Kiểm toán nhà nước: Nhiều khoản đầu tư thua lỗ, thất thoát vốn tại doanh nghiệp nhà nước

17/17 tập đoàn, tổng công ty được kiểm toán sản xuất kinh doanh có lãi tuy nhiên, theo Kiểm toán nhà nước việc quản lý sử dụng vốn, tài sản của các doanh nghiệp vẫn còn một số tồn tại, hạn chế.

Nhiều dự án chậm tiến độ,

Năm 2020, Kiểm toán Nhà nước đã kiểm toán Báo cáo tài chính và các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng vốn nhà nước năm 2019 của 160 doanh nghiệp thuộc 17 tập đoàn và tổng công ty.

Kết quả kiểm toán cho thấy 17/17 tập đoàn, tổng công ty được kiểm toán sản xuất kinh doanh có lãi, tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu tại một số đơn vị đạt tương đối cao. Lợi nhuận sau thuế năm 2019 một số đơn vị như sau: PVPower 2.932,35 tỷ đồng; PTSC 995,62 tỷ đồng; PVTrans 982,09 tỷ đồng; EVNCPC 767,93 tỷ đồng; UDIC 671,22 tỷ đồng; Samco 588,85 tỷ đồng; EVN HCM 548,51 tỷ đồng...

Tuy nhiên, theo Kiểm toán nhà nước, việc quản lý sử dụng vốn, tài sản của các doanh nghiệp được kiểm toán còn một số hạn chế, tồn tại. Kiểm toán nhà nước cho biết, phần lớn các đơn vị còn sai sót trong việc hạch toán kế toán, kê khai nghĩa vụ với ngân sách nhà nước nên qua kiểm toán phải điều chỉnh tài sản, nguồn vốn , doanh thu, chi phí và kiến nghị tăng thu ngân sách hơn 1.000 tỷ đồng.

Một số đơn vị mua sắm vật tư chưa đúng với nhu cầu sử dụng dẫn đến lượng vật tư, hàng hóa ứ đọng, chậm luân chuyển hoặc tồn kho lớn. Tại PVPower, CTCP Điện lực Dầu khí Nhơn Trạch 2 là 238,26 tỷ đồng, Công ty Điện lực Dầu Khí Hà Tĩnh 229,59 tỷ đồng, CTCP Thủy điện Hủa Na 12,40 tỷ đồng…

Ngoài ra, Kiểm toán Nhà nước điểm mặt một số dự án chậm tiến độ như, UDIC có Dự án Đầu tư phát triển hạ tầng kỹ thuật khu đô thị mới Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội đã quá hạn trên 16 năm nhưng đến nay chưa được UBND thành phố Hà Nội gia hạn thực hiện dự án. Hancorp có Dự án Khu đô thị mới Cao Xanh - Hà Khánh B chậm 10 năm, Dự án N01 - T8 chậm 06 năm…

Dự án Nhà máy nhiệt điện Long Phú 1, do Nhà thầu PM bị Chính phủ Mỹ cấm vận và đơn phương chấm dứt hợp đồng, tiến hành khởi kiện PVN ra Trung tâm Trọng tài Quốc tế Singapore, dẫn đến dự án chậm phát điện theo quy hoạch điện VIII đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Một số đơn vị đầu tư không hiệu quả hoặc hiệu quả thấp (Công ty mẹ - PVPower: Cổ tức, lợi nhuận được chia năm 2019 đạt 0,2% tổng vốn đầu tư). Có dự án thua lỗ lớn. Cụ thể, lỗ lũy kế đến 31/12/2019 của Công ty mẹ - PTSC đầu tư vào Công ty TNHH Khảo sát Địa vật lý PTSC CGGV là 2.121 tỷ đồng, Công ty CP Dịch vụ Dầu khí Quảng Ngãi 240,71 tỷ đồng… Có dự án âm vốn (Công ty Xây dựng Giao thông Sài Gòn âm vốn chủ sở hữu 344,25 tỷ đồng).

