Hàng không nội địa nguy ngập, đang cạn dần nguồn lực tài chính

Các doanh nghiệp kinh doanh vận tải, đặc biệt là hãng hàng không là những đối tượng chịu tác động nặng nề nhất sau 2 năm phải gồng mình chống chọi với dịch Covid-19.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư vừa hoàn tất dự thảo Báo cáo tình hình phát triển doanh nghiệp năm 2020 để xin ý kiến các bộ, ngành và các địa phương lớn trong nước.

Tại dự thảo Báo cáo này, đối với khối các doanh nghiệp vận tải và logistics, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đánh giá, năm 2020 là một năm khó khăn, trong đó thị trường vận tải hàng không sụt giảm nghiêm trọng nhất. Nhu cầu vận tải hàng không năm 2020 đã giảm mạnh đến 34.5% - 65,9 % so với năm 2019. Doanh thu dịch vụ vận tải hàng không năm 2020 sụt giảm trung bình trên 61% so với 2019.

Nguy hiểm hơn, đợt dịch Covid-19 bùng phát lần thứ 3 trong giai đoạn cao điểm sát Tết 2021 đã khiến doanh thu của ngành hàng không đã giảm khoảng 80 % so với cùng kỳ năm 2020 (thời điểm sát Tết năm 2020 dịch chưa bùng phát). Khả năng thanh toán của các doanh nghiệp suy giảm và tiến tới sát giới hạn mất khả năng thanh toán.

Cùng với tình hình dịch bệnh diễn ra phức tạp, tâm lý khách hàng trên khắp thế giới bị thay đổi, dự báo hoạt động vận tải hàng không sẽ tiếp tục gặp khó khăn trong năm 2021, nếu như tình hình Covid-19 được kiềm chế, phải đến năm 2024 hoạt động của ngành hàng không mới có thể phục hồi như trước khi có dịch bệnh. Thời điểm dịch bệnh quay trở lại, báo chí đưa tin chưa chính xác khiến cho khách hàng ồ ạt hủy vé, gây thiệt hại lớn cho ngành hàng không, khiến các doanh nghiệp càng thêm khó khăn về dòng tiền.

Tổng công ty hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines) dự kiến số lỗ của quý I/2021 sẽ ở mức 4.800 tỷ đồng, 6 tháng đầu năm có thể lên đến 10.000 tỷ đồng. Hiện tại số nợ phải trả quá hạn đạt tới 6.240 tỷ đồng và đang rơi vào trạng thái cực kỳ khó khăn, bên bờ vực phá sản trong khi các ngân hàng thương mại chưa nhìn thấy gói giải cứu 12.000 tỷ đồng của Chính phủ nên không cho Vietnam Airlines giải ngân tiếp hoặc không gia hạn hoặc cấp tiếp hạn mức tín dụng. Vietnam Airlines hiện đang đối mặt với rủi ro kiện tục pháp lý với số nợ quá hạn quá cao và rủi ro trong việc không cân đối trả các khoản vay ngắn hạn đến hạn tại các ngân hàng.

Đối với các hãng hàng không tư nhân như Bamboo Airlines và Vietjet, mặc dù trong năm 2020 đã có gắng tối ưu hóa mọi hoạt động khai thác và duy trì được sản xuất kinh doanh thông qua việc chuyển nhượng các tài sản và các dự án đầu tư tài chính đã được tích lũy trong giai đoạn trước, tuy nhiên dự báo hoạt động sẽ tiếp tục gặp khó khăn trong năm 2021 và đang dần hết nguồn lực về tài chính để hỗ trợ cho dịch vụ vận tải hàng không.

Là hãng hàng không tư nhân tích lũy được khá nhiều tiềm lực tài chính nhưng qua gần 2 năm gồng mình vượt khó khăc do dịch Covid-19, uớc tính Vietjet thiếu hụt 10.000 tỷ đồng để hỗ trợ hoạt động kinh doanh.

