HoREA "tố" Vietinbank, Vietcombank, BIDV, Agribank ngoài cuộc vì chưa được tái cấp vốn, lãi suất vay mua nhà cao ngất

Do 4 ngân hàng quốc doanh là Vietinbank, Vietcombank, BIDV, Agribank vẫn chưa được tái cấp vốn, hoặc cấp bù lãi suất từ ngân sách nhà nước, nên không có nguồn vốn tín dụng để cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội vay ưu đãi và người mua nhà ở xã hội gần như không tiếp cận được vốn vay ưu đãi.

Theo lý giải của Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA), có một số mặt hạn chế, bất cập trong thực hiện chính sách tài chính, tín dụng ưu đãi nhà ở xã hội trong giai đoạn 2015-2020.

Chẳng hạn như do chưa bố trí được đủ "vốn mồi", tất cả chủ đầu tư phải vay thương mại với lãi suất khoảng 9%/năm. Vì vậy, phát triển nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp mới chỉ đạt khoảng 42%.

Cụ thể, theo Điểm c Khoản 1 Điều 58 Luật Nhà ở 2014 quy định ưu đãi chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở xã hội "Được vay vốn ưu đãi từ Ngân hàng chính sách xã hội, tổ chức tín dụng đang hoạt động tại Việt Nam; trường hợp xây dựng nhà ở xã hội để cho thuê thì được vay vốn với lãi suất thấp hơn và thời gian vay dài hơn so với trường hợp xây dựng nhà ở xã hội để cho thuê mua, bán".

Tuy nhiên, "tréo ngoe" lại, theo Khoản 2 Điều 33 Nghị định 100/2015/NĐ-CP lại quy định trong giai đoạn 2015-2020, Ngân hàng Chính sách xã hội "chưa" thực hiện cho vay đối với các chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội, kể cả dự án nhà ở xã hội để cho thuê.

Đặc biệt, nhóm Big 4 (4 ngân hàng thương mại được Ngân hàng Nhà nước chỉ định cho vay ưu đãi nhà ở xã hội là Vietcombank, Vietinbank, Agribank và BIDV), do chưa được tái cấp vốn, hoặc cấp bù lãi suất từ ngân sách nhà nước, nên cũng không có nguồn vốn tín dụng để cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội vay ưu đãi.

"Do vậy trong 5 năm qua, tất cả các chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội đã phải vay thương mại với lãi suất khoảng 9%/năm và chi phí này được tính vào giá bán, giá cho thuê, giá thuê mua nhà ở xã hội, dẫn đến đơn giá nhà ở xã hội lên đến khoảng 18-20 triệu đồng/m2, tăng cao so với đơn giá 13-15 triệu đồng/m2 trong giai đoạn 2011-2015. Đồng thời, do thiếu vốn nên nguồn cung dự án nhà ở xã hội bị sụt giảm rất lớn, kéo theo tình trạng thiếu sản phẩm nhà ở xã hội làm cho người có thu nhập thấp đô thị càng khó tạo lập nhà ở xã hội hơn", ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA, lý giải.

Bên cạnh đó, Nghị quyết 1023/NQ-UBTVQH13 ngày 28/08/2013 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về danh mục ưu tiên sử dụng vốn ngân sách đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020 cũng không có "danh mục chi thực hiện chính sách nhà ở xã hội". Vì vậy, chưa bố trí được nguồn vốn ngân sách nhà nước để tái cấp vốn, hoặc cấp bù lãi suất cho Ngân hàng Chính sách Xã hội và nhóm Big 4. Dẫn đến việc người mua, thuê mua nhà ở xã hội gần như không tiếp cận được nguồn vốn vay ưu đãi để mua, thuê mua nhà ở xã hội.

"Việc chưa bố trí được đủ nguồn "vốn mồi" từ ngân sách nhà nước để tái cấp vốn, hoặc cấp bù lãi suất cho Ngân hàng Chính sách xã hội và nhóm Big4, là một trong ba nguyên nhân chủ yếu, dẫn đến không thực hiện được mục tiêu phát triển nhà ở xã hội trong giai đoạn 2015-2020, chỉ đạt 42% kế hoạch đề ra", ông Châu dẫn giải.

Trước những bất cập về phát triển chính sách tài chính, tín dụng ưu đãi nhà ở xã hội trong giai đoạn 2015-2020, HoREA đề nghị Ngân hàng Nhà nước trình Thủ tướng Chính phủ xem xét quyết định về lãi suất cho vay ưu đãi 4,8%/năm, được áp dụng cho cả người mua nhà ở xã hội và nhà ở thương mại theo Nghị quyết 02/NQ-CP ngày 07/01/2013 của Chính phủ (gói tín dụng ưu đãi 30.000 tỷ đồng), để đảm bảo tính thống nhất và liên tục của chính sách.

"Về lâu dài, khi nền kinh tế phát triển mạnh hơn, Hiệp hội đề nghị Chính phủ xem xét áp dụng mức lãi suất ưu đãi vay mua nhà ở xã hội từ 3-3,5%/năm để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người có thu nhập trung bình, có thu nhập thấp đô thị, như nhiều nước đã thực hiện", lãnh đạo HoREA kiến nghị.

Ngoài ra, HoREA cũng đề nghị Thủ tướng Chính phủ và Bộ Tài chính xem xét chỉ đạo Tổng Cục Thuế chấp thuận cho chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội chỉ để cho thuê được hưởng ưu đãi nhiều hơn về thuế, được giảm 70% thuế suất thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, theo quy định của Luật Nhà ở 2014 và Nghị định 100/2015/NĐ-CP…

Trước đây, quy định "hộ gia đình, cá nhân khi vay vốn ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội phải thực hiện việc gửi tiết kiệm" khá hợp lý, khi lãi suất cho vay ưu đãi tại Ngân hàng Chính sách xã hội 4,8%/năm, thấp hơn lãi suất cho vay ưu đãi tại 4 ngân hàng thương mại do Ngân hàng Nhà nước chỉ định là 5%/năm.

Tuy nhiên hiện nay, theo Quyết định 679/QĐ-NHNN ngày 22/04/2021 mới ban hành, lãi suất cho vay ưu đãi tại Ngân hàng Chính sách xã hội và nhóm Big4 đều như nhau thì nên tạm dừng thực hiện quy định "hộ gia đình, cá nhân khi vay vốn ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội phải thực hiện việc gửi tiết kiệm".