Dầu của Nga bán giảm giá 20 USD/thùng nhưng vẫn khó tìm người mua

Mặc dù Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) chưa áp biện pháp trừng phạt lên hoạt động xuất khẩu dầu của Nga, nhưng một số thương nhân cho rằng không nên mua dầu từ Nga lúc này vì có thể vướng nhiều rắc rối.

Là 1 trong 3 nhà sản xuất dầu hàng đầu thế giới (chỉ sau Mỹ và Ả-rập Xê-út), Nga cung ứng khoảng 10% nguồn cung toàn cầu. Nhưng những ngày gần đây, các thương nhân và nhà máy lọc dầu châu Âu đã giảm mua đáng kể dầu từ Nga. Một số đã dừng hoàn toàn.

Các chuyên gia trong ngành năng lượng cho biết người mua đang rút lui vì họ hoặc các công ty vận chuyển, ngân hàng và dịch vụ bảo hiểm đang lo ngại về việc vi phạm lệnh trừng phạt từ phương Tây hoặc khả năng Nga bị áp thêm biện pháp trừng phạt trong tương lai. Một số khác lo các lô hàng có thể bị trúng tên lửa trong khi số khác không muốn dính dáng đến Nga.

Các nhà xuất khẩu của Nga đã chào bán loại dầu chất lượng cao nhất với mức chiết khấu lên đến 20 USD/thùng trong những ngày gần đây nhưng rất ít người muốn mua. Người mua, nhất là ở châu Âu, đã chuyển sang mua dầu Trung Đông. Điều này cũng góp phần khiến giá dầu toàn cầu vượt mốc 100 USD/thùng lần đầu tiên kể từ năm 2014.

“Những tổ chức cung cấp dịch vụ trong hoạt động xuất khẩu dầu – ngân hàng, công ty bảo hiểm, công ty vận tải và thậm chí là các công ty dầu đa quốc gia – đã thực hiện một lệnh cấm không chính thức”, Tom Kloza, Trưởng bộ phận phân tích năng lượng toàn cầu của Dịch vụ Thông tin Giá dầu, cho biết.

Ông nói thêm có thể mất vài tuần để đánh giá chính xác xuất khẩu dầu của Nga sẽ bị tác động như thế nào. Tuy nhiên, "rõ ràng việc cung ứng dầu của Nga trên thị trường quốc tế đã bị hạn chế", vị chuyên gia này nhận định.

Ngày 01/03, Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho biết các thành viên của họ, bao gồm Mỹ và hơn 10 quốc gia châu Âu, đã đồng ý “xả” 60 triệu thùng dầu dự trữ chiến lược. Thông báo này không có nhiều tác động lên giá dầu toàn cầu do số lượng khiêm tốn, chỉ bằng khoảng 3 ngày tiêu thụ của Mỹ. Nhà Trắng và Bộ Năng lượng Mỹ báo hiệu có thể giải phóng thêm nhiêu dầu hơn khi ám chỉ rằng thỏa thuận với IEA chỉ là “đợt xả ban đầu”.

Phần lớn dầu của Nga được vận chuyển ra khỏi các cảng ở Biển Đen để sử dụng ở châu Âu. Một số công ty vận tải biển chở dầu và hàng hoá thương mại sợ rằng tàu của họ sẽ bị nhắm đến. Hôm 25/02, một tên lửa không xác định đã bán trúng một tàu chở dầu có cờ Moldova.

"Dầu Ural của Nga là một trong những loại dầu đầu tiên vượt mốc giá 100 USD/thùng trong năm nay. Nhưng chiến dịch quân sự đặc biệt mới đây của Nga khiến chúng trở thành loại dầu ‘độc hại’ nhất trên thị trường", Louise Dickson, nhà phân tích thị trường dầu cao cấp của Rystad Energy, cho biết.

Khi các nhà lọc dầu châu Âu mua nhiều dầu hơn từ những nơi như Ả-rập Xê-út, các công ty Nga đang cố gắng bán dầu thô cho các nhà máy lọc dầu ở Trung Quốc và các nước châu Á bằng cách giảm giá. Phần lớn trong số 5 triệu thùng dầu/ngày của Nga đều đến châu Âu. Khoảng 700,000 thùng/ngày được tiêu thụ ở Mỹ, gần 4% lượng tiêu thụ trên thị trường Mỹ.

Một vài nhà máy lọc dầu thuộc khu Scandinavia, gồm Neste Oyj của Phần Lan và Preem của Thụy Điển, cho biết đã ngừng mua dầu của Nga.

"Do tình hình hiện tại và sự bất ổn trên thị trường, Neste đã hầu như thay thế dầu thô của Nga bằng các loại dầu thô khác, chẳng hạn dầu Biển Bắc", Theodore Rolfvondenbaumen, Phát ngôn viên của Neste, cho biết. Ông này cũng nói thêm công ty sẽ theo dõi các biện pháp trừng phạt trong tương lai và các biện pháp trả đũa tiềm năng và đang chuẩn bị cho "các lựa chọn khác nhau trong khâu thu mua, sản xuất và logistics".

Các chuyên gia năng lượng cho rằng hoạt động thương mại dầu quốc tế có thể bị điều chỉnh lại theo cách tương tự năm 1956 khi Anh, Pháp và Israel tấn công Ai Cập và đóng cửa kênh đào Suez. Trong một khoảng thời gian, các tàu chở dầu đã được định tuyến lại khắp châu Phi. Tương tự, trong vài tháng tới, dầu của Nga có thể sẽ thay đổi lộ trình bằng việc xuất khẩu sang Trung Quốc.

"Sự thay đổi này có thể mất 6-8 tuần. Trong 1,2 tuần, mọi thứ có thể chưa được giải quyết ổn thỏa", Michael Lynch, Chủ tịch Nghiên cứu Kinh tế và Năng lượng Chiến lược, cố vấn của OPEC cho biết.

Ông Lynch cho biết quyết định xa lánh dầu Nga của người mua châu Âu sẽ làm gia tăng sức ảnh hưởng của Trung Quốc trên thị trường năng lượng.

Các nước phương Tây đã áp đặt các biện pháp trừng phạt cứng rắn đối với ngân hàng Nga và nhiều đồng minh giàu có của ông Putin, nhưng họ vẫn không đưa ra biện pháp trừng phạt với ngành dầu mỏ của Nga để không làm gián đoạn nguồn cung toàn cầu – một yếu tố có thể thúc đẩy lạm phát.

Khi xung đột tại Ukraine ngày một leo thang, hy vọng về đàm phán hòa bình ngày càng mờ dần, giá dầu thế giới đều tăng mạnh. Thị trường đã căng thẳng kể cả trước cuộc xung đột, bởi nhu cầu ngày càng tăng do dịch Covid-19 lắng xuống, người tiêu dùng và doanh nghiệp trở lại hoạt động bình thường.