Cuộc chiến Nga-Ukraine khiến giá ô tô tăng vọt, linh kiện cho ô tô thiếu thốn

Cuộc chiến tàn khốc của Nga với Ukraine đang gây ra một loạt các vấn đề cho ngành công nghiệp ô tô toàn cầu, ngay khi ngành công nghiệp này bắt đầu phục hồi sau đại dịch và khắc phục được phần nào tình trạng thiếu chip điện tử.

BMW đã ngừng sản xuất tại hai nhà máy ở Đức. Mercedes đang cắt bớt các công việc ở những nhà máy lắp ráp ô tô của mình. Trong khi đó hãng ô tô Volkswagen cảnh báo về việc có thể ngừng sản xuất và đang chật vật tìm kiếm các nguồn thay thế linh kiện ô tô.

Trong hơn một năm qua, ngành công nghiệp ô tô toàn cầu đã phải vật lộn với tình trạng thiếu trầm trọng chip điện tử cũng như các bộ phận quan trọng khác khiến các dây chuyền sản xuất bị thu hẹp, việc giao hàng bị chậm lại và khiến giá ô tô cả mới và cũ đều tăng vọt, vượt quá tầm với của hàng triệu người tiêu dùng.

Giờ đây, một nhân tố mới - cuộc chiến của Nga chống lại Ukraine - đã gây ra một trở ngại khác, theo ABC News.

Hệ thống dây điện cực kỳ quan trọng, được sản xuất tại Ukraine, đột nhiên nằm ngoài hệ thống cung ứng linh kiện ô tô toàn cầu. Với nhu cầu của người mua cao, nguyên liệu khan hiếm và chiến tranh gây ra những gián đoạn mới, giá xe ô tô dự kiến ​​sẽ còn cao hơn nữa trong năm tới.

Thiệt hại của chiến tranh đối với ngành công nghiệp ô tô đã xuất hiện đầu tiên ở Châu Âu. Nhưng sản xuất của Hoa Kỳ cuối cùng cũng có thể sẽ bị ảnh hưởng nếu xuất khẩu kim loại của Nga - từ palađi cho bộ chuyển đổi xúc tác sang niken cho pin xe điện - bị cắt đứt.

Mark Wakefield, người phụ trách lĩnh vực ô tô toàn cầu của công ty tư vấn Alix Partners, cho biết: "Bạn chỉ cần bỏ sót một phần thì cũng không thể làm được bất kỳ một chiếc xe hơi nào. Bất kỳ khúc cua nào trên đường đều có thể gây ra việc gián đoạn sản xuất hoặc tăng mạnh chi phí ngoài kế hoạch".

Các vấn đề về nguồn cung đã khiến các nhà sản xuất ô tô điêu đứng kể từ khi đại dịch bùng phát cách đây hai năm, đã khiến nhiều hãng sản xuất ô tô phải đóng cửa các nhà máy và gây ra tình trạng thiếu nguồn cung xe trên thị trường. Sự phục hồi mạnh mẽ sau cuộc suy thoái khiến nhu cầu về ô tô vượt xa nguồn cung - một sự chênh lệch khiến giá xe mới và xe cũ tăng vọt, vượt xa mức lạm phát nói chung.

Không chỉ xe mới mà giá xe cũ cũng đã gia tăng nhiều tại Mỹ. Ảnh CarDealer

Tại Hoa Kỳ, giá trung bình của một chiếc xe mới đã tăng 13% trong năm qua, lên mức 45.596 USD/xe, theo Edmunds.com. Giá đã qua sử dụng trung bình còn tăng nhiều hơn: tăng 29% lên 29.646 USD/xe vào tháng Hai vừa qua.

Trước chiến tranh, S&P Global Mobility đã dự đoán rằng các nhà sản xuất ô tô toàn cầu sẽ sản xuất 84 triệu xe trong năm nay và 91 triệu xe vào năm tới ( so với 94 triệu xe vào năm 2018.) Giờ đây, dự báo mức sản xuất sẽ ít hơn 82 triệu xe vào năm 2022 và 88 triệu xe vào năm tới.

Mark Fulthorpe, Giám đốc điều hành của S&P, nằm trong số các nhà phân tích cho rằng lượng xe mới sẵn có ở Bắc Mỹ và Châu Âu sẽ vẫn khan hiếm - và giá xe sẽ tiếp tục cao vào năm 2023. Nhu cầu xe cộ sẽ gia tăng trên thị trường đối với ô tô đã qua sử dụng khiến giá xe tăng cao, một điều khá nghiêm trọng đối với chi tiêu của nhiều hộ gia đình.

Cuối cùng, lạm phát cao trên toàn nền kinh tế - đối với thực phẩm, xăng dầu, tiền thuê nhà và các nhu cầu thiết yếu khác - có thể sẽ khiến một số lượng lớn người mua bình thường không đủ khả năng mua một chiếc xe mới hoặc thậm chí mua xe đã qua sử dụng. Nhu cầu sau đó sẽ suy yếu nhưng như vậy, giá cả xe vẫn sẽ tiếp tục ở mức cao.

“Áp lực lạm phát thực sự làm xói mòn khả năng chi tiêu của người tiêu dùng và ảnh hưởng đến việc kinh doanh trong lĩnh vực xe hơi. Điều đó đồng nghĩa là những người có muốn mua một chiếc xe mới sẽ buộc phải chi trả nhiều nhất", Fulthorpe nói.

Một yếu tố đằng sau triển vọng sản xuất mờ nhạt là việc đóng cửa các nhà máy ô tô ở Nga. Tuần trước, nhà sản xuất ô tô Pháp Renault, một trong những nhà sản xuất ô tô cuối cùng tiếp tục sản xuất tại Nga, cho biết họ sẽ tạm ngừng sản xuất tại Moscow.

Việc Ukraine biến thành một khu vực chiến