địa chính trị toàn cầu và thâm hụt ngân sách trong nước?

2. Phân tích nguyên nhân CPI tăng trở lại sau khi hạ lãi suất

2.1. Tác động của chính sách hạ lãi suất

Fed đã hạ lãi suất nhằm hỗ trợ nền kinh tế, đặc biệt là thị trường việc làm và tiêu dùng nội địa, nhưng việc này cũng khiến lượng tiền lưu thông tăng lên trong hệ thống tài chính. Khi lãi suất giảm, việc vay tiền trở nên dễ dàng hơn, dẫn đến việc chi tiêu của các cá nhân và doanh nghiệp tăng cao. Điều này tạo ra sự gia tăng nhu cầu đối với nhiều mặt hàng và dịch vụ, trong khi nguồn cung chưa thể đáp ứng kịp thời, đẩy giá cả lên cao. CPI vì thế cũng chịu tác động từ quá trình này.

Hơn nữa, hạ lãi suất có thể làm giảm chi phí vay nợ cho các công ty, khiến nhiều doanh nghiệp tăng cường đầu tư và mở rộng sản xuất. Tuy nhiên, quá trình này đòi hỏi thời gian để có thể dẫn đến việc gia tăng sản lượng, trong khi sự tăng cầu ngay lập tức có thể tạo áp lực tăng giá. Điều này đã được phản ánh trong các số liệu CPI của tháng 9 và đầu tháng 10, với mức tăng nhẹ nhưng đáng chú ý.

2.2. Chi phí năng lượng và tình hình địa chính trị

Một yếu tố khác làm tăng CPI là giá năng lượng, đặc biệt là giá dầu, có dấu hiệu tăng trở lại sau những biến động địa chính trị toàn cầu. Các cuộc khủng hoảng khu vực tại Trung Đông, căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, và cuộc chiến tranh tại Ukraine đều tác động mạnh mẽ đến giá dầu thô. Điều này gây áp lực lên giá cả nhiều mặt hàng khác như vận tải, logistics và sản xuất công nghiệp, từ đó gián tiếp đẩy giá cả hàng hóa tiêu dùng.

Khi chi phí năng lượng tăng lên, giá sản xuất và vận chuyển tăng theo, tạo áp lực cho các nhà sản xuất trong việc duy trì biên lợi nhuận. Họ buộc phải chuyển phần chi phí tăng này sang người tiêu dùng, khiến giá các sản phẩm tiêu dùng tăng lên. Điều này giải thích phần nào tại sao chỉ số CPI ở lĩnh vực vận tải và tiện ích có xu hướng tăng trở lại trong giai đoạn gần đây.

2.3. Áp lực từ thị trường lao động

Thị trường lao động Mỹ, tuy đã phục hồi mạnh mẽ sau đại dịch COVID-19, nhưng lại đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động trong một số ngành nghề. Điều này khiến cho mức lương phải được tăng lên để thu hút và giữ chân người lao động. Trong khi đó, lương tăng cao thường dẫn đến chi phí sản xuất tăng, gây áp lực lên giá cả hàng hóa và dịch vụ.

Ngoài ra, tỷ lệ thất nghiệp thấp cũng là một yếu tố hỗ trợ lạm phát, bởi khi người lao động có việc làm và thu nhập ổn định, họ có xu hướng chi tiêu nhiều hơn. Điều này có thể tạo ra "cầu kéo" đối với giá cả, khiến CPI tiếp tục tăng. Mặc dù Fed đã có kế hoạch kiểm soát lạm phát bằng việc hạ lãi suất, nhưng những tác động từ việc tăng lương trong thị trường lao động vẫn có thể tạo ra áp lực tăng CPI.

3. Phân tích chi tiết các lĩnh vực trong CPI

3.1. Thực phẩm

Trong những tháng gần đây, giá thực phẩm đã tăng liên tục, với một mức tăng vừa phải 2.00% so với quý trước. Nguyên nhân chính có thể là do giá phân bón và chi phí vận chuyển tăng cao, cùng với sự gián đoạn nguồn cung do thời tiết và các yếu tố địa chính trị. Thực phẩm là một yếu tố chi tiêu cơ bản, chiếm tỷ lệ lớn trong giỏ hàng hóa tiêu dùng của người dân, và bất kỳ sự biến động nào về giá cả đều có thể tạo ra tác động lớn đến CPI chung.

3.2. Nhà ở

Giá nhà ở, mặc dù đã giảm nhẹ so với quý trước (-1.26%), nhưng vẫn ghi nhận mức đi ngang so với tháng và tuần trước. Điều này cho thấy áp lực về giá nhà ở chưa hoàn toàn giảm bớt, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu mua nhà vẫn cao trong khi nguồn cung chưa kịp tăng tương ứng. Nhà ở là một yếu tố quan trọng trong cấu trúc CPI, và nếu giá nhà tiếp tục tăng, điều này có thể kéo theo sự gia tăng chi phí sinh hoạt chung.

