MỚI

Trợ lý đầu tư M.AI

#Tài chính

24HMONEY đã kiểm duyệt

Lãi suất "chững" lại, ngân hàng xoay hướng tìm nguồn vốn mới

Khoảng cách ngày càng lớn giữa tăng trưởng tín dụng và huy động vốn đang đẩy thanh khoản ngân hàng vào thế khó. Khi nhu cầu vay tăng mạnh trong năm 2025, nhưng lãi suất tiếp tục xu hướng giảm theo chính sách của Ngân hàng Nhà nước, bài toán cân đối nguồn vốn trở nên cấp bách hơn bao giờ hết. Trước áp lực này, các ngân hàng không thể chỉ trông chờ vào lãi suất để hút tiền gửi mà phải linh hoạt tìm kiếm những kênh huy động mới, đảm bảo dòng chảy vốn luôn thông suốt.

Áp lực thanh khoản gia tăng: Ngân hàng tìm hướng đi mới

Tại một sự kiện gần đây, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Đào Minh Tú cho biết, theo quy định, ngân hàng huy động 10 đồng thì có thể cho vay tối đa 9 đồng. Tuy nhiên, thực tế hiện nay, nhiều ngân hàng đã cho vay vượt mức này, phải sử dụng cả vốn tự có, vốn điều lệ và nguồn tái cấp vốn từ NHNN để đảm bảo hoạt động tín dụng.

Tình trạng mất cân đối giữa huy động và tín dụng không phải mới xuất hiện mà đã kéo dài từ năm trước. Theo các chuyên gia Mirae Asset, chênh lệch giữa tốc độ tăng trưởng tiền gửi và tín dụng ngày càng mở rộng trong quý IV/2024. Số liệu đến ngày 25/12/2024 cho thấy, tổng tiền gửi toàn hệ thống tăng 9,06% so với năm 2023, đạt gần 14,7 triệu tỷ đồng, trong khi tín dụng tăng 13,82%. Khoảng cách giữa hai chỉ số này nới rộng từ 3,7% (tính đến tháng 9/2024) lên 4,8% vào cuối năm, phản ánh áp lực thanh khoản rõ rệt trong hệ thống ngân hàng.

Thống kê từ báo cáo tài chính quý IV/2024 của 27 ngân hàng (chưa tính Agribank) cũng cho thấy sự mất cân đối này. Tính đến 31/12/2024, tổng dư nợ tại các ngân hàng này đạt hơn 11,8 triệu tỷ đồng, tăng 18% so với đầu năm, trong khi tổng tiền gửi khách hàng chỉ tăng 13%, lên gần 11,14 triệu tỷ đồng.

Tỷ lệ cho vay trên tổng tiền gửi (LDR) – một chỉ số quan trọng đo lường rủi ro thanh khoản – cũng ghi nhận xu hướng gia tăng. Đến cuối năm 2024, có tới 20 ngân hàng ghi nhận tỷ lệ LDR tăng cao so với đầu năm, trong đó 23 ngân hàng đã vượt ngưỡng 85% theo quy định tại Thông tư 26. Đặc biệt, bốn ngân hàng gồm VPBank (125,3%), VIB (108,16%), SeABank (105,3%) và MSB (101,4%) có tỷ lệ LDR vượt mức 100%, tức là cho vay nhiều hơn cả số tiền huy động được.

Chuyên gia ngân hàng Lê Hoài Ân, nhà sáng lập IFSS và đồng sáng lập WiResearch, nhận định rằng việc NHNN ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng tín dụng trong năm 2024 nhằm hỗ trợ nền kinh tế, cùng với lãi suất huy động duy trì ở mức thấp, đã làm giảm động lực gửi tiền vào hệ thống ngân hàng. Điều này buộc nhiều ngân hàng phải đẩy tỷ lệ LDR lên cao để đảm bảo nguồn vốn cho vay, thậm chí vượt mức cho phép.

Ngoài ra, áp lực tỷ giá cũng góp phần tạo thêm khó khăn. Chênh lệch lãi suất giữa USD và VND bị nới rộng khiến dòng vốn có xu hướng dịch chuyển ra nước ngoài, làm giảm nguồn huy động trong nước. Trong khi đó, chính sách tiền tệ nới lỏng của NHNN để hỗ trợ tăng trưởng càng khiến áp lực thanh khoản gia tăng.

Ngân hàng tìm kênh huy động vốn khác

Trước bối cảnh này, NHNN đã chỉ đạo các ngân hàng thương mại “hy sinh một phần lợi nhuận”, giảm lãi suất huy động để từ đó có thể giảm lãi suất cho vay, tạo điều kiện đạt mục tiêu tăng trưởng tín dụng 16% trong năm 2025.

