Giai đoạn phục hồi của kinh tế Mỹ sẽ sớm kết thúc?

Các chuyên gia kinh tế đang lo ngại sự phục hồi mạnh mẽ của kinh tế Mỹ hiện nay có thể kết thúc sớm hơn nhiều so với mức tăng kỷ lục kéo dài 10,5 năm trước đó.

Phục hồi mạnh mẽ

Sau khi được Quốc hội Mỹ thông qua gói giải cứu kinh tế trị giá 1,9 nghìn tỷ USD, Tổng thống Biden đã công bố đề xuất chi tiêu bổ sung 2,25 nghìn tỷ USD nhằm mục đích tái thiết và tái trang bị nền kinh tế sau đại dịch, bao gồm 620 tỷ USD cho giao thông vận tải, 580 tỷ USD để tăng cường sản xuất của Mỹ và 400 tỷ USD để cải thiện dịch vụ chăm sóc người già và người khuyết tật. “Nó sẽ tạo ra tăng trưởng việc làm lịch sử, tăng trưởng kinh tế lịch sử, giúp các doanh nghiệp cạnh tranh quốc tế và tạo ra nhiều doanh thu hơn”, Biden nói trong một bài phát biểu tại Pittsburgh để quảng cáo kế hoạch này.

Các quan chức trong chính quyền Biden cũng mô tả chương trình như là một phần của nỗ lực thúc đẩy tiềm năng phát triển của nền kinh tế, song không khiến nền kinh tế tăng trưởng quá nóng. “Đầu tư công được thiết kế tốt có thể thúc đẩy đổi mới và có thể thúc đẩy năng suất và nó có thể thúc đẩy tăng trưởng việc làm trên toàn nước Mỹ”, Brian Deese - Giám đốc của Hội đồng Kinh tế quốc gia cho biết.

Không chỉ chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ của Fed cũng đang hỗ trợ tích cực cho tăng trưởng với việc cơ quan này dự kiến sẽ duy trì mức lãi suất bằng 0 cho đến năm 2023 ngay cả khi nền kinh tế tăng trưởng mạnh.

Với tất cả những điều đó, tăng trưởng kinh tế Mỹ dự kiến sẽ phục hồi mạnh mẽ, bắt đầu mức tăng có thể lên tới hai con số trong quý 2 năm nay. Trong đó sản xuất đang là một trong những điểm sáng của kinh tế Mỹ khi đã mở rộng trong tháng 3 với tốc độ nhanh nhất kể từ năm 1983.

Báo cáo việc làm tháng 3 của chính phủ được công bố hôm thứ Sáu tuần trước cho thấy lần đầu tiên biên chế tăng thêm hàng tháng lên tới 1 triệu người. Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen nhận định, thị trường lao động Mỹ sẽ quay trở lại trạng thái toàn dụng vào năm tới.

Theo các nhà kinh tế Carl Riccadonna, Yelena Shulyatyeva, Andrew Husby và Eliza Winger của Bloomberg Economics, các khoản tích lũy tiết kiệm lớn kể từ khi bắt đầu đại dịch sẽ thúc đẩy tiêu dùng, cũng như giá trị tài sản tăng nhờ thị trường bất động sản và giá cổ phiếu đang tăng lên. Cả hai yếu tố này sẽ thúc đẩy tăng trưởng.

“Đây là một sự phục hồi dựa trên sự hỗ trợ tài chính khổng lồ, là sự phục hồi nhanh nhất trong lịch sử của Mỹ trong hai năm tới”, Ethan Harris – Trưởng bộ phận nghiên cứu kinh tế toàn cầu của Bank of America Corp. cho biết.

Tiềm ẩn nhiều rủi ro

Nhưng theo một số nhà kinh tế, sự phục hồi nhanh chóng này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Mặc dù chương trình kích thích mới nhất của Tổng thống Biden có thể thúc đẩy năng suất theo thời gian, nhưng việc mở rộng quá mức cũng tiềm ẩn rủi ro làm tăng lạm phát và thúc đẩy đòn bẩy nợ. Đó là những mầm mống khiến đà phục hồi có thể sớm kết thúc.

Với lạm phát, mặc dù Chủ tịch Fed Jerome Powell đã bác bỏ lo ngại về việc nền kinh tế có thể phát triển quá nóng khi cho rằng sự bất ổn trên toàn cầu vẫn rất mạnh, sẽ khiến giá cả không vượt quá tầm kiểm soát.

Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế lại không chắc chắn như vậy. Peter Hooper – một quan chức cũ của Fed nhận thấy ít nhất 1/5 khả năng lạm phát tăng lên 3% hoặc hơn trong vài năm tới, cao hơn nhiều so với mục tiêu 2% trung bình của Fed. Nếu lạm phát tăng lên 3% và có vẻ vẫn tiếp diễn, “Fed sẽ đủ khó chịu để bắt đầu hành động mạnh mẽ hơn và điều đó sẽ có nhiều tác động đến thị trường tài chính và nền kinh tế”, Hooper - người hiện là trưởng bộ phận nghiên cứu kinh tế toàn cầu cho Deutsche Bank AG cho biết.

Còn với đòn bẩy nợ, Mark Zandi - nhà kinh tế trưởng của Moody’s Analytics cho rằng, thông thường khi suy thoái kết thúc, các hộ gia đình và công ty phải giảm đòn bẩy và đưa tài chính của họ vào tình trạng tốt hơn. Thế nhưng điều đó đã không xảy ra lần này, đặc biệt là đối với các công ty. Nguyên nhân một phần cũng nhờ chương trình hỗ trợ khẩn cấp từ Fed khiến cho ngay cả những công ty rủi ro nhất cũng có thể tăng cường vay nợ.

“Mức độ cao hoặc sự tăng nhanh chóng của đòn bẩy nợ có thể cho thấy một lỗ hổng tài chính, khiến nền kinh tế phải đối mặt với sự suy thoái nghiêm trọng trong tương lai hoặc sự điều chỉnh mạnh về giá tài sản”, Adolfo Barajas và Fabio Natalucci - các quan chức Quỹ Tiền tệ Quốc tế đã viết trong một bài đăng trên blog ngày 29/3.

Với những rủi ro đó, Mark Zandi - nhà kinh tế trưởng của Moody’s Analytics đưa ra giả thuyết rằng sự mở rộng hiện tại có thể kết thúc vào khoảng giữa thập kỷ này, ngắn hơn rất nhiều so với thời kỳ tăng trưởng mà kinh tế Mỹ đã từng được hưởng sau cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2009.

Theo Ellen Zentner - nhà kinh tế trưởng của Morgan Stanley, 3 giai đoạn tăng trưởng của kinh tế Mỹ gần đây kéo dài trung bình 9 năm. Tuy nhiên với diễn biến hiện tại, giai đoạn phục hồi lần này có thể kết thúc “gần mốc 5 năm hơn 10 năm”.