Doanh nghiệp gỗ: Nhiều đơn hàng nhưng thiếu nguyên liệu

Theo đánh giá của các chuyên gia, nhờ nỗ lực của tất cả các doanh nghiệp, ngành chế biến gỗ đã trở lại sản xuất thuận lợi. Điều này giúp cho 3 tháng đầu năm 2022, kim ngạch xuất khẩu của ngành gỗ nội thất đạt 3,94 tỷ USD, tăng 3% so với cùng kỳ 2021…

Các doanh nghiệp ngành gỗ hiện đã có đơn hàng đến giữa năm nay, thậm chí cho cả năm 2022. Tuy nhiên, họ đang bị áp lực rất lớn vì thiếu nguyên liệu, không đảm bảo tiến độ sản xuất cho các đơn hàng đã ký. Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng đối mặt với chi phí logistics tăng vọt vì dịch bệnh cũng như chiến sự căng thẳng của Nga và Ukraine.

ĐAU ĐẦU TÌM NGUỒN NGUYÊN LIỆU THAY THẾ

Theo ông Nguyễn Chánh Phương, Phó Chủ tịch hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP.HCM (HAWA), nhờ vào các Hiệp định thương mại tự do Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA), Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP)… mà ngành chế biến gỗ Việt Nam đã thuận lợi đưa đơn hàng ra nhiều thị trường, tăng khả năng cạnh tranh với mặt hàng của các quốc gia khác.

Cụ thể, mặt hàng nội thất bằng gỗ xuất khẩu vào các thị trường CPTPP đều tăng mạnh, dẫn đầu là nội thất phòng khách, phòng ăn, tiếp theo là nội thất phòng ngủ. Dự báo xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ sang khối thị trường này còn tiếp tục tăng mạnh trong thời gian tới, vì trong hiện tại, nhiều doanh nghiệp đang gia tăng công suất để kịp tiến độ các đơn hàng đã ký đến hết quý 2/2022.

Bà Dương Thị Minh Tuệ, Giám đốc kinh doanh Công ty cổ phần gỗ Minh Dương (Bình Dương) cho biết, đơn hàng đi Mỹ, châu Âu của công ty đã kín đến hết quý 3/2022 và vẫn đang tiếp nhận đơn hàng cho quý 4/2022. Tương tự, đơn hàng của Công ty Furnis cũng đã được đặt tới tháng 8. "Đơn hàng của chúng tôi hiện xuất đi Mỹ chiếm 60%, còn lại là cung ứng cho thị trường châu Âu và nội địa," ông Nguyễn Văn Sang, Giám đốc điều hành Công ty cổ phần Furnis thông tin.

Mặc dù ngành gỗ đang trên đà thuận lợi về đơn hàng, nhưng hầu hết các doanh nghiệp đang phải đau đầu vì nhiều chi phí phát sinh kể từ thời điểm cả nước gỡ bỏ phong tỏa cho đến nay. Bên cạnh đó, giá nguyên liệu đầu vào cao, dù 70% nguyên liệu của ngành gỗ nội thất Việt Nam là nội địa. "Phần nguồn cung còn lại vẫn phải nhập từ châu Âu, Mỹ và Nam Mỹ nên áp lực nguyên liệu đầu vào lớn," ông Nguyễn Chánh Phương nói.

Để không bị thiếu hụt nguồn gỗ nguyên liệu, kịp thời sản xuất các đơn hàng trong các tháng tới, các nhà sản xuất đang phải nỗ lực tìm kiếm từ nhiều thị trường khác. Theo ông Huỳnh Quang Thanh, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Chế biến gỗ Hiệp Long (Bình Dương), doanh nghiệp có thể tìm nguồn từ các thị trường Đông Âu khác hoặc khu vực lân cận nhưng phải chấp nhận giá cao. Các doanh nghiệp cũng có thể nhập gỗ nguyên liệu từ Mỹ, châu Âu để thay thế lượng thiếu hụt trên, song phải chịu chi phí vận chuyển cao hơn rất nhiều. Chẳng hạn, năm ngoái, phí vận chuyển gỗ từ Mỹ về Việt Nam khoảng 3.000 - 4.000 USD/container thì nay tăng lên 18.000 - 20.000 USD/container.

Tương tự, bà Phan Thị Thanh Trúc, Tổng Giám đốc CTCP Nhất Nam cho biết, doanh nghiệp đang trong quá trình hồi phục thì gặp khó khăn về nguyên liệu đầu vào khiến sản xuất bị chững lại. Hiện, doanh nghiệp vừa phải tìm nơi cung cấp nguyên liệu thay thế, vừa đối mặt tình trạng giá nguyên liệu tăng phi mã. “Trong tháng 4 nguồn gỗ dự trữ của chúng tôi vẫn còn để sản xuất, nhưng qua tháng 5, và tháng 6, khi gỗ nguyên liệu dự trữ tại các nhà máy hết, chắc chắn phải nhập khẩu số lượng lớn và giá có thể bị đẩy lên. Đến nay, nhà máy của công ty buộc phải thu hẹp sản xuất dù đơn hàng không ít,” bà Trúc nói.

