Dư địa giảm thêm lãi suất rất hạn hẹp

TS. Trần Du Lịch - thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia cho rằng, không còn nhiều dư địa giảm sâu lãi suất và NHNN chỉ có thể làm trong tất cả khả năng của mình chứ không thể thúc ép việc giảm lãi suất một cách duy ý chí.

Tại phiên họp Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia mới đây, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, khác với đa số các nước, dư địa chính sách tài khóa, tiền tệ của chúng ta còn khá lớn cho kích thích tổng cầu, thúc đẩy tăng trưởng. Do vậy, bên cạnh các giải pháp về phía chính sách tài khóa như tiếp tục xem xét giảm, hoãn, miễn giảm thuế, phí, lệ phí... Thủ tướng yêu cầu ngành Ngân hàng tiếp tục xem xét hạ lãi suất để chia sẻ khó khăn với DN và người dân.

Trao đổi với phóng viên, TS. Võ Trí Thành - thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia cho rằng, đối với bất kỳ quốc gia nào, mỗi khi rơi vào khó khăn, suy thoái hoặc suy giảm kinh tế, chính sách tiền tệ luôn là yếu tố đầu tiên được tính tới. Tại Việt Nam, trong bối cảnh đặc biệt, nhất là khi chính sách tài khóa hạn chế, thì hỗ trợ từ chính sách tiền tệ là rất cần thiết. Mặc dù từ đầu năm đến nay, NHNN đã hai lần giảm lãi suất điều hành, nhưng nếu lạm phát được kiểm soát tốt, thời gian tới, điều hành chính sách tiền tệ vẫn có thể nới lỏng thêm ít nhiều như giảm lãi suất, tăng cung tiền...

“Trong điều kiện bình thường, không quốc gia nào muốn ngân hàng trung ương bơm tiền hỗ trợ tăng trưởng. Song, trong trường hợp đặc biệt thì vẫn cần sử dụng. Tuy nhiên, phải cân đối liều lượng để hạn chế tác dụng phụ sau nay”, TS. Võ Trí Thành lưu ý thêm.

Một thành viên khác của Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia là TS. Bùi Đức Thụ cũng đánh giá, NHNN điều hành chính sách tiền tệ rất chủ động tích cực vừa giảm lãi suất vừa đưa nhiều gói tín dụng lớn. Thế nhưng mặc dù hiện mặt bằng lãi suất thấp hơn nhiều, nhưng sức hấp thụ vốn của nền kinh tế yếu nên dư nợ cho vay 6 tháng đầu năm 2020 chỉ tăng bằng một nửa so với cùng kỳ năm 2019. Vì vậy, để kích cầu vốn lên, theo quan điểm của TS. Thụ có thể các ngân hàng xem xét giảm thêm lãi suất giúp cho DN tiếp cận nguồn vốn rẻ hơn, qua đó tiết giảm chi phí để gượng dậy trong cơn khó khăn này.

Tuy nhiên trao đổi với phóng viên Thời báo Ngân hàng, TS. Trần Du Lịch - thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia cho rằng, không còn nhiều dư địa giảm sâu lãi suất và NHNN chỉ có thể làm trong tất cả khả năng của mình chứ không thể thúc ép việc giảm lãi suất một cách duy ý chí.

Về lý thuyết, để tạo thêm dư địa hạ lãi suất cho vay, các ngân hàng phải giảm lãi suất huy động. Trên thực tế, từ cuối tháng 6, các ngân hàng liên tục giảm lãi suất huy động tại nhiều kỳ hạn. Mới đây nhất, Techcombank vừa giảm lãi suất gửi tiết kiệm tại quầy với kỳ hạn 1 tháng giảm từ 3,5-4% xuống 3,15-3,65%/năm. Nếu nhận lãi trước, khách hàng được trả lãi suất 3%/năm. Vietcombank cũng vừa giảm thêm lãi suất huy động kỳ hạn 36 tháng còn 5,8%/năm, giảm 0,2%/năm. Trước đó, Vietcombank, Agribank, BIDV và VietinBank đã đồng loạt hạ lãi suất tiền gửi ở nhiều kỳ hạn, trong đó kỳ hạn ngắn từ 1-2 tháng giảm chỉ còn 3,7%/năm. Một số NHTMCP khác như VIB, VPBank, TPBank, HDBank… cũng giảm lãi suất đầu vào.

