Không nên lập sàn giao dịch vàng

Trao đổi với ĐTTC, TS. CẤN VĂN LỰC, chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng BIDV, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách Tài chính-tiền tệ Quốc gia, cho rằng Nghị định 24/2012/NĐ-CP của Chính phủ về Quản lý hoạt động kinh doanh vàng (NĐ24) đến nay đã có hiệu lực hơn 10 năm, do đó việc điều chỉnh, sửa đổi một số quy định cho phù hợp với hoàn cảnh mới hiện nay là cần thiết.

Tuy nhiên, về ý kiến đề xuất nội dung thành lập sàn giao dịch vàng thì không nên, bởi đây là mô hình không còn phù hợp.

PHÓNG VIÊN: - Ông đánh giá thế nào về NĐ24 trong việc quản lý hoạt động kinh doanh vàng trong hơn 10 năm qua?

TS. CẤN VĂN LỰC: - Tôi cho rằng vai trò quan trọng nhất của NĐ24 đó là giúp chống lại “vàng hóa” trong nền kinh tế. Chúng ta cần nhìn nhận câu chuyện của năm 2013-2014 khi có hiện tượng “vàng hóa” trong nền kinh tế, giá vàng biến động rất nhanh và mạnh, gây xáo trộn thị trường.

Lúc đó, Chính phủ ban hành NĐ24 để kiểm soát thị trường và quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Về cơ bản, NĐ24 rất thành công, hoàn thành sứ mệnh giảm bớt tình trạng vàng hóa, nhất là ổn định thị trường vàng. Qua đó, bình ổn thị trường ngoại hối cũng như góp một phần kiểm soát lạm phát cho nền kinh tế.

Tuy nhiên, thị trường vàng đã và đang có sự thay đổi tương đối nhiều, đặc biệt về mặt quy mô và cách thức hoạt động. Điều này dẫn đến hiện tượng chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới ở mức cao, khoảng 10 triệu đồng, thậm chí có thời điểm lên tới 20 triệu đồng và rõ ràng ở đây có sự bất thường.

Có 2 lý do chính để xảy ra tình trạng bất thường trên thị trường vàng thời gian qua. Thứ nhất, về quan hệ cung cầu có sự mất cân đối, tức là nhu cầu vàng vẫn khá lớn nhưng nguồn cung bị hạn chế. Việc này do thời gian qua, việc nhập khẩu vàng miếng để chế tác ở nước ta còn tương đối hạn chế.

Thứ hai, về tâm lý, trong bối cảnh thế giới nhiều biến động, giá vàng thế giới thay đổi và nội tại của nền kinh tế trong nước có những rủi ro, thách thức nhất định. Việc này dẫn đến tâm lý muốn gom hoặc dự trữ một ít vàng, hay thậm chí đầu cơ để hưởng chênh lệch. Lúc này, mất cân bằng cung cầu dẫn đến bất cập trong vấn đề buôn lậu, các đối tượng tìm cách nhập về và chế tác rồi bán trong nước.

Tôi cho rằng, Chính phủ và NHNN đã nhận diện được những vấn đề trên. Vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã có công điện chỉ đạo về các giải pháp quản lý thị trường vàng và NHNN cũng đang tổng kết, đánh giá việc triển khai NĐ24 nhằm đề xuất giải pháp quản lý thị trường vàng tốt hơn.

- Vậy việc sửa đổi NĐ24 lần này nên theo hướng nào để có thể giải quyết được những bất cập thị trường như ông vừa nêu trên?

- Tinh thần chung là Chính phủ và NHNN cần tiếp tục kiên định với chính sách chống vàng hóa, giảm vàng hóa trong việc sửa đổi cơ chế, chính sách quản lý vàng, hoạt động kinh doanh vàng, qua đó cũng giảm bớt vấn đề đô la hóa nền kinh tế.

Về tổng thể, quá trình chống vàng hóa theo mục tiêu của NĐ24 đã thành công, nhưng nghị định này ra đời cách đây 12 năm và đã đến thời điểm cần thay đổi. Theo đó, NĐ24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng cần sửa đổi theo hướng về sát với bối cảnh thị trường. Từ đó, thiết lập cân bằng quan hệ cung cầu trên thị trường hiện nay.

Đối với quy định về các doanh nghiệp, hộ kinh doanh có liên quan đến vàng cần rà soát và đánh giá lại. Về doanh nghiệp nhập khẩu vàng, có thể quy định cấp phép nhiều hơn, song vẫn phải đáp ứng tiêu chí mà Chính phủ, NHNN quy định và đương nhiên phải chịu sự kiểm tra, giám sát thường xuyên.

Cùng với đó, quy định về thanh kiểm tra, giám sát cần tăng cường để không còn nhiều hiện tượng vàng trôi nổi trong nền kinh tế. Riêng đối với vấn đề văn hóa trong sử dụng vàng thì vẫn nên duy trì. Văn hóa ở đây có tính chất thừa kế, trao tặng, hồi môn, thậm chí tích cóp vàng ở nước ta cũng được coi là nét văn hóa, truyền thống từ xưa.

Điều này sẽ tạo ra một phần nhu cầu trên thị trường và các nước trên thế giới vẫn tôn trọng văn hóa này. Về mặt dự trữ vàng, tôi cho rằng rất cần thiết trong bất kỳ nền kinh tế tại bất cứ thời điểm nào. Điều này đồng thời đặt ra vấn đề cần thiết phải sửa đổi cơ chế, chính sách phù hợp.

Tôi tin rằng, tới đây thị trường vàng sẽ dần ổn định khi có chính sách ổn định hơn, cùng với cơ chế giám sát chặt chẽ thì chênh lệch giảm bớt. Từ đó, giảm hiện tượng đầu cơ, găm giữ và đẩy giá vàng tăng cao như thời gian qua.

- Vừa qua cũng có ý kiến cho rằng nội dung sửa đổi NĐ24 nên bổ sung quy định cho thành lập sàn giao dịch vàng. Ý kiến của ông về vấn đề này?

- Về cơ bản, đến thời điểm hiện nay quan điểm của tôi cho rằng đề xuất lập sàn giao dịch vàng là giải pháp không thực sự cần thiết. Có 4 lý do chủ yếu để cho thấy không cần thiết. Thứ nhất, đó là hiện nay chủ yếu người dân giao dịch vàng thông qua vàng tài khoản, chứ không phải giao dịch trên một sàn tương tự như một chợ.

Thứ hai, nếu chúng ta mở sàn giao dịch vàng, vô hình trung lại kích cầu về thị trường vàng, khi ấy lại đi ngược lại chủ trương chống vàng hóa trong nền kinh tế mà chúng ta đã duy trì được từ hơn chục năm qua.

Thứ ba, việc lập sàn giao dịch vàng cũng sẽ đi ngược lại xu hướng chuyển đổi số, tiến đến số hóa nền kinh tế. Đó là chúng ta hiện nay đang muốn thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt, thúc đẩy giao dịch điện tử nhiều hơn thay vì chúng ta chỉ chăm chú đến xây dựng sao cho để có một cái sàn giao dịch.

Cuối cùng, xu hướng chung của thế giới hiện nay cũng không theo hướng lập sàn giao dịch vàng nữa. Trước kia, Ấn Độ, Trung Quốc cũng lập sàn giao dịch vàng và hiện vẫn đang duy trì, nhưng họ cũng chuyển dịch theo hướng khuyến khích giao dịch bằng vàng tài khoản nhiều hơn, cái này đưa đến hiệu ứng tích cực là khuyến khích giao dịch không sử dụng tiền mặt trong nền kinh tế.

- Xin cảm ơn ông.