Lạm phát 7 tháng thấp, nhưng không thể chủ quan

Với nhiều yếu tố sẽ tạo sức ép lên Chỉ số Giá tiêu dùng (CPI) trong 5 tháng cuối năm, CPI cả năm có thể tăng cao hơn mục tiêu.

CPI 7 tháng còn thấp

CPI 7 tháng đầu năm còn thấp, được thể hiện trên một số điểm chủ yếu.

Nếu tính tháng sau so với tháng trước, thì trong 7 tháng có 2 tháng tăng thấp (tháng 1 và tháng 4, tương ứng tăng 0,19% và 0,18%), 5 tháng tăng cao hơn, nhưng vẫn không lớn, với mức cao nhất là 1% trong tháng 2.

Nếu tính tháng 7 năm nay so với cùng kỳ năm trước (3,04%), tháng 7/2022 so với tháng 12/2022 (3,59%) và tính bình quân 7 tháng năm nay so với cùng kỳ năm trước (2,54%), thì CPI vẫn còn thấp so với mục tiêu cả năm (khoảng 4%).

CPI bình quân 7 tháng so với cùng kỳ, trong 11 nhóm hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng, chỉ có 2 nhóm tăng cao hơn tốc độ chung (giao thông tăng 17,11%; đồ uống và thuốc lá tăng 2,85%); có 7 nhóm khác tăng thấp hơn; 2 nhóm giảm (bưu chính - viễn thông giảm 0,5%, giáo dục giảm 1,7%). Trong 7 nhóm tăng thấp hơn, đáng lưu ý có nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống - chiếm tỷ trọng cao nhất trong tổng giá trị hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng (33,56%) - chỉ tăng 1,18%.

Các yếu tố của lạm phát 7 tháng đầu năm chưa gây áp lực lớn. Tổng cầu tuy tăng lên, nhưng vẫn còn yếu. Giá nhập khẩu tiếp tục tăng cao, nhưng chủ yếu chuyển vào chi phí sản xuất, nên chưa gây áp lực lớn đối với giá hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng. Yếu tố tài khóa - tiền tệ chưa gây áp lực lớn, khi ngân sách bội thu, gói hỗ trợ tài khóa, tiền tệ, nhất là gói cấp bù lãi suất mới triển khai; đặc biệt tỷ giá VND/USD từ vài tháng nay tăng, nhưng bình quân 7 tháng so với cùng kỳ chỉ tăng nhẹ (0,08%); chứng khoán giảm, giá vàng chững lại và có xu hướng giảm.

Các yếu tố tác động lên lạm phát sẽ mạnh hơn

Các yếu tố tác động đến lạm phát trong 5 tháng còn lại có thể diễn biến khác so với 7 tháng đầu năm.

Yếu tố cầu kéo đã tăng mạnh trong 7 tháng, có khả năng tăng tốc trong 5 tháng còn lại do nhiều nguyên nhân. Có nguyên nhân do thu nhập bị bào mòn và tiêu dùng bị dồn nén trong nhiều tháng vì đại dịch, nay tăng tốc do tỷ trọng tiêu dùng thông qua tự cấp, tự túc không những không tăng như trong đại dịch, mà sẽ có xu hướng giảm xuống, cùng với sự tăng lên tương ứng của tỷ trọng tiêu dùng thông qua mua bán trên thị trường (thương mại bán lẻ) - tức là tốc độ tăng thương mại bán lẻ sẽ phục hồi, đặc biệt là trong lĩnh vực dịch vụ lưu trú - ăn uống, du lịch lữ hành. Vốn đầu tư phát triển toàn xã hội, trong đó đầu tư công, sẽ có quy mô và tốc độ tăng cao lên; tỷ lệ vốn đầu tư phát triển/GDP 6 tháng đạt 29,4%, cao hơn tỷ lệ tương ứng của quý I (26,3%), tiến dần đến mục tiêu (33%).

Yếu tố chi phí đẩy bao gồm cả giá nhập khẩu tiếp tục tăng lên (nhập khẩu lạm phát); chi phí sản xuất tăng cao, nhưng chưa chuyển vào giá hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng (CPI) trong thời gian trước, nay sẽ chuyển vào CPI; giá nhập khẩu tính bằng USD tăng và tính bằng VND tới đây sẽ tăng “kép” nếu tỷ giá VND/USD tăng lên trước sức ép tăng lãi suất USD trên thế giới và để Việt Nam khuyến khích xuất khẩu, hạn chế nhập khẩu, nhằm ngăn chặn khả năng chuyển từ xuất siêu trong 6 năm trước sang nhập siêu trong năm nay.

Yếu tố tài khóa - tiền tệ cũng có xu hướng đảo chiều, khi gói hỗ trợ cấp bù lãi suất sẽ kéo theo 1 triệu tỷ đồng tín dụng ra lưu thông (vào những tháng cuối năm), tạo áp lực lên CPI. Nếu tỷ giá VND/USD tăng sẽ làm giá nhập khẩu tăng kép (vừa tăng do giá nhập khẩu tính bằng USD tăng, vừa tăng do tỷ giá VND/USD tăng). Đó là chưa kể lượng nhập khẩu nhiều loại hàng hóa, dịch vụ tiếp tục tăng do vẫn còn bị đứt gãy trong 7 tháng đầu năm, trong khi nhu cầu nhập khẩu tăng để phục vụ tăng trưởng kinh tế và tiêu dùng.

Sự chuyển dịch dòng tiền từ các thị trường khác có xu hướng chuyển sang thị trường hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng cũng tạo sức ép lên CPI. Bội thu ngân sách trong 5 tháng cuối năm sẽ khó giữ được như đầu năm do cấp bù lãi suất, do giảm thuế, phí xăng dầu…

Khi lạm phát tăng thì yếu tố tâm lý cũng bị ảnh hưởng, vòng quay tiền tệ tăng, tâm lý găm giữ hàng hóa, vàng, USD tăng.

Những yếu tố trên sẽ tạo sức ép lên CPI, có thể dẫn tới CPI cả năm tăng cao hơn mục tiêu. Đã có dự báo CPI bình quân năm sẽ ở mức trên dưới 5%