Hàng trăm tỷ ủng hộ Nhà chống lũ đang được dùng thế nào? Báo cáo hé lộ chi tiết bất ngờ

Quỹ Sống, tiền thân là chương trình Nhà Chống Lũ, được sáng lập năm 2013 bởi bà Phạm Thị Hương Giang (Jang Kều), đã trở thành một trong những tổ chức xã hội độc lập nhận được nhiều sự quan tâm nhờ hoạt động hỗ trợ cộng đồng tại các vùng chịu ảnh hưởng của thiên tai và biến đổi khí hậu.

Sau hơn mười năm triển khai, Quỹ cho biết đã xây dựng 1.203 căn nhà an toàn, gây dựng 2 làng hạnh phúc, trồng hơn 4.000 cây đô thị và phục hồi hơn 220.000 cây rừng tại nhiều tỉnh thành.

Từ tháng 10/2023, Quỹ định vị lại hoạt động dưới tên gọi “Quỹ của Cộng đồng Hành động”, đồng thời tách các chương trình chủ lực như Nhà Chống Lũ và Hạnh Phúc Xanh thành doanh nghiệp xã hội để hướng đến mô hình tự chủ và minh bạch hơn.

Bức tranh tài chính của Quỹ Sống: Thu – chi biến động mạnh trong 3 năm

Hoạt động gây quỹ phi lợi nhuận phụ thuộc lớn vào sự tin tưởng của cộng đồng. Vì vậy, việc Quỹ Sống bắt đầu công bố báo cáo thường niên từ năm 2021 được xem là bước đi quan trọng nhằm tăng tính minh bạch.

Năm 2021: Thu tăng mạnh nhờ chiến dịch hỗ trợ tuyến đầu chống dịch

Tổng thu năm 2021 đạt 46,5 tỷ đồng, trong đó:

Chiến dịch Be Strong Việt Nam trong giai đoạn COVID-19 chiếm ưu thế với 64,61% tổng thu – tương đương 30 tỷ đồng.

Về chi tiêu, tổng chi năm 2021 đạt gần 50 tỷ đồng, khiến dư quỹ giảm từ 33 tỷ xuống còn 29,4 tỷ đồng vào cuối năm.

Riêng chương trình Nhà Chống Lũ, tổng chi là 11,4 tỷ đồng, nhưng chỉ khoảng 3 tỷ được dùng hỗ trợ trực tiếp cho người dân – tương đương 25,6%, một tỷ lệ thấp so với kỳ vọng của nhiều nhà tài trợ.

Năm 2022: Nguồn thu giảm mạnh, tỷ lệ chi cho người hưởng lợi tăng vọt

Tổng thu tài trợ năm 2022 đạt 12,2 tỷ đồng, giảm một nửa so với năm trước. Trong đó:

Điểm đáng chú ý là tỷ lệ chi trực tiếp cho người dân của chương trình Nhà Chống Lũ tăng mạnh lên 71,1%, mức cao nhất trong ba năm báo cáo.

Năm 2023: Thu tiếp tục lao dốc, nhân sự tinh giản gần như toàn bộ

Tổng thu tài trợ năm 2023 còn hơn 6 tỷ đồng, tiếp tục giảm 50%. Trong đó:

Một thông tin khiến nhiều người chú ý: nhân sự của Quỹ giảm từ 34 người xuống còn 2 người tại thời điểm 31/12/2023, cho thấy bộ máy vận hành đã thu hẹp đáng kể sau quá trình tái cấu trúc.

Chi phí nhân sự và quản lý: Những điểm gây thắc mắc

Theo báo cáo, ngoài khoản chi trực tiếp cho các dự án, Quỹ Sống còn có:

Khoản chi quản lý này bao gồm:

Mặc dù luật cho phép quỹ chi tối đa 5% tổng thu cho quản lý (có thể nâng lên 10% khi cần thiết), nhưng cách phân tách giữa chi phí nhân sự dự án và chi phí quản lý bộ máy vẫn chưa được làm rõ trong báo cáo công khai.

3 câu hỏi lớn cộng đồng đang đặt ra

Vì sao tỷ lệ chi trực tiếp cho người hưởng lợi biến động mạnh qua các năm?

Chênh lệch lớn đặt ra yêu cầu minh bạch hơn về cơ cấu chi.

Chi phí nhân sự dự án khác gì chi phí lương quản lý?

Sự phân loại chưa được giải thích chi tiết trong báo cáo.

Việc giảm nhân sự từ 34 người xuống còn 2 người ảnh hưởng ra sao?

Cơ chế vận hành, trách nhiệm triển khai dự án, vai trò của doanh nghiệp xã hội mới tách ra cần được cập nhật rõ ràng.

Cơ chế tài chính của Quỹ Sống theo quy định

Quỹ Sống được cấp phép hoạt động từ tháng 7/2019. Ban điều hành gồm:

Quỹ hoạt động dựa trên:

Chi gồm:

Hoạt động xã hội – từ thiện

Tài trợ

Minh bạch tài chính là yếu tố sống còn với quỹ cộng đồng

Việc công khai báo cáo tài chính từ 2021 là nỗ lực đáng ghi nhận của Quỹ Sống. Tuy nhiên, với sự biến động lớn trong thu – chi, tỷ lệ phân bổ nguồn lực, thay đổi nhân sự và mô hình hoạt động, cộng đồng đang kỳ vọng Quỹ cung cấp dữ liệu rõ ràng và chi tiết hơn.

Trong bối cảnh niềm tin của nhà tài trợ ngày càng quan trọng, minh bạch là chìa khóa để bảo đảm sự bền vững của các chương trình vì cộng đồng, đặc biệt là các dự án có tác động trực tiếp đến đời sống người dân như Nhà Chống Lũ và Hạnh Phúc Xanh.