3.3. Vận tải

Giá vận tải ghi nhận mức giảm 1.48% so với quý trước, nhưng lại tăng nhẹ 0.15% so với tuần trước. Điều này có thể là do tác động của giá dầu thô tăng, dẫn đến chi phí nhiên liệu và vận chuyển hàng hóa tăng lên. Vận tải là yếu tố quan trọng trong chuỗi cung ứng, và bất kỳ sự tăng giá nào trong lĩnh vực này đều có thể ảnh hưởng đến giá cả hàng hóa tiêu dùng khác, từ thực phẩm đến hàng công nghiệp.

3.4. Tiện ích

Giá tiện ích tăng 1.52% so với quý trước và 2.94% so với tháng trước, đây là mức tăng cao trong các lĩnh vực của CPI chỉ dưới thực phẩm. Tiện ích bao gồm điện, nước, và khí đốt, và sự tăng giá ở đây có thể làm tăng đáng kể chi phí sống của người dân, đặc biệt là trong bối cảnh mùa đông sắp tới. Điều này cũng có thể gây áp lực lên chi phí sản xuất và vận hành doanh nghiệp, từ đó gián tiếp tác động đến giá cả hàng hóa và dịch vụ.

4. Tác động lên thị trường chứng khoán

4.1. Phản ứng ngắn hạn của thị trường

Khi CPI tăng trở lại, thị trường chứng khoán thường sẽ phản ứng theo hướng tiêu cực. Sự gia tăng CPI thường đồng nghĩa với việc chi phí đầu vào cho các doanh nghiệp tăng, khiến lợi nhuận của các công ty bị thu hẹp. Điều này sẽ tác động trực tiếp đến giá cổ phiếu của các doanh nghiệp trong các ngành chịu ảnh hưởng nhiều từ chi phí năng lượng, vận tải và nguyên vật liệu, như ngành công nghiệp sản xuất, vận tải, và tiêu dùng. Các cổ phiếu thuộc các lĩnh vực nhạy cảm với chi phí sản xuất có thể sẽ chứng kiến sự giảm giá.

Ngoài ra, với lạm phát gia tăng, nhà đầu tư có thể lo ngại rằng Fed sẽ phải tăng lãi suất trở lại để kiểm soát lạm phát, và điều này sẽ gây áp lực lên thị trường cổ phiếu. Khi lãi suất tăng, chi phí vay nợ của doanh nghiệp tăng lên, điều này có thể làm giảm lợi nhuận và kìm hãm đầu tư. Trong trường hợp lạm phát tăng mạnh, các nhà đầu tư thường sẽ chuyển vốn sang các tài sản an toàn như vàng, trái phiếu, hoặc thậm chí là tiền mặt.

4.2. Các lĩnh vực có thể hưởng lợi

Tuy nhiên, không phải tất cả các lĩnh vực đều chịu ảnh hưởng tiêu cực. Các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực tiện ích và năng lượng có thể sẽ hưởng lợi khi giá năng lượng tăng cao. Đặc biệt, những công ty khai thác dầu và sản xuất năng lượng tái tạo có thể chứng kiến doanh thu tăng mạnh nhờ giá dầu tăng. Ngoài ra, các công ty cung cấp các mặt hàng thiết yếu như thực phẩm cũng có thể duy trì mức lợi nhuận ổn định, vì nhu cầu đối với những sản phẩm này ít bị ảnh hưởng bởi biến động kinh tế.

Ngoài ra, một số nhà đầu tư sẽ tập trung vào các công ty có khả năng chuyển giao chi phí gia tăng cho người tiêu dùng, chẳng hạn như các doanh nghiệp có vị thế độc quyền hoặc các ngành có sản phẩm mà người tiêu dùng không thể thay thế, như y tế, dược phẩm và công nghệ cao.

5. Kết luận

Việc CPI tăng trở lại sau động thái hạ lãi suất là một dấu hiệu cho thấy lạm phát có thể sẽ kéo dài hơn so với dự kiến của Fed. Các yếu tố như chi phí năng lượng, giá nhà và áp lực từ thị trường lao động đều đang tạo ra những khó khăn trong việc kiềm chế lạm phát. Thị trường chứng khoán có thể sẽ phản ứng tiêu cực trong ngắn hạn, đặc biệt là trong các lĩnh vực bị ảnh hưởng bởi chi phí tăng cao. Tuy nhiên, các nhà đầu tư vẫn có thể tìm thấy cơ hội ở một số lĩnh vực có khả năng phòng ngừa lạm phát tốt hơn như năng lượng và tiện ích. Trong bối cảnh hiện tại, việc theo dõi sát sao các động thái của Fed và tình hình CPI là điều cần thiết để có chiến lược đầu tư hiệu quả.

NQL STOCK