Giá dầu tăng cũng kéo theo nguyên vật liệu đầu vào đều tăng. Cộng thêm sự gián đoạn hoặc chi phí tăng thêm của chuỗi cung ứng sẽ tác động trực tiếp đến hoạt động sản xuất của ngành gỗ. Đến nay, giá gỗ đã tăng tới 55% so với trước khi xảy ra căng thẳng.

CẦN SỰ QUAN TÂM HƠN NỮA TỪ PHÍA CHÍNH PHỦ

Theo các chuyên gia, để chủ động sản xuất, nguồn nguyên liệu trong nước đóng vai trò quan trọng, nhằm giảm thiểu các bất ổn trong luồng cung gỗ nhập khẩu trong tương lai. Để làm được điều này đòi hỏi nỗ lực chung của Chính phủ, cộng đồng doanh nghiệp và các hộ trồng rừng. Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam mới đây kiến nghị Chính phủ đưa ra các cơ chế chính sách nhằm khuyến khích việc trồng rừng gỗ lớn.

Các cơ chế chính sách cũng cần tập trung vào tạo môi trường nhằm thu hút doanh nghiệp chế biến vào đầu tư tại các vùng nguyên liệu rừng trồng. Đồng thời cần thúc đẩy liên kết giữa doanh nghiệp và các hộ trồng rừng nhằm tạo nguồn gỗ lớn có chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu chế biến xuất khẩu.

Ngoài ra, các cơ chế chính sách cũng cần tập trung vào tạo môi trường nhằm thu hút doanh nghiệp chế biến vào đầu tư tại các vùng nguyên liệu rừng trồng. Liên kết giữa doanh nghiệp và các hộ trồng rừng nhằm tạo nguồn gỗ lớn có chất lượng cao có tiềm năng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng đất của các hộ.

Theo bà Bùi Thị Thanh An, Phó cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Vietrade), Bộ Công Thương, để tạo thêm động lực tăng trưởng cho ngành, Cục Xúc tiến thương mại cần phối hợp với các tổ chức, hiệp hội… triển khai nhiều chương trình xúc tiến thương mại, mang đến cơ hội tiếp cận thị trường, tiếp cận nguồn cung lẫn dịch vụ cho doanh nghiệp trên địa bàn cả nước.

Tiến sỹ, Trần Đình Thiên, Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ nhận xét, công nghiệp hỗ trợ cho ngành công nghiệp chế biến gỗ hiện còn ít, thiết kế mẫu mã còn yếu, các chính sách khuyến khích chưa đủ mạnh để doanh nghiệp tận dụng cơ hội phát triển. Thời gian tới, ngành gỗ cần được quan tâm hơn nữa từ phía Chính phủ nhằm tạo sức đẩy để phát triển mạnh hơn. Hiện trình độ công nhân ngành gỗ còn thấp, hệ thống công nghiệp hỗ trợ vẫn yếu. Do đó, cần có hệ thống chính sách hỗ trợ, cơ chế khuyến khích để ngành gỗ phát triển, đi vào quỹ đạo, hiện đại và phù hợp hơn trong tình hình mới.

Để tạo điều kiện cho ngành chế biến gỗ thực hiện các chiến lược phát triển, ngay trong Đề án phát triển ngành công nghiệp chế biến gỗ bền vững, hiệu quả giai đoạn 2021 – 2030 nêu rõ, Chính phủ chủ trương phát triển các nhóm sản phẩm gỗ có lợi thế cạnh tranh, giá trị gia tăng, nhu cầu sử dụng cao, ổn định trên thị trường.

Đồng thời, khuyến khích tập trung ưu tiên phát triển sản xuất, chế biến các nhóm sản phẩm chính như: sản phẩm đồ gỗ nội thất, sản phẩm đồ gỗ ngoài trời, sản phẩm gỗ ván nhân tạo, sản phẩm đồ gỗ mỹ nghệ, nhóm sản phẩm viên nén gỗ, dăm gỗ,… Thông qua những ưu tiên này, ngành chế biến và xuất khẩu gỗ sẽ được tạo thêm nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển trong thời gian tới.

Trong tháng 3, mức tăng trưởng của ngành gỗ có dấu hiệu giảm nhẹ nhưng vẫn là con số cao so với thời điểm 2021. Nếu giữ được bình quân kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 1,5 tỷ USD/tháng thì kế hoạch đặt ra của ngành gỗ là khoảng 16,5 tỷ USD cuối năm 2022 hoàn toàn khả thi.