Kiểm toán Nhà nước chỉ ra một số khoản đầu tư của tập đoàn, tổng công ty vào công ty liên kết, đầu tư dài hạn khác bị thua lỗ, mất vốn: Công ty mẹ - TCT Địa ốc Sài Gòn 7 công ty liên doanh, liên kết lỗ lũy kế 32,91 tỷ đồng; Công ty mẹ - Samco 5 công ty liên doanh, liên kết lỗ lũy kế 194,96 tỷ đồng; Công ty mẹ - UDIC 5 công ty liên doanh, liên kết lỗ lũy kế 288,7 tỷ đồng, 01 công ty ngừng hoạt động, 02 khoản đầu tư khác lỗ lũy kế 32,1 tỷ đồng và 01 khoản đầu tư dài hạn khác dừng hoạt động;

Công ty mẹ - PTSC có 1 công ty liên doanh, liên kết lỗ lũy kế 790,02 tỷ đồng, 01 khoản đầu tư khác lỗ lũy kế 77,56 tỷ đồng và 01 công ty liên doanh, liên kết lỗ năm 2019 là 132,34 tỷ đồng…

Có dự án đầu tư ra nước ngoài hiệu quả chưa đạt theo phương án phê duyệt. Cụ thể Công ty MVOT (tàu FSO Orkid) đạt 80%, PTSC Hải Phòng đạt 47,6%, Công ty AP đạt 25%, Công ty VOFT đạt 17%, Công ty Rồng đôi MV12 thấp hơn 13,44% so với phương án.

Buông lỏng quản lý đất, suýt thất thoát hàng trăm tỷ đồng tiền thuế đất

Về quản lý sử dụng đất, Kiểm toán Nhà nước cho biết một số đơn vị còn nhiều diện tích đất chưa sử dụng hoặc sử dụng không hiệu quả, sử dụng không đúng mục đích, bị lấn chiếm, tranh chấp, chưa đủ hồ sơ pháp lý , chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với NSNN.

Qua kiểm toán xác định tiền thuê đất, thuế sử dụng đất phải nộp tăng thêm. Đó là Sawaco 145,58 tỷ đồng; UDIC 47,05 tỷ đồng; Samco 23,16 tỷ đồng.

Ngoài ra, có đơn vị thực hiện hợp tác kinh doanh hoặc nhận hợp tác kinh doanh bằng quyền sử dụng đất, giao và thu tiền sử dụng đất không thông qua đấu giá đất không đúng quy định. Cụ thể, UBND thành phố Hà Nội thu hồi đất của CTCP Kinh doanh phát triển nhà và Đô thị Hà Nội thuộc Handico giao cho CTCP Tập đoàn Tecco để thực hiện Dự án Đầu tư xây dựng khu nhà ở để bán cho cán bộ, công chức, viên chức liên cơ quan huyện Thanh Trì và UBND TP.HCM thu tiền sử dụng đất đối với 10 mặt bằng đất tại Dự án Rạch Ụ Cây thuộc TCT Địa ốc Sài Gòn không thông qua đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định tại khoản 1 Điều 58 Luật Đất đai 2003 và khoản 1 Điều 118 Luật Đất đai 2013.

Kiểm toán Nhà nước cũng điểm mặt nhiều doanh nghiệp đầu tư bất động sản đã hoàn thành công tác xây dựng nhưng chưa bán/khai thác, chậm đưa vào khai thác làm giảm hiệu quả sử dụng vốn. Công ty mẹ - TCT Địa ốc Sài Gòn: Khu đất số 481 Bến Ba Đình Phường 9, Quận 8 xây dựng hoàn thành chung cư từ năm 2010, đến nay còn 242/350 căn hộ để trống; khu đất số 339/34A (số cũ 157/R8) Tô Hiến Thành, Phường 12, Quận 10 đến nay còn 119 căn hộ để trống từ năm 2013.