Bên cạnh dự thảo Báo cáo của Bộ Kế hoạch và đầu tư, tình trạng đặc biệt khó khăn của các doanh nghiệp hàng không có thể thấy được phần nào qua số liệu mới nhất của Cục Hàng không Việt Nam về sản lượng vận chuyển hàng không trong tháng 5/2021 – một tháng sau khi đợt dịch Covid-19 lần thứ 4 bùng phát tại Việt Nam.

Theo đó, sản lượng vận chuyển hành khách của các hãng hàng không trong nước chỉ đạt 1,35 triệu lượt, giảm tới 28,3% so với cùng kỳ năm ngoái. Sản lượng vận chuyển hàng hóa cũng chứng kiến sự giảm sâu tới 17,4% so với cùng kỳ năm 2020, tương ứng với khoảng 19.000 tấn được vận chuyển trong tháng 5/2021.

Tình hình sụt giảm về sản lượng vận tải hành khách và hàng hóa chắc chắn sẽ còn lớn trong tháng 6/2021 khi ngay từ đầu tháng này, tất cả các đường bay đến/đi Tân Sơn Nhất – cảng hàng không lớn nhất nước hoặc bị cắt giảm rất sâu tần suất khai thác (đường bay Tp.HCM – Hà Nội còn 18 chuyến/ngày; Tp.HCM – Đà Nẵng còn 2 chuyến/ngày) hoặc bị dừng khai thác (Hải Phòng, Quảng Ninh, Gia Lai, Côn Đảo) sau khi Tp.HCM thực hiện giãn cách xã hội từ ngày 31/5 với nhiều ca F0 liên quan.

Điều đáng nói là với việc dịch Covid -19 vẫn đang diễn biến rất phức tạp tại các thành phố lớn lại càng khiến lãnh đạo các hãng hàng không lo lắng bởi đã bắt đầu vào dịp cao điểm vận chuyển hè 2021.

Trong thời gian qua, để thu hút hành khách, các hãng hàng không đã phải chấp nhận bỏ ra rất nhiều chi phí để mở thêm các đường bay kết nối với các điểm du lịch; tung ra các chương trình khuyến mãi quy mô lớn hoặc bắt tay các đơn vị lữ hành tổ chức các chiến dịch kích cầu du lịch.

Trên thực tế, dù lượng khách nội địa trong tháng 4/2021 đã tăng tới 29% so với cùng kỳ năm 2020 nhưng do phải lao vào cuộc cạnh tranh về giá nên lợi nhuận thực thu của các hãng bay là rất mỏng, không đủ bù đắp cho các chi phí đã bỏ ra trong cả quý I/2021. Đó là chưa kể đến việc là do chưa được khai thác các đường bay thương mại quốc tế nên hầu hết các hãng hàng không đều tiếp tục phải cho nằm đất nhiều tàu bay hiện đại, trong khi vẫn phải đều đặn trả chi phí thuê mua tàu bay.

Bên cạnh đó, dù đã mạnh tay cắt giảm chi phí nhưng nhiều hãng hàng không đang tiếp tục phải ghi nhận những khoản thua lỗ rất lớn. Để tồn tại họ đang phải dựa vào các khoản vay thương mại, hỗ trợ của nhà nước hoặc phải tự bù đắp bằng lợi nhuận từ nghiệp vụ bán và thuê lại tàu bay vốn để lại những di chứng tài chính trong dài hạn.

Theo dự thảo Báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đối với ngành vận tải biển, năm 2021 tiếp tục là một năm đầy thách thức. Tuy giá thuê container tăng mạnh, gấp 5-10 lần nhưng chủ yếu các hãng tầu của nước ngoài được hưởng lợi. Doanh nghiệp Việt Nam không được hưởng lợi mà còn gặp nhiều khó khăn do chuỗi cung ứng gẫy, tẳc nghẽn tại các cảng, việc bốc dỡ và bổ sung hàng hóa bị ảnh hưởng.

Do tình hình dịch bệnh Covid-19 diễn ra phức tạp nhưng các quốc gia lại có chính sách lưu thông hàng hóa, dịch vụ khác nhau dẫn tới việc vẫn tải khó khăn, ùn tắc và chi phí tăng. Thảm cảnh này sẽ khiến doanh thu của các công ty vận tải biển khó bù được chi phí.