'Không sớm xây cảng biển Cần Giờ sẽ bỏ lỡ cơ hội'

Cảng trung chuyển quốc tế tổng vốn hơn 5,4 tỷ USD ở Cần Giờ sẽ tạo đột phá cho vùng Đông Nam Bộ, nếu không làm sớm cả vùng sẽ bị lỡ mất cơ hội, theo TS Trần Du Lịch.

Ý kiến được chuyên gia kinh tế Trần Du Lịch, thành viên Tổ tư vấn của Chính phủ, đưa ra tại Hội thảo đề án nghiên cứu cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ, chiều 12/5. Vị trí khu cảng được đề xuất ở khu vực cù lao Phú Lợi, nằm ở cửa sông Cái Mép. Công trình có quy mô bến chính dài gần 7 km, khả năng tiếp nhận tàu container trọng tải lớn nhất hiện nay (24.000 teus - tương đương 24.000 container loại 20 feet).

Theo ông Lịch, dự án này đang có các điều kiện thuận lợi để triển khai như vị trí dự tính xây dựng nằm trong quy hoạch và nhà đầu tư là hãng tàu biển đứng tốp đầu thế giới, có nhiều kinh nghiệm. "Kinh nghiệm cho thấy nơi nào quy hoạch dự án và ý định của nhà đầu tư gặp nhau, nơi đó sẽ thành công", ông nói và cho rằng vấn đề cần bàn hiện nay không phải là có làm cảng Cần Giờ hay không, mà là làm sao triển khai nhanh nhất để không lỡ mất cơ hội.

Cũng theo chuyên gia này, dự án triển khai sớm sẽ là bước đột phá không chỉ cho TP HCM mà cả Đông Nam Bộ, bởi hình thành cửa ngõ giao thương tầm cỡ quốc tế. Cảng Cần Giờ cũng được cho sẽ không ảnh hưởng hoặc cạnh tranh khu Thị Vải - Cái Mép ở Bà Rịa - Vũng Tàu, mà cả hai sẽ tạo thành một hệ thống cảng biển cho vùng.

Thách thức lớn nhất khi triển khai dự án này, theo TS Trần Du Lịch là phải đảm bảo hiệu quả kinh tế nhưng không ảnh hưởng môi trường, bởi đây là "lá phổi xanh" của thành phố. Do đó, Ban điều phối vùng Đông Nam Bộ cần phối hợp ngay từ đầu để triển khai đồng bộ, chuẩn bị tốt nhất các điều kiện để sớm thực hiện.

Đồng quan điểm, Giám đốc Cục Hải quan TP HCM Đinh Ngọc Thắng, cho rằng dự án cảng trung chuyển Cần Giờ mang tầm vóc khu vực. Đây là công trình được sự mong mỏi của nhiều thế hệ, nếu không làm sớm sẽ bị tụt hậu. Theo ông, khi khu cảng được xây dựng, 70-80% hàng hóa trung chuyển về đây. Việc này sẽ giúp giảm chi phí logictics, bởi lâu nay hàng hóa phải trung chuyển qua đi Singapore, chi phí cao hơn.

Ông Lê Duy Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam, nói cảng trung chuyển Cần Giờ phù hợp với mô hình một cảng tầm vóc khu vực. Công trình khi hình thành là động lực để phát triển đội tàu container ở Việt Nam, đồng thời tạo ra một khu đô thị biển Cần Giờ, kéo theo phát triển các trung tâm logistics lớn. Tuy nhiên, ông cho rằng để trở thành một cảng trung chuyển quốc tế như Singapore ngoài đầu tư hạ tầng cần áp dụng công nghệ hiện đại, theo tiêu chuẩn quốc tế. Bên cạnh đó, việc triển khai cũng cần cơ chế, chính sách phù hợp.

Trước đó, ông Phạm Anh Tuấn, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Tư vấn Thiết kế cảng - Kỹ thuật biển (Portcoast), đơn vị được giao lập đề án cảng trung chuyển Cần Giờ, cho biết vị trí cảng đang được đề xuất ở khu vực trong vùng chuyển tiếp của Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ, không có người ở, đồng thời không ảnh hưởng vùng lõi ở khu dự trữ này. Khu cảng sẽ chủ yếu sử dụng công nghệ xanh, năng lượng điện.

Dự án có tổng mức đầu tư sơ bộ gần 129.000 tỷ đồng (hơn 5,4 tỷ USSD), chia thành 7 giai đoạn thực hiện. Trong đó, giai đoạn đầu dự kiến hoàn thành năm 2027. Giai đoạn cuối sẽ hoàn thành năm 2045. Để kết nối đường bộ đến cảng, một cầu vượt sông Lòng Tàu và tuyến đường mới cũng được nghiên cứu triển khai.

Theo ông Tuấn, yêu cầu tiên quyết khi triển khai dự án là phải hình thành một cảng trung chuyển quy mô quốc tế, đồng thời đáp ứng việc di dời các cảng ở khu vực nội đô, thu hút doanh nghiệp tham gia hoạt động... Hiện, TP HCM đã phê duyệt đề án logictics và triển trai 7 trung tâm nên rất phù hợp khi kết nối những nơi này về cảng Cần Giờ. Đồng thời, việc kết nối giao thông đến cảng trước năm 2030 được tính toán chỉ thông qua đường thủy, sau đó mới kết nối bằng đường bộ. Tuyến đường nối đến cảng cũng tính làm trên cao để hạn chế ảnh hưởng Khu dự trữ sinh quyển Cần Giờ.

Tại hội thảo, Phó chủ tịch UBND TP HCM Bùi Xuân Cường, cho biết huyện Cần Giờ tiếp giáp Biển Đông, nằm giữa hai cửa sông lớn. Nơi đây thuộc tuyến hàng hải quan trọng trong hệ thống cảng biển và đủ điều kiện phát triển cảng quốc gia, trung chuyển quốc tế. Để có thêm cơ sở triển khai cảng trung chuyển Cần Giờ, ông yêu cầu Sở Giao thông Vận tải cùng các bên liên quan hoàn thành đề án trong tháng 5/2023. Trong đó, yêu cầu quan trọng là đánh giá kĩ giữa sự phát triển cảng biển và bảo vệ môi trường.