Khởi nghiệp chưa qua “mùa đông” gọi vốn

Bức tranh đầu tư khởi nghiệp năm 2023 lại chứng kiến thêm một “mùa đông” gọi vốn. Hoạt động đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam tiếp tục chững lại, đánh dấu mức giảm hai năm liên tiếp kể từ năm 2021, cả về số lượng thương vụ cũng như giá trị đầu tư. Mặc dù thị trường vẫn có những dự án startup được rót vốn nhưng ít những thương vụ đầu tư có giá trị lớn. Liệu “mùa đông” gọi vốn khởi nghiệp này sẽ kéo dài đến khi nào?...

Năm 2023 tiếp tục là một năm đầy khó khăn của kinh tế thế giới. Nhiều “cơn gió nghịch” đã đẩy kinh tế toàn cầu năm 2023 vào một trong những giai đoạn ảm đạm nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính thế giới năm 2007-2008.

Dẫn số liệu của Crunchbase, báo cáo Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở Việt Nam 2023” của BambuUP dưới sự bảo trợ của Cục Phát triển thị trường và Doanh nghiệp khoa học và Công nghệ và Trung tâm Hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo quốc gia công bố mới đây đã chỉ ra: tính đến tháng 8/2023, tổng vốn đầu tư mạo hiểm cho khởi nghiệp toàn cầu trị giá 187,6 tỷ USD, giảm 46,4% so với cùng kỳ năm 2022. Trung bình mỗi tháng có 23,4 tỷ USD được đầu tư cho startup, sụt giảm rõ rệt so với 37 tỷ USD/tháng của năm 2022.

Theo tổng hợp từ StartupBlink, Crunchbase, CBInsights, đến tháng 9/2023, trên thế giới có 1.233 công ty kỳ lân. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng kỳ lân cũng đã giảm mạnh, chỉ tăng 8,5% (từ năm 2022 đến năm 2023) so với 67% (từ năm 2021 đến năm 2022) và 80% (từ năm 2020 đến năm 2021). Số lượng kỳ lân mới trung bình hàng tháng của năm 2023 cũng đánh dấu mốc thấp nhất trong vòng hơn 4 năm qua.

Theo thống kê của Crunchbase, năm 2021 toàn thế giới có khoảng 620 kỳ lân mới thì đến năm 2022 con số này giảm gần một nửa, chỉ còn gần 330 kỳ lân, và trong 8 tháng đầu năm 2023 chỉ ghi nhận gần 60 kỳ lân.

Tính trung bình, nếu như năm 2021 và nửa đầu năm 2022, mỗi tháng thế giới có từ 30-60 kỳ lân mới xuất hiện, thì sang năm 2023, con số này chỉ là vài kỳ lân và tháng cao nhất cũng chỉ đạt con số 10. Những kỳ lân có giá trị lớn nhất thế giới và cũng có mức tăng trưởng cao nhất trong năm qua chủ yếu là nhóm các kỳ lân công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), quản lý dữ liệu, thương mại điện tử…

Trong năm 2023, phần mềm và dữ liệu tiếp tục là lĩnh vực được lựa chọn nhiều nhất để các nhà sáng lập thành lập ra các công ty khởi nghiệp mới, chiếm tỷ lệ 31,95%. Các lĩnh vực phổ biến ngay sau lần lượt là Healthtech (12,83%) và Fintech (10,43%). Phần mềm và dữ liệu cũng là hai lĩnh vực có số lượng kỳ lân nhiều nhất, chiếm 39,4%, tiếp đó là Fintech 20,6%…

Ngành thương mại điện tử và bán lẻ; công nghệ xã hội và giải trí tỏ ra kém hấp dẫn hơn với startup. Các startup trong hai lĩnh vực này đã giảm so với năm 2022, từ 9,76% còn 9,47% cho ngành thương mại điện tử bán lẻ và từ 10,38% còn 9,74% cho ngành công nghệ xã hội và giải trí.

Một chỉ số đáng chú ý khác là tỷ lệ kỳ lân trong lĩnh vực, thể hiện khả năng phát triển và tiềm năng đầu tư của lĩnh vực đó. Tuy nhiên, mức phân bổ của các kỳ lân không có sự thay đổi quá nhiều trong năm nay.

Một lĩnh vực nổi bật hơn cả là vận chuyển, mặc dù chỉ có 2,7% số lượng startup hoạt động trong lĩnh vực này nhưng vận chuyển sản sinh ra đến 6,8% số kỳ lân của thế giới. Mặt khác, Healthtech đứng thứ ba trong tất cả các lĩnh vực về số lượng startup, nhưng lại chỉ chiếm 7,3% tỷ lệ kỳ lân, cho thấy vẫn còn nhiều tiềm năng chưa được khai thác.

Top 10 quốc gia có hệ sinh thái khởi nghiệp tốt nhất năm 2023 là Mỹ, Anh, Israel, Canada, Thụy Điển, Singapore, Đức, Pháp, Úc, Hà Lan. Còn tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương, Singapore, Australia, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, New Zealand, Indonesia, Malaysia là những nước có hệ sinh thái khởi nghiệp tốt nhất khu vực. Năm vừa qua đánh dấu sự suy giảm của các hệ sinh thái khởi nghiệp hàng đầu…