14/09/2019 Cập nhật ĐHCĐ 2024

Giảm lãi suất điều hành tác động đến đâu?

Theo các chuyên gia ngân hàng, động thái giảm lãi suất điều hành của NHNN vừa qua không tác động nhiều tới mặt bằng lãi suất thị trường do mức giảm này khá nhỏ.

Chỉ là tín hiệu điều hành

NHNN Việt Nam vừa bất ngờ tuyên bố điều chỉnh giảm các mức lãi suất điều hành. Theo đó kể từ ngày 16/9/2019, lãi suất tái cấp vốn sẽ được giảm từ 6,25%/năm xuống 6,0%/năm; lãi suất tái chiết khấu giảm từ 4,25%/năm xuống 4,0%/năm; lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt vốn trong thanh toán bù trừ của NHNN đối với các ngân hàng giảm từ 7,25%/năm xuống 7,0%/năm. Bên cạnh đó, lãi suất chào mua giấy tờ có giá qua nghiệp vụ thị trường mở cũng được giảm từ 4,75%/năm xuống 4,5%/năm.

Theo NHNN, việc giảm lãi suất điều hành là do giai đoạn gần đây, kinh tế thế giới diễn biến kém thuận lợi hơn; nhiều ngân hàng trung ương các nước, trong đó có Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed), Ngân hàng trung ương châu Âu (ECB) đã giảm lãi suất điều hành. Trong khi đó, kinh tế vĩ mô trong nước tiếp tục ổn định, lạm phát được kiểm soát, thị trường tiền tệ và ngoại hối diễn biến ổn định.

Như vậy, sau hơn 2 năm được duy trì ổn định, NHNN đã cắt giảm tiếp các mức lãi suất điều hành. Trước đó, ngày 7/7/2017, NHNN đã giảm lãi suất tái cấp vốn từ 6,5%/năm xuống 6,25%/năm; lãi suất tái chiết khấu từ 4,5%/năm xuống 4,25%/năm; lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng và cho vay bù đắp thiếu hụt vốn trong thanh toán bù trừ của NHNN đối với các ngân hàng từ 7,5%/năm xuống 7,25%/năm. Điểm khác duy nhất là thời điểm đó, NHNN cũng có quyết định giảm trần lãi suất cho vay ngắn hạn bằng VND đối với các lĩnh vực ưu tiên từ 7%/năm xuống còn 6,5%/năm.

TS.Nguyễn Trí Hiếu – chuyên gia tài chính ngân hàng, cho biết các mức lãi suất điều hành mà NHNN vừa cắt giảm được áp dụng cho thị trường liên ngân hàng, trong khi tính liên kết giữa thị trường liên ngân hàng và thị trường huy động, cho vay giữa các ngân hàng với các thành phần kinh tế khác không quá chặt chẽ. Do đó, động thái này không tác động nhiều tới lãi suất thị trường.

Đồng tình với nhận định này, một chuyên gia ngân hàng cho biết, cần phải có thời gian thì chính sách này mới được chuyển tải tới thị trường. Hơn nữa, mức giảm cũng khá nhỏ, chỉ 25 điểm phần trăm, nên tác động cũng không nhiều. “Động thái này chủ yếu phát đi một thông điệp là NHNN đang nới lỏng tiền tệ để hỗ trợ nền kinh tế trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang đối mặt với nguy cơ suy thoái do cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung”, vị chuyên gia này nhấn mạnh.

Hơn nữa, hiện thanh khoản của hệ thống ngân hàng Việt Nam đang khá “dư dả” nên cả một thời gian khá dài trước đây, NHNN không phải sử dụng đến công cụ thị trường mở để hỗ trợ thanh khoản cho các nhà băng mà trái lại có thời gian còn phát hành tín phiếu để hút bớt tiền về. Vì thế, việc giảm lãi suất tái cấp vốn, tái chiết khấu không có nhiều tác dụng trong thực tế.

Lãi suất thị trường khó giảm

Đặc biệt, vị chuyên gia trên lưu ý tới việc NHNN không giảm trần lãi suất cho vay đối với các lĩnh vực ưu tiên có thể xuất phát từ những khó khăn trong việc giảm lãi suất của các ngân hàng nhỏ hiện nay. “Mặc dù từ đầu năm đến nay, các ngân hàng quốc doanh lớn đã có hai lần tiên phong giảm lãi suất cho vay đối với các lĩnh vực ưu tiên với mức giảm tổng cộng là 1%/năm, nhưng đến nay vẫn chưa có nhiều sự hưởng ứng của các ngân hàng tư nhân, đặc biệt là các ngân hàng nhỏ. Điều đó cho thấy, vẫn có những khó khăn nhất định đối với việc giảm mặt bằng lãi suất hiện nay”, vị chuyên gia này phân tích.

Còn nhớ trong một báo cáo vừa được công bố mới đây, TS. Cấn Văn Lực – Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV và nhóm nghiên cứu đã chỉ ra 4 nguyên nhân chính khiến lãi suất cho vay thực ở Việt Nam còn cao. Một là, lạm phát của Việt Nam còn ở mức khá cao; Hai là, lãi suất huy động thực tại Việt Nam ở mức cao; Ba là, rủi ro ở mức cao và cuối cùng là chi phí giao dịch của nền kinh tế còn cao.

Liên quan đến vấn đề lãi suất huy động thực duy trì ở mức cao, TS. Cấn Văn Lực và cộng sự cho biết, chủ yếu là do mức lãi suất yêu cầu của người gửi tiền trên cơ sở lạm phát kỳ vọng và so sánh giữa nắm giữ tiền Việt và ngoại tệ. Theo đó, với mức lạm phát kiểm soát của Việt Nam trong năm nay được xác định ở mức 3-4% cùng với mức mất giá VND cũng được kỳ vọng ở mức 2-3% đã khiến mức lãi suất huy động danh nghĩa yêu cầu của người gửi tiền rất khó thấp hơn 5%.

Trên thực tế, mặt bằng lãi suất huy động vẫn có xu hướng gia tăng trong thời gian gần đây. Theo đó, hiện lãi suất huy động các kỳ hạn dưới 6 tháng đã được nhiều nhà băng đẩy lên kịch trần 5,5%/năm; lãi suất huy động kỳ hạn 6 tháng cao nhất lên tới 7,5%/năm. Nhiều nhà băng đã bắt đầu trả lãi suất tới 8%/năm cho kỳ hạn 9 tháng và số các nhà băng trả lãi suất tới 8,6% - 8,7%/năm ngày càng nhiều hơn. Thậm chí, các ngân hàng còn chuyển sang đua phát hành giấy tờ có giá để đẩy lãi suất lên cao hơn, tới 10%/năm.

Sở dĩ các ngân hàng đua tăng lãi suất huy động là do khát vốn trung- dài hạn để đáp ứng yêu cầu giảm tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung- dài hạn về 30% trong thời gian tới. Do đó, chừng nào cuộc đua này chưa kết thúc, thì chừng đó mặt bằng lãi suất cho vay sẽ không thể giảm và động thái giảm lãi suất điều hành của NHNN cũng chỉ mang tính tượng trưng.