Giá đất không gắn với thị trường dễ dẫn đến tham nhũng, lợi ích nhóm

GS.TS Lê Hồng Hạnh cho rằng giá đất không đảm bảo nguyên tắc thị trường, cung cầu sẽ khiến việc đấu thầu, đấu giá luẩn quẩn, là "cội nguồn" của tham nhũng, lãng phí, lợi ích nhóm.

GS.TS Lê Hồng Hạnh, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học pháp lý (Bộ Tư pháp) đã nêu quan điểm trên tại hội thảo góp ý dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) do Hội Luật gia Việt Nam và Chi hội Luật gia Văn phòng Quốc hội tổ chức ngày 18/10.

Ông Hạnh nhấn mạnh, một trong những điểm quan trọng dự thảo luật cần bám sát Nghị quyết 18 của Trung ương, là cơ chế xác định giá đất gắn với thị trường, với quy luật cung cầu.

PGS.TS Nguyễn Thị Nga, Trưởng bộ môn Luật Đất đai, Đại học Luật Hà Nội, nói hiện nay quy định về thẩm quyền định giá đất chưa rành mạch dẫn đến "mỗi địa phương một cách hiểu, một cách làm". Bên cạnh đó, Sở Tài nguyên - Môi trường là cơ quan tham mưu, UBND cấp tỉnh quyết định về giá đất sẽ "không đảm bảo tính độc lập vì hai cơ quan này tuy khác nhau nhưng cơ bản là một".

Bà Nga đề nghị bổ sung vai trò của tổ chức tư vấn xác định giá đất độc lập và Sở Tài chính tại các địa phương nhằm bảo đảm tính khách quan của hội đồng thẩm định thay vì giao riêng cho Sở Tài nguyên Môi trường như hiện nay.

Theo Nghị quyết 18 của Trung ương, việc xác định giá đất sẽ theo nguyên tắc thị trường. Trung ương xây dựng tiêu chí và quy trình kiểm tra, giám sát các địa phương trong việc xây dựng bảng giá đất. HĐND cấp tỉnh quyết định và kiểm tra, giám sát việc thực hiện giá đất.

Tuy nhiên, ông Phạm Hữu Nghị, chuyên gia Viện Nhà nước - Pháp luật, cho rằng xác định giá đất theo nguyên tắc thị trường là rất khó bởi "quy luật thị trường, quy luật cung cầu về đất đai ở nước ta méo mó". Khi quy hoạch điều chỉnh là giá đất sẽ thay đổi ngay theo.

Trong lúc chờ thiết kế "lộ trình" định giá đất theo nguyên tắc thị trường như mong muốn, ông Nghị nhấn mạnh nguyên tắc đảm bảo tính độc lập, trung thực, khách quan của các tổ chức định giá, thẩm định, quyết định giá đất. Ông Nghị đề nghị cán bộ định giá không được phép thẩm định giá đất và ngược lại, tránh hiện tượng "vừa đá bóng vừa thổi còi".

Nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Văn Phúc cho rằng Nghị quyết 18 về đất đai nêu rõ "HĐND cấp tỉnh quyết định và kiểm tra, giám sát việc thực hiện giá đất". Tuy nhiên, dự thảo luật lại quy định UBND cùng cấp trình HĐND thông qua và quyết định ban hành bảng giá đất.

"Nếu đúng tinh thần của Nghị quyết 18, việc vận hành này phải khác ngay. Theo đó HĐND phải ban hành một nghị quyết về khung giá đất chứ không chỉ đơn thuần là thảo luận để UBND quyết định bảng giá đất. Như vậy dự thảo luật chưa bám sát tinh thần của Nghị quyết 18", ông Phúc nêu.

Ông Phúc cũng đề nghị cần có quy định cụ thể về trình tự thủ tục để trình HĐND quyết định bảng giá đất và nghiên cứu kỹ thành phần của hội đồng thẩm định để cơ quan này đảm bảo tính khách quan, minh bạch trong hoạt động.

Sơn Hà