Đến lúc khai tử xăng E5RON92?

Xăng khoáng để pha trộn ra xăng sinh học E5 được bán trên thị trường chỉ đạt tiêu chuẩn mức EURO 2, trong khi nhiều nước trong khu vực đã đáp ứng tiêu chuẩn khí thải từ mức EURO 3 trở lên.

Tiêu dùng xăng E5RON92 đang có chiều hướng giảm, trong khi các nước đã dùng xăng tiêu chuẩn cao, đến lúc cần phải "nâng cấp" xăng sinh học với chất lượng cao hơn?

Tiêu chuẩn lạc hậu

Theo lộ trình được Thủ tướng phê duyệt, từ ngày 1-1-2022 với các dòng ôtô được sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu mới phải áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức EURO 5. Tuy nhiên, thực tế là hiện với dòng xăng E5RON92 lại áp dụng tiêu chuẩn thấp hơn nhiều: EURO 2. Theo các chuyên gia, điều này đang ảnh hưởng nhất định đến tình hình chất lượng không khí tại Việt Nam nói chung, đặc biệt là các đô thị lớn nói riêng.

Theo cẩm nang sử dụng xăng E5RON92, xăng sinh học là hỗn hợp của xăng không chì truyền thống (RON92, theo tiêu chuẩn EURO 2) và cồn sinh học (bio-ethanol) chỉ chiếm 5%. Xăng E5RON92 có trị số octan và các chỉ tiêu chất lượng tương đương RON92. Tuy nhiên, xăng E5 có một số tính chất tốt hơn so với xăng khoáng thông thường, như trị số octan xăng E5 cao hơn để chống kích nổ tốt hơn cho động cơ; có hàm lượng oxy cao hơn nên quá trình cháy sạch và triệt để hơn, có ý nghĩa bảo vệ môi trường hơn so với xăng khoáng thông thường.

Ông Bùi Ngọc Bảo - quyền chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam - xác nhận hiện xăng sinh học E5RON92 bán trên thị trường Việt Nam mới chỉ đạt tiêu chuẩn mức EURO 2. Điều đáng nói là các nước xung quanh như Campuchia đã sử dụng xăng đạt tiêu chuẩn mức EURO 4. Còn đa phần các nước đang dùng xăng sinh học đạt tiêu chuẩn mức 5 và 6 để đảm bảo môi trường. "Các nước đã không sử dụng xăng ở tiêu chuẩn mức 2 từ năm 2005, tức là cách đây khoảng 17 năm. Còn hiện nay với chúng ta, liệu xăng sinh học E5RON92 của Việt Nam có phải đối tượng được ưu tiên, khuyến khích sử dụng hay không?" - ông Bảo đặt vấn đề.

Thực tế, các loại xăng đáp ứng tiêu chuẩn khí thải mức EURO 4 sẽ có hàm lượng chì cho phép tối đa 0,0005k/l, trong khi chuẩn mức II lên tới 0,013g/l. Đáng kể, xăng chuẩn mức IV chỉ cho phép thải ra hàm lượng lưu huỳnh, tác nhân gây ô nhiễm môi trường và hao mòn động cơ, tối đa 50mg/kg, thấp hơn 7 lần so với xăng chuẩn mức II (350mg/kg), tương thích với động cơ ôtô thế hệ mới, góp phần giảm thiểu khí thải độc hại ra môi trường sống.

Người dùng kém mặn mà

Chạy Grab, anh Hải (Hà Đông, Hà Nội) cho biết thời gian gần đây mới quay lại sử dụng loại xăng E5RON92. Lý do là xăng E5 hiện có mức giá thấp hơn với xăng RON95 khoảng từ 1.000 đồng/lít, dù không chênh lệch nhiều nhưng cũng giúp tiết giảm một phần chi phí. Tuy vậy, anh cho biết chỉ khi giá xăng tăng cao, cần phải tiết giảm tối đa chi phí thì anh lựa chọn dùng xăng sinh học, còn thông thường anh vẫn dùng xăng RON95 do "tin tưởng" hơn về chất lượng, tiêu chuẩn khí thải cũng ở mức cao hơn.

