Đầu tư cổ phiếu liệu có cứu lợi nhuận cho doanh nghiệp?

Hưởng lợi từ thị trường chứng khoán bật tăng mạnh trong quý đầu năm 2024, hàng loạt doanh nghiệp đầu tư chứng khoán thực hiện báo cáo lãi lớn, nhưng liệu đây có phải phương thức cứu lợi nhuận của doanh nghiệp?

Trong bối cảnh thị trường chứng khoán tăng trưởng trong quý I/2024, khi chỉ số VN-Index tăng 13,6%, lên 1.284,09 điểm. Giá trị giao dịch trên thị trường tăng 23,3% so với quý trước và tăng 115,5% so với cùng kỳ.

Việc thị trường tiếp tục tăng về điểm số và giá trị giao dịch, vô hình trung giúp các đơn vị tham gia thị trường đều hưởng lợi, từ các công ty chứng khoán đến các nhà đầu tư tham gia đầu tư trực tiếp trên sàn.

Riêng đối với nhóm công ty chuyên đầu tư và nắm giữ tỷ trọng đầu tư chứng khoán lớn trên tổng tài sản, bức tranh lợi nhuận quý I/2024 từ hoạt động đầu tư chứng khoán đã khởi sắc.

Nếu năm 2022 là năm thị trường lao dốc, các doanh nghiệp như CTCP Tập đoàn Đầu tư I.P.A (mã IPA), CTCP Đầu tư thương mại SMC (mã SMC), CTCP MHC (mã MHC), CTCP Đầu tư phát triển nhà Đà Nẵng (mã NDN) đều ghi nhận thua lỗ, thì năm 2023 thị trường hồi phục, lợi nhuận bắt đầu khởi sắc trở lại. Đặc biệt, trong quý I/2024, nhóm 4 công ty này tăng trưởng mạnh lợi nhuận từ lĩnh vực đầu tư chứng khoán.

Theo đó, quý I/2024, CTCP Đầu tư thương mại SMC ghi nhận lãi 179,41 tỷ đồng, tăng 759,2% so với cùng kỳ. Riêng lãi từ hoạt động đầu tư chứng khoán đóng góp 316,81 tỷ đồng, chiếm 177% tổng lợi nhuận của Công ty.

Thực tế, CTCP Đầu tư thương mại SMC bán ra toàn bộ 13,1 triệu cổ phiếu CTCP Thép Nam Kim (mã NKG) với giá gốc 89,5 tỷ đồng, giá bán từ 307,85 tỷ đồng đến 320,95 tỷ đồng. Về cơ cấu tài sản, tính tới ngày 31/3/2024, giá trị đầu tư chứng khoán của CTCP Đầu tư thương mại SMC đã về 0 đồng, không còn tham gia đầu tư chứng khoán.

Như vậy, lãi của CTCP Đầu tư thương mại SMC chủ yếu đến từ hoạt động bán thanh lý cổ phiếu NKG, vì vậy sẽ không còn ảnh hưởng từ diễn biến thị trường trong quý tiếp theo, lợi nhuận chỉ biến động từ hoạt động kinh doanh cốt lõi.

Tương tự, Tập đoàn Đầu tư I.P.A ghi nhận lãi 104,85 tỷ đồng trong quý I/2024 so với cùng kỳ lỗ 136,15 tỷ đồng, tăng thêm 241 tỷ đồng. Bên cạnh đóng góp lãi công ty liên doanh, liên kết 130,94 tỷ đồng (chủ yếu do lãi của Công ty cổ phần Chứng khoán VNDirect đóng góp), Tập đoàn Đầu tư I.P.A còn giảm 182,5 tỷ đồng chi phí tài chính liên quan tới việc đã hoàn nhập dự phòng đầu tư chứng khoán so với cùng kỳ trích lập dự phòng.

Tại thời điểm 31/3/2024, Tập đoàn Đầu tư I.P.A nắm giữ 10,91% vốn tại CTCP Bất động sản Thế kỷ (mã CRE), giá trị gốc đầu tư 928,4 tỷ đồng, giá trị thị trường còn lại 454,4 tỷ đồng và đã trích lập dự phòng 474 tỷ đồng (đầu năm trích lập 493,24 tỷ đồng).

