Hoạt động kinh doanh ngành chứng khoán đang có nhiều biến đổi

Phần lớn kết quả kinh doanh quí 1-2024 của nhóm các công ty chứng khoán đang được hỗ trợ rất nhiều từ xu hướng đi lên của thị trường chung. Tuy vậy, điều này cũng không thể phủ nhận một thực tế là mô hình kinh doanh của ngành đang trải qua nhiều sự biến đổi.

Kết quả kinh doanh quý 1 khả quan

Với việc VN-Index bước vào xu hướng tăng giá kể từ cuối quí 4-2023 đến nay, các công ty chứng khoán được dự báo là nhóm ngành sẽ có kết quả kinh doanh nổi bật trong ba tháng đầu năm. Tính tới ngày 15-4-2024, đã có rải rác một số công ty chứng khoán công bố báo cáo tài chính quí 1-2024, trong đó đã xuất hiện những khoản lợi nhuận tăng đột biến so với cùng kỳ.

Công ty đầu tiên công bố báo cáo tài chính quí 1-2024 là Chứng khoán MB (mã MBS). Công ty này ghi nhận doanh thu hoạt động gần 674 tỉ đồng, tăng 101% trong quí vừa qua. Khấu trừ chi phí, lãi trước thuế của MBS đạt 230 tỉ đồng, tăng 51% so với cùng kỳ. Trong cơ cấu doanh thu của MBS, lãi từ cho vay và phải thu vẫn đóng góp lớn nhất với gần 260 tỉ đồng, gấp gần 2,2 lần so với cùng kỳ. Tính đến ngày 31-3-2024, dư nợ cho vay của MBS lên đến 9.870 tỉ đồng, trong đó cho vay ký quỹ (margin) hơn 9.274 tỉ đồng, tăng 755 tỉ đồng (9%) chỉ sau ba tháng. Năm 2024, MBS đặt mục tiêu doanh thu đạt 2.786 tỉ đồng và lợi nhuận trước thuế đạt 930 tỉ đồng, lần lượt tăng 53% và 36% so với thực hiện năm trước và là mức lãi cao nhất MBS từng ghi nhận trong lịch sử hoạt động của công ty này. Như vậy sau ba tháng, công ty đã hoàn thành gần 25% kế hoạch lợi nhuận năm.

Tiếp đến, công ty chứng khoán có mức lợi nhuận cao nhất ngành tính đến thời điểm hiện tại là Chứng khoán Kỹ thương (TCBS) cũng đã công bố báo cáo tài chính quí 1-2024 với doanh thu hoạt động tăng mạnh 82% lên 1.694 tỉ đồng. Riêng lãi cho vay và phải thu cao gấp 2,1 lần cùng kỳ, đạt 573 tỉ đồng; lãi từ tài sản FVTPL cao gấp 3,1 lần cùng kỳ, đạt 634 tỉ đồng. Đáng chú ý, doanh thu môi giới của TCBS tăng 76% so với quí 1-2023 lên mức 146 tỉ đồng. Mảng kinh doanh nguồn vốn và phân phối trái phiếu tiếp tục là nguồn thu nhập chính của TCBS với doanh thu đạt 729 tỉ đồng (tăng 122%). Trong quí vừa qua, TCBS đã tư vấn phát hành thành công gần 15.000 tỉ đồng trái phiếu doanh nghiệp, phân phối hơn 21.000 tỉ đồng trái phiếu sơ cấp đến các nhà đầu tư. Kết quả, TCBS ghi nhận lợi nhuận trước thuế đạt 1.160 tỉ đồng trong quí 1-2024, tăng 159% so với cùng kỳ.

Một số công ty chứng khoán khác cũng đã hé lộ kết quả kinh doanh ba tháng đầu năm tại kỳ họp đại hội đồng cổ đông thường niên như CTCP Chứng khoán Rồng Việt (mã VDS) công bố doanh thu quí 1 ước đạt 283 tỉ đồng và lãi trước thuế là 138 tỉ đồng, tăng lần lượt 88% và 78%.

Tương tự, CTCP Chứng khoán VIX (mã VIX) ước tính lợi nhuận trước thuế đạt khoảng 200 tỉ đồng, gấp 16,6 lần quí 1-2023. Năm 2024, Chứng khoán VIX kỳ vọng tiếp tục lập đỉnh lợi nhuận mới với mục tiêu lãi trước thuế đạt 1.320 tỉ đồng và lãi sau thuế 1.056 tỉ đồng, lần lượt tăng 10% và 9% so với thực hiện năm 2023.

