Giá dầu âm, liệu người tiêu dùng có được đổ xăng... miễn phí?

Phiên giao dịch ngày thứ Hai, 20.4, chứng kiến lần đầu tiên trong lịch sử, giá dầu thô WTI lao xuống dưới mức 0 USD/thùng. Do không còn chỗ chứa dầu, nhà đầu tư phải trả tiền cho người mua để đẩy dầu đi.

Đại dịch Covid-19 khiến hàng tỉ người phải ở nhà, hạn chế đi lại trên toàn cầu và làm đình trệ phần lớn các hoạt động kinh tế. Nhu cầu sử dụng xăng dầu sụt giảm mạnh khiến giá dầu duy trì đà lao dốc, thậm chí xuống đến mức âm là điều chưa từng có.

Giá dầu âm là thế nào?

Dầu WTI (West Texas Intermediate) còn được gọi là dầu ngọt nhẹ Texas hay dầu thô Mỹ vì được khai thác từ các giàn khoan ở Mỹ và gửi đến Oklahoma bằng đường ống. Còn dầu Brent được khai thác từ các mỏ ở Biển Bắc. Số đông cho rằng WTI là dầu thô chất lượng hơn, đặc biệt phù hợp để tinh chế xăng và luôn có giá cao hơn dầu Brent.

Giá dầu thô biến thiên theo các yếu tố như cung, cầu và chất lượng. Hiện nguồn cung nhiên liệu đã vượt xa mức cầu do các quy định cách ly xã hội khiến hàng tỉ người phải hạn chế đi lại. Chính vì vậy, thế giới kêu gọi giảm sản lượng dầu và OPEC+ đã đồng ý cắt giảm gần 10 triệu thùng/ngày. Tuy nhiên, quyết định này có vẻ không còn kịp để cứu giá dầu.

Vì nguồn cung thừa mứa, các bể chứa dầu WTI gần như không còn chỗ. Trữ lượng dầu tại Cushing, Oklahoma - trung tâm mạng lưới ống dẫn dầu của Mỹ đã tăng thêm 9% trong tuần lễ kết thúc ngày 17.4, lên đến khoảng 61 triệu thùng, theo các nhà phân tích thị trường trích dẫn từ một báo cáo của Genscape.

Các nhà máy lọc dầu đang chế biến dầu thô ở mức thấp hơn nhiều so với bình thường, vì thế hàng trăm triệu thùng dầu tuôn đổ thẳng vào các cơ sở chứa dầu khắp thế giới. Các công ty mua bán dầu phải thuê những chiếc tàu lớn chỉ để neo cảng và chứa lượng dầu dư thừa. Hiện có khoảng 160 triệu thùng dầu tại các bể chứa trên toàn cầu.

Một hợp đồng tương lai giao dịch 1.000 thùng dầu, được giao đến Cushing, nơi các công ty năng lượng sở hữu những bể dầu có sức chứa khoảng 76 triệu thùng. Mỗi hợp đồng giao dịch trong 1 tháng và hợp đồng tháng 5 hết hạn vào thứ Ba, 21.4. Những nhà đầu tư đang nắm giữ hợp đồng tháng 5 nay không muốn nhận hàng để khỏi phát sinh thêm chi phí trữ dầu. Họ buộc phải trả tiền để có thể đẩy dầu đi, dẫn đến giá bán lao dốc xuống mức âm, thấp nhất là -40,32 USD/thùng, ngày 20.4.

“Không còn chỗ chứa nên giá của mặt hàng này trở nên vô dụng. Vì thế, mỗi đô la giá âm tương ứng người mua được trả 1 đô la để lấy dầu đi”, Bob Yawger, giám đốc phụ trách hợp đồng tương lai ở Mizuho tại New York, giải thích.

Hiện hợp đồng dầu WTI giao tháng 6, còn cách thời điểm giao 1 tháng, vẫn giao dịch ở mức trên 20 USD/thùng. Tuy nhiên, sự sụp đổ giá của hợp đồng tháng 5 cho thấy phần lớn chỗ chứa dầu đã được lấp đầy và khả năng hợp đồng tháng 6 cũng có thể rơi vào tình trạng tương tự.

Dầu Brent không bị đe dọa hết chỗ chứa nên giá giao dịch vẫn trên mức 20 USD/thùng, dù đã giảm khoảng 60% tính từ đầu năm.

Người tiêu dùng có được hưởng lợi?

Reuters dẫn lời nhà phân tích Tom Kloza, từng làm việc cho Oil Price Information Services, rằng sự sụp đổ giá dầu WTI của các hợp đồng tương lai không có nghĩa là xăng dầu tiêu thụ cũng sẽ được “cho không”.

“Chúng ta sẽ thấy giá xăng, dầu diesel và nhiên liệu máy bay tiếp tục giảm thêm trong tháng 5 nhưng không nên mong đợi mình có thể dùng xăng miễn phí hoặc được hưởng điều chưa từng có như đối với dầu thô ngày 20.4 là được trả tiền để đổ xăng!”, ông Kloza nói.

Theo ông Kloza, với giá dầu sụt giảm thời gian gần đây, hiện một gia đình ở Mỹ tiết kiệm tiền xăng được khoảng 150 - 175 USD/tháng.

Tại Việt Nam, từ 15.3 đến 13.4, Petrolimex đã có 4 lần điều chỉnh giảm giá xăng dầu, xuống đến mức thấp nhất kể từ tháng 3.2009. Hiện giá xăng A95 dao động 11.930 - 12.160 đồng/lít, xăng E5 11.340 - 11.560 đồng/lít, dầu diesel 10.820 - 11.030 đồng/lít, dầu hỏa 8.630 - 8.800 đồng/lít.

Theo các chuyên gia về xăng dầu, ngay cả khi nhu cầu quay trở lại mức bình thường như trước khi bùng phát dịch Covid-19, cũng cần thời gian dài để tiêu thụ hết trữ lượng dầu thô siêu dư hiện nay. Do đó, giá xăng dầu có thể duy trì mức thấp cho đến sau khi hết dịch.