Theo đánh giá của giới chuyên môn, mặt bằng lãi suất hiện thấp nhất trong 10 năm qua. Do vậy, việc tiếp tục giảm lãi suất huy động đầu vào trong thời gian tới cần phải cẩn trọng, điều chỉnh phù hợp với tình hình thực tế. Lãi suất giảm khiến chênh lệch giữa lãi suất và lạm phát bị thu hẹp, đồng nghĩa là dư địa chính sách tiền tệ cũng đang hẹp đi. Ủng hộ chủ trương giảm lãi suất cho vay, nhưng TS. Bùi Đức Thụ cho rằng, cần phải hết sức cân nhắc khi tiếp tục giảm lãi suất huy động. Bởi 6 tháng đầu năm chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân đã tăng 4,19%, trong khi lãi suất ở các kỳ hạn ngắn tại nhiều ngân hàng đang dưới 4%/năm. Vì thế, quan điểm của TS. Thụ giảm lãi suất phải căn cứ vào tín hiệu của thị trường. “Các chính sách phải đồng bộ đảm bảo hài hòa lợi ích của các chủ thể trong nền kinh tế không chỉ lợi ích của doanh nghiệp hay ngân hàng mà cần phải quan tâm đến người gửi tiền và các thành phần khác trong nền kinh tế. Việc hy sinh lợi ích của đối tượng này để xử lý vấn đề khác thì tôi cho rằng cái đó không bền vững”, TS. Thụ nói thêm.

Còn theo TS. Nguyễn Trí Hiếu – Chuyên gia tài chính muốn tiếp tục giảm lãi suất thì bắt buộc phải hạ được lạm phát. Nếu cố ép lãi suất xuống ngang lạm phát hoặc thấp hơn lạm phát, tiền sẽ chảy ra các kênh tài sản. Hiện tượng này đã bắt đầu xảy ra rồi. Nếu xảy ra bong bóng giá tài sản sẽ gây rủi ro cho nền kinh tế và làm cho quá trình phục hồi trở nên khó khăn hơn.

CTCK Rồng Việt (VDSC) cũng nhận thấy, tuy việc NHTM liên tiếp giảm lãi suất huy động, một mặt giúp các ngân hàng giảm chi phí vốn, nhưng cũng sẽ kích thích dòng tiền dịch chuyển sang các kênh đầu tư như chứng khoán và bất động sản - hai kênh đầu tư phổ biến nhất ở Việt Nam.

Vấn đề đặt ra ở đây, lãi suất không phải là điểm nghẽn mà là khả năng hấp thụ tín dụng của nền kinh tế rất yếu. Do đó ngân hàng dù có giảm lãi vay thì cũng khó kích thích tăng trưởng tín dụng. Theo đánh giá TS. Độ, lãi suất huy động, lãi suất trên thị trường liên ngân hàng đã xuống thấp kỷ lục khó có thể giảm thêm được nữa. Mà khi lãi suất không còn là điểm nghẽn trong quan hệ tín dụng thì dù giảm thêm cũng không tác động nhiều.

Bởi vậy các thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia cho rằng, cần hết sức cân nhắc trong sử dụng dư địa điều hành chính sách tiền tệ để hỗ trợ nền kinh tế trong bối cảnh lạm phát có xu hướng tăng. Nếu GDP tăng mà lạm phát phi mã, rồi nợ xấu tăng lên thì phá bỏ mọi thành quả của Chính phủ cũng như NHNN kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, nâng cao giá trị đồng VND, củng cố lòng tin của người dân vào điều hành chính sách của Chính phủ, NHNN. Để kích thích tổng cầu, tạo động lực cho tăng trưởng, ngoài điều hành chủ động linh hoạt chính sách tiền tệ, tài khoá, các vị chuyên gia trên khuyến nghị phải làm sao để kích cầu nội địa, đẩy nhanh tốc độ giải ngân đầu tư công...