Thị trường chứng khoán khởi sắc, đồng thời giá cổ phiếu CRE hồi phục mạnh, giúp Tập đoàn Đầu tư I.P.A giảm trích lập dự phòng, hoàn nhập dự phòng đã trích các quý trước, giúp báo cáo lợi nhuận hợp nhất có lãi trở lại.

Song, đối với hoạt động đầu tư vào cổ phiếu CRE, Tập đoàn Đầu tư I.P.A không có dấu hiệu tăng/giảm đầu tư, giữ nguyên danh mục và chủ yếu chỉ mới đánh giá lại tài sản theo kỳ báo cáo. Vì vậy, mặc dù biến động lãi/lỗ theo giá cổ phiếu niêm yết trên sàn, nhưng dòng tiền của Tập đoàn Đầu tư I.P.A không bị ảnh hưởng bởi hoạt động đầu tư chứng khoán nói trên.

Các doanh nghiệp là CTCP Đầu tư phát triển nhà Đà Nẵng và CTCP MHC lại khá tích cực cơ cấu, đầu tư theo sóng thị trường.

Tại Nhà Đà Nẵng, trong quý I/2024, lãi giảm 69,4% so với cùng kỳ, về 32,5 tỷ đồng. Riêng hoạt động đầu tư chứng khoán ghi nhận lãi 27,84 tỷ đồng, chiếm tới 85,7% tổng lợi nhuận.

Kết quả kinh doanh hoạt động đầu tư chứng khoán của Nhà Đà Nẵng biến động khá mạnh. Năm 2022, khi thị trường lao dốc, Nhà Đà Nẵng ghi nhận lỗ 162,97 tỷ đồng; năm 2023 lãi trở lại 18,24 tỷ đồng và quý đầu năm 2024 lãi tới 27,84 tỷ đồng.

Điểm đáng lưu ý, tại thời điểm 31/3/2024, Nhà Đà Nẵng mang 393,7 tỷ đồng để tham gia đầu tư chứng khoán, chiếm 30,2% tổng tài sản.

Tương tự, trường hợp CTCP MHC, lãi quý I/2024 ghi nhận 6,26 tỷ đồng, tăng thêm 43,02 tỷ đồng (cùng kỳ lỗ 36,76 tỷ đồng). Trong đó, lãi hoạt động đầu tư chứng khoán ghi nhận 13,18 tỷ đồng, chiếm 211% tổng lợi nhuận trong kỳ. Tại thời điểm 31/3/2024, MHC đầu tư 249,6 tỷ đồng vào thị trường chứng khoán, chiếm 34,1% tổng tài sản.

Theo các chuyên gia, trường hợp của Nhà Đà Nẵng và MHC, với danh mục hơn 30% tổng tài sản đem đầu tư chứng khoán, đồng thời nắm giữ các cổ phiếu thị trường, điều này dự báo tiếp tục chịu tác động mạnh khi thị trường chứng khoán có dấu hiệu lao dốc từ cuối tháng 3/2024 tới nay.

Thực tế, việc đầu tư chứng khoán thường do diễn biến thị trường, vì vậy, lợi nhuận có thể tăng hoặc giảm đột biến, phụ thuộc vào kỳ báo cáo và vào danh mục đầu tư.

Ông Lâm Văn Vân, đại diện Quỹ đầu tư ECI Capital chia sẻ, thị trường chứng khoán biến động liên tục, đã và sẽ tiếp tục ảnh hưởng tới giá trị tài sản của doanh nghiệp. Đối với doanh nghiệp ngoài ngành, việc dùng tới hơn 30% tài sản để đầu tư chứng khoán, dẫn tới vấn đề khó tạo nên sự ổn định trong kết quả kinh doanh so với các doanh nghiệp chỉ tập trung vào hoạt động kinh doanh cốt lõi có tỷ trọng đầu tư chứng khoán không đáng kể.