Sử dụng xăng E5RON92 từ nhiều năm nay nhưng chị Hà (Cầu Giấy, Hà Nội) không chú ý nhiều về tiêu chuẩn khí thải của các thành phần được pha trộn của mặt hàng này. Chị cho biết xăng E5RON92 có giá thấp nhất, phù hợp với khả năng chi tiêu của gia đình, lại được tuyên truyền là có lợi ích bảo vệ môi trường, nên chị đã lựa chọn sử dụng. Tuy vậy, khi tìm hiểu xăng khoáng dùng để pha chế ra xăng E5RON92 chỉ đạt tiêu chuẩn khí thải mức 2, chị băn khoăn với mức khí thải thấp như vậy, thì hiệu quả bảo vệ môi trường sẽ thế nào, chất lượng xăng dầu thực sự ra sao?

Doanh nghiệp cũng ngại, đã đến lúc khai tử?

Ở góc độ kinh doanh, một số doanh nghiệp cũng than phiền vì tiêu thụ xăng E5RON92 ngày càng giảm. Đại diện một thương nhân đầu mối xăng dầu phía Nam cho hay xăng E5RON92 thời gian gần đây có lượng tiêu thụ giảm mạnh tới 70-80%, nên thay vì mua trực tiếp từ các nhà máy lọc dầu, đơn vị này chuyển sang mua từ các doanh nghiệp đầu mối khác. Việc kinh doanh xăng E5RON92 ngày càng khó khăn do phải đầu tư nhiều hạ tầng kỹ thuật, nhưng lượng tiêu thụ thấp khiến lợi nhuận bị hao hụt nhiều.

"E5RON92 được bán hiện nay là phối trộn giữa 5% ethanol và 95% xăng khoáng RON92 với tiêu chuẩn khí thải mức 2. Nếu nâng mức tiêu chuẩn khí thải của xăng khoáng được phối trộn lên, có thể sẽ khiến giá xăng tăng cao, khó tạo chênh lệch giá. Nếu sử dụng loại này liên tục thì không vấn đề nhưng trường hợp xe để lâu có thể khởi động khó. Khi bán xăng này cũng phải có bồn, xe chở riêng, có thể gây ra gỉ sét, mà tiêu thụ chậm lại gây đọng nước" - vị doanh nghiệp này cho hay.

Khảo sát của Tuổi Trẻ, nhiều cây xăng tại TP.HCM cũng không mặn mà kinh doanh, thậm chí ngày càng nhiều cây xăng bỏ hẳn trụ bơm xăng E5RON92. Tại cửa hàng xăng dầu trên đường Bạch Đằng (quận Bình Thạnh) của Công ty CP Vật tư - xăng dầu (COMECO), ông Lê Hải Sơn - nhân viên cây xăng - cho biết tỉ lệ người bơm xăng E5RON92 rất ít, chỉ 1/20-30 người mua xăng.

Theo đại diện cửa hàng, nếu mỗi ngày cây xăng này bán ra khoảng 24.000 - 25.000 lít xăng thì chỉ có khoảng 1.000 lít xăng E5RON92, còn lại là tiêu thụ xăng RON95.

Theo một số chuyên gia, đến lúc nên thúc đẩy bỏ xăng E5RON92 và tiến lên E10, vừa có khả năng giảm ô nhiễm, vừa có tỉ lệ phối trộn ethanol cao hơn (10%), có thể giảm giá thành.

Theo quyết định 53/2012 của Thủ tướng về lộ trình áp dụng tỉ lệ phối trộn nhiên liệu sinh học với nhiên liệu truyền thống, từ ngày 1-12-2017, xăng E10 được khuyến khích sản xuất, phối chế, kinh doanh để sử dụng cho phương tiện cơ giới đường bộ tiêu thụ trên toàn quốc.

Tuy nhiên, đến nay việc triển khai xăng E10 vẫn chưa được thực hiện, dù Chính phủ đã có văn bản giao Bộ Công thương cùng các bộ liên quan triển khai trong thời gian sớm nhất. Theo nghiên cứu, xăng E10 có hiệu quả hơn khi giảm cặn, kết tủa ở động cơ và hệ thống nhiên liệu, giảm các chất ô nhiễm môi trường.