Với CTCP Chứng khoán Vietcap (mã VCI), tại kỳ họp đại hội đồng cổ đông thường niên vừa qua, công ty cho biết thị phần môi giới ba tháng đầu năm đạt 6%, dư nợ ký quỹ đạt trên 8.000 tỉ đồng.

Ở nhóm các công ty có vốn hóa nhỏ hơn, Chứng khoán DSC (mã DSC) cũng “bứt tốc” với doanh thu hoạt động quí 1-2024 cao gấp đôi cùng kỳ, lên mức 134 tỉ đồng; lợi nhuận trước thuế đạt 74 tỉ đồng, tăng mạnh 429%. Hiện các nhà đầu tư đang hướng sự chú ý về kết quả kinh doanh của nhóm công ty tốp đầu còn lại như SSI, HCM, VND…

Mô hình kinh doanh có nhiều sự biến đổi

Không thể phủ nhận kết quả kinh doanh của nhóm các công ty chứng khoán đang được hỗ trợ rất nhiều từ xu hướng đi lên của thị trường. Tuy vậy, điều này cũng không thể phủ nhận một thực tế là mô hình kinh doanh của ngành đang trải qua nhiều sự biến đổi.

Theo đánh giá của Công ty chứng khoán VNDirect, các công ty chứng khoán tập trung vào khách hàng cá nhân đang giảm mạnh phí giao dịch, thậm chí chuyển sang miễn phí hoàn toàn. Thay vào đó, các công ty này tạo ra lợi nhuận từ những sản phẩm khác như cho vay ký quỹ, quản lý tài sản hoặc tư vấn đầu tư. Những công ty theo đuổi mô hình trên đang tương đối thành công bao gồm SSI, MBS…

Trong khi đó, các công ty hướng đến khách hàng tổ chức lại đang gặp khó khăn khi thị trường trái phiếu doanh nghiệp và phát hành công khai lần đầu (IPO) còn nhiều thách thức. Đại diện tiêu biểu cho nhóm này là VCI và HCM.

Cụ thể hơn, mảng môi giới của các công ty chứng khoán được dự báo sẽ tiếp tục đà tăng trưởng trong năm 2024, phù hợp với sự phục hồi chung của ngành. Tuy nhiên, với việc phí giao dịch ngày càng giảm, doanh thu từ hoạt động môi giới sẽ có xu hướng thu hẹp.

Ở chiều ngược lại, hoạt động tự doanh nhiều khả năng sẽ mang đến những đóng góp tích cực cho kết quả kinh doanh của các công ty chứng khoán, đặc biệt trong giai đoạn thị trường tăng trưởng. Tuy nhiên, do tính chất không ổn định của mảng này và sự phức tạp trong việc phân tích triển vọng, rủi ro đối với các cơ hội đầu tư, các công ty chứng khoán thường xem đây là phương án tối ưu hóa vốn sau khi đáp ứng được nhu cầu cho vay ký quỹ của khách hàng.

Nhìn chung, VNDirect kỳ vọng lợi nhuận ròng của các công ty chứng khoán sẽ tiếp tục tăng trong năm 2024. Theo đó, kết quả kinh doanh sẽ là động lực thúc đẩy giá cổ phiếu của các công ty chứng khoán tăng theo. Trong kịch bản thận trọng, VNDirect dự báo VN-Index có thể đạt 1.350 điểm, tương ứng với P/E quanh mức 14.x lần (với tốc độ tăng trưởng EPS vào khoảng 16-18%).

Điểm cần lưu ý là sẽ có sự phân hóa giữa các cổ phiếu trong ngành. Những cổ phiếu có mức định giá thấp hoặc hợp lý, được kỳ vọng mang lại kết quả kinh doanh khả quan, sở hữu mô hình kinh doanh được nhà đầu tư nước ngoài ưa chuộng sẽ có triển vọng tăng giá tốt hơn so với các cổ phiếu khác.

Ngoài ra, tăng vốn thành công cũng sẽ là “cú huých”, tạo kỳ vọng về kết quả kinh doanh tốt và hỗ trợ giá cổ phiếu tăng. Nhiều khả năng năm 2024 sẽ chứng kiến sự hồi sinh của hoạt động phát hành riêng lẻ khi thị trường trái phiếu doanh nghiệp và IPO chưa hồi phục hoàn toàn.