Đọ cửa trúng xổ số và trúng chứng khoán dưới lăng kính xác suất thống kê

Văn phòng đang rộn ràng tiếng cười nói khi tan phiên giao dịch, bỗng tôi nhận được tin nhắn đứa bạn gửi kèm ảnh dưới đây với bộ phấn khích lắm. Tôi chỉ cười mỉm mà đáp vu vơ lại thôi song mới ngẫm lại rằng cái tính cờ bạc may rủi sao mà khó bỏ thế nhỉ mà thỉnh thoảng - nếu không nói là thường xuyên - mình “đánh chứng” cũng có tâm lý tương tự như vậy mà.

Nhớ hồi nhỏ xíu, mấy bà hàng xóm quanh khu tôi - bà thì 60, bà thì 70 tuổi - cũng còn “máu mê” lắm đến tầm 5 giờ lại í ới cháu qua ghi giúp bà con này, con kia để rồi đến 6 giờ chiều cả xóm lại túm tụm ngồi xem quay số trúng thưởng - ai bận thì hay đăng ký nhận kết quả SMS, âu thời này hiện đại nên chẳng ai đăng ký làm chi cho mất công nữa.

Một con người lý trí chắc hẳn cũng hiểu được cái ngày thời đến chắc còn xa vời lắm hay cụ thể hơn là bài toán xác suất trong nhũng phi vụ này mình hoàn toàn không có nhiều lợi thế chứ chẳng nói là thua ngay trước lúc tham gia.

Thực tế cho thấy xác suất để được đứng trên bục, đeo mặt nạ “oách” như anh thanh niên dưới là vô cùng thấp. Vietlott có nhiều cơ cấu giải thưởng song nổi tiếng nhất có lẽ là hai giải Power 6/55 và Mega 6/45 - Đây là giải mà có người trúng mới đây. Đối với giả Mega thì bạn cần chọn 6 số trong 45 số (chạy từ 01 đến 45) đoạn nếu cả 6 số mà bạn chọn đều trùng với 6 số mà kỳ quay số mở thưởng ra thì bạn đã trúng thưởng đấy - cái hay của Vietlott là cơ chế cộng dồn sau mỗi kỳ mở thưởng nếu không ai trúng, còn số này họ căn cứ doanh số mà nhân.

1 phần 8 triệu (con số đã làm tròn) chính là xác suất để trung giải đó trong khi Power còn thấp hơn (chỉ là 1 phần 29 triệu). Đặt lên bàn cân so sánh với xác suất của giải xổ số kiến thiết quay hàng tháng thì là 1 phần 1 triệu - chỉ một tờ vé số trúng thưởng trong 1 triệu tờ được in ra - và thú vị hơn xác suất bạn bị sét đánh chỉ là 1 phần 600 ngàn, con số lớn hơn 13 lần và 48 lần so với xác suất bạn trúng giải Mega và Power! Ở Mỹ, cơ chế còn khốc liệt hơn khi xác suất bạn bị sét đánh trúng cao hơn gấp 250 lần so với trường hợp vé Jackpot nổ!

Như vậy, về mặt xác suất thống kê chắc tôi cũng chịu thua thôi song vẫn thấy nhiều người có vẻ kỳ vọng lắm để rồi suốt ngày “luận số” này nọ mất thời gian ghê. Nguyên nhân của điều này xuất phát từ việc não bộ con người sẽ tiết ra các chất như dopamin (chất gây cảm xúc phấn khích) và serotomin (chất giúp nhớ lại cảm xúc phấn khích) mỗi khi ta tham gia các hoạt động như vậy. Chỉ cần một hai lần trúng hiếm hoi trong đời thôi cũng khiến ta đê mê lắm, “máu cờ bạc” cũng từ đó mà sinh ra.

Dông dài như vậy thôi, giờ ta quay lại câu chuyện đầu tư chứng khoán. Một quan niệm phổ biến cho rằng nên gọi là “đánh chứng khoán” như kiểu đánh lô hay đánh đề mà tính cờ bạc may rủi bốc lên nặng nề lắm. Dẫu lòng tham là bản tính vốn có của con người và cũng bởi kênh cổ phiếu mang lại sức hấp dẫn khó tả song không thể đánh đồng hai khái niệm đầu tư với cờ bạc được bởi thống kê trên thị trường Mỹ trong giai đoạn từ 1871-2012 cho thấy nếu ta mua đều đặn và nắm giữ dài hơn 20 năm thì xác suất lời gần như 100% (Theo The Psychology of Money của Morgan Housel).

Nhiều nhà đầu tư cá nhân đã trải qua hai năm thăng hoa khi Vnindex liên tiếp lập những đỉnh cao mới, điều này vô hình chung làm mòn đi tính quản trị rủi ro trong đầu tư đoạn khiến tài khoản nhiều người “bốc hơi” trong nửa đầu năm vừa qua. Theo Dragon Capital, cổ phiếu là kênh tài sản có tính sinh lời cao nhất trong vòng hơn 20 năm qua với trung bình 15%/năm thành thử ra những ai kỳ vọng nhân này nhân nọ trong vòng một vài năm hay thậm chí một vài tháng cần cân nhắc lại nhiều lắm.

Túm lại, “Luận số” với “Luận ba chữ cái” đối với nhiều người là một chủ đề mang tính chất giải trí, như câu chuyện “trà dư tửu hậu” vậy song cần nhìn nhận thẳng thắn về câu chuyện đầu tư và cờ bạc để ta sớm đến được với cái mốc tự do tài chính - điều chắc hẳn bạn đọc bài viết này ai cũng mong muốn phải không!?