14/09/2021 Cập nhật ĐHCĐ 2024

Giá điện ở châu Âu tăng sốc vì trời thiếu gió

Chi phí năng lượng ở châu Âu lên mức cao kỷ lục do nguồn cung khí đốt thiếu hụt và lượng gió giảm mạnh ở Biển Bắc, một vùng ngoài rìa của Đại Tây Dương, nơi đặt nhiều trang trại điện gió xa bờ khổng lồ.

Trong những tuần gần đây, sản lượng điện gió ở Biển Bắc đột ngột suy giảm, gây chao đảo các thị trường năng lượng trong khu vực. Các nhà máy điện than và điện khí được huy động để giúp bù đắp cho sản lượng điện gió đang thiếu hụt.

Giá khí đốt ở châu Âu đang ở mức cao nhất trong lịch sử do nguồn cung khan hiếm. Than nhiệt lượng, vốn bị tẩy chay từ lâu vì phát ra khí thải nhà kính, trỗi dậy sau thời kỳ giảm giá kéo dài khi các công ty điện lực trong khu vực buộc phải sử dụng nguồn năng lượng dự phòng này.

Các diễn biến này cho thấy tình thế bất ổn mà các thị trường năng lượng châu Âu đang đối mặt khi bước vào một mùa đông dài sắp tới. Cú sốc giá điện được cảm nhận rõ nhất ở Anh, nước dựa vào các trang trại điện gió để giảm khí thải carbon. Giá các tín chỉ carbon, mà các nhà sản xuất điện cần phải mua để được phép đốt các nhiên liệu rắn, cũng đang ở mức cao kỷ lục.

Vào lúc đỉnh điểm, giá điện ở Anh tăng gấp đôi hồi tháng 9 và cao gấp 7 lần so với cùng kỳ vào năm 2020. Giá điện cũng tăng vọt ở Pháp, Hà Lan và Đức.

Giá điện bán cho ngày hôm sau ở Anh đã leo lên mức 285 bảng /MWh (tương đương 8.960 đồng cho mỗi kWh) khi tốc độ gió giảm vào tuần trước, theo ICIS. Đây là mức giá điện cao kỷ lục được ghi nhận từ trước đến nay ở Anh.

Trên các thị trường điện, chi phí sản xuất ở những nhà cung cấp đắt đỏ nhất quyết định giá cả. Điều này có nghĩa là khi các nước buộc phải sử dụng nguồn điện từ các nhà máy nhiệt điện than với chi phí vận hành tương đối cao, đồng nghĩa điện trên thị trường chung sẽ tăng cao hơn. Chi phí hoạt động của các nhà máy sản xuất điện từ nhiên liệu hóa thạch đang ở mức cao sau đà tăng tăng giá không ngừng nghỉ của than, khí đốt và tín chỉ carbon.

Giá năng lượng ở châu Âu thậm chí có thể còn tăng cao nếu thời tiết lạnh khiến các kho dự trữ LNG (khí tự nhiên hóa lỏng) nhanh chóng cạn kiệt trước khi nhu cầu lên đỉnh điểm trong những tháng mùa đông, Tom Lord, một nhà giao dịch carbon ở Công ty Redshaw Advisors (Anh), nhận định.

Các thị trường điện, khí đốt, than và carbon tác động qua lại lẫn nhau. Giá khí đốt đắt đỏ sẽ buộc các công ty điện lực đốt than nhiều hơn, vì vậy, họ phải mua nhiều tín chỉ carbon hơn. Và khi tín chỉ carbon đắt đỏ, họ lại chuyển sang sử dụng khí đốt để sản xuất điện, có thể khiến giá mặt hàng năng lượng này tăng tiếp vì nguồn cung đang thiếu.

Vòng tác động qua lại này có nguy cơ gây ảnh hưởng đến kinh tế rộng lớn hơn. Chủ tịch Ngân hàng trung ương châu Âu (ECB), Christine Lagarde, nói rằng sức nóng giá cả trên các thị trường năng lượng là một trong những nguyên nhân đẩy lạm phát trong khu vực tăng cao.

Điện gió đóng góp 25% tổng sản lượng của Anh vào năm ngoái. Sau khi lượng gió suy giảm trong tháng này, Cơ quan lưới điện quốc gia Anh đã đề nghị Tập đoàn điện lực Pháp (Électricité de France SA) tái khởi động một nhà máy nhiệt điện than của tập đoàn này ở Nottinghamshire (Anh).

Tuy nhiên, điều này sẽ không thể lặp lại trong tương lai vì chính phủ Anh đã đặt mục tiêu đóng cửa tất cả các nhà máy điện than trên toàn quốc vào cuối năm 2014.

Cũng cần phải nói thêm rằng, nhiều lúc, nguồn điện gió dồi dào giúp giá điện ở châu Âu trở nên rất rẻ, thậm chí giảm xuống mức âm. Tuy nhiên, trong tháng này, các trang trại điện gió xa bờ của Anh chỉ sản xuất chưa đến 1 GW vào một số ngày, thấp hơn nhiều so với mức công suất đầy đủ 24 GW. Các hoạt động bão dưỡng đường cáp điện ngầm dưới biển cũng hạn chế lượng điện mà Anh nhập khẩu từ Pháp.

Những bên tổn thương do giá điện cao bao gồm những công ty tiêu thụ lượng điện lớn và đang sắp ký lại các hợp đồng mua điện có thời hạn nhiều năm.

Hai công ty bán lẻ năng lượng PFP Energy và MoneyPlus ở Anh đã phá sản trong tháng này do giá điện tăng vọt.

Những bên được hưởng lợi là các công ty Mỹ và Nga đang xuất khẩu khí đốt sang châu Âu, cũng như các nhà cung cấp năng lượng tái tạo đang sản xuất điện với chi phí cực thấp.

Mark Dickinson, Giám đốc Công ty tư vấn Inspired PLC, nói rằng cú tăng sốc của giá điện ở châu Âu cho thấy tầm quan trọng của các nguồn cung điện dự phòng cho những thời điểm gió ngừng thổi và trời không có nắng. Các phương án dự phòng bao gồm các nhà máy sản xuất điện địa nhiệt, các hệ thống pin trữ điện hoặc mạng lưới cáp ngầm nhập khẩu điện từ các thị trường khác.