Ngay sau chỉ đạo này, làn sóng giảm lãi suất huy động lan rộng. Nhiều ngân hàng liên tục điều chỉnh giảm lãi suất, điển hình như Eximbank đã hạ lãi suất tới 5 lần chỉ trong chưa đầy hai tuần. Theo thống kê của NHNN, từ cuối tháng 2 đến ngày 10/3, đã có 18 ngân hàng điều chỉnh lãi suất huy động giảm từ 0,1 - 0,9%/năm tùy theo kỳ hạn.

Chuyên gia Lê Hoài Ân cho rằng mục tiêu tăng trưởng tín dụng 16% phản ánh quyết tâm của NHNN trong việc hỗ trợ nền kinh tế đạt mức tăng trưởng 8% trong năm 2025. Duy trì mặt bằng lãi suất thấp là yếu tố then chốt để giảm chi phí vốn, hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng sản xuất, đầu tư và thúc đẩy các lĩnh vực ưu tiên.

Tuy nhiên, từ góc độ ngân hàng, việc cắt giảm lãi suất không phải bài toán đơn giản. Khi lãi suất huy động giảm, chênh lệch giữa lãi suất đầu vào và đầu ra thu hẹp, gây áp lực lên biên lãi ròng (NIM) và lợi nhuận của các ngân hàng. Trên thực tế, NIM toàn hệ thống đã giảm liên tục trong 6 - 7 quý gần đây, và nếu tiếp tục suy giảm, lợi nhuận ngân hàng sẽ chịu ảnh hưởng nghiêm trọng.

Bên cạnh đó, nếu lãi suất huy động quá thấp, người gửi tiền có thể chuyển hướng sang các kênh đầu tư hấp dẫn hơn như chứng khoán, bất động sản, gây áp lực lên thanh khoản ngân hàng. Những ngân hàng có tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn (CASA) thấp và phụ thuộc vào huy động truyền thống sẽ bị ảnh hưởng mạnh hơn, trong khi các ngân hàng có tỷ lệ CASA cao như Vietcombank, BIDV, MBBank sẽ ít chịu tác động hơn.

Trong bối cảnh lãi suất bị giới hạn bởi các chính sách điều hành, nhiều ngân hàng đã chủ động tìm kiếm các kênh huy động vốn khác. Một trong những giải pháp đáng chú ý là đẩy mạnh phát hành trái phiếu để bổ sung nguồn vốn dài hạn.

Chuyên gia Lê Hoài Ân cho biết, trước đây, các ngân hàng phát hành trái phiếu chủ yếu để duy trì hệ số an toàn vốn (CAR) theo quy định Basel II và Basel III. Tuy nhiên, hiện nay, động lực chính của việc phát hành trái phiếu đã chuyển sang mục tiêu tăng cường nguồn vốn cho vay, giảm sự phụ thuộc vào tiền gửi ngắn hạn.

Ngoài ra, theo ông Ân, NHNN có thể cân nhắc mở rộng hoạt động thị trường mở (OMO) với kỳ hạn dài hơn và lãi suất ưu đãi hơn. Hiện tại, NHNN chủ yếu cung cấp thanh khoản ngắn hạn qua OMO với kỳ hạn 7 - 14 ngày. Nếu kéo dài lên 3 - 6 tháng, các ngân hàng sẽ có thêm điều kiện ổn định thanh khoản mà không chịu áp lực ngắn hạn quá lớn.

Việc NHNN tiếp tục bơm vốn vào hệ thống ngay cả khi thanh khoản liên ngân hàng dồi dào cũng thể hiện định hướng chính sách tiền tệ đang ưu tiên duy trì mặt bằng lãi suất thấp. Điều này không chỉ giúp đảm bảo dòng vốn trong nền kinh tế mà còn thể hiện cam kết hỗ trợ doanh nghiệp và các tổ chức tín dụng tiếp cận vốn với chi phí thấp hơn. Đồng thời, nó cũng phát đi tín hiệu về sự chủ động của NHNN trong điều tiết thị trường, hạn chế những biến động có thể ảnh hưởng đến lãi suất và thanh khoản.

Tóm lại, trong bối cảnh áp lực thanh khoản gia tăng, các ngân hàng đang đứng trước nhiều thách thức trong việc cân đối giữa tăng trưởng tín dụng và huy động vốn. Việc tìm kiếm các kênh huy động bổ sung, duy trì lãi suất hợp lý và có chính sách điều hành linh hoạt sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định hệ thống tài chính và hỗ trợ nền kinh tế tăng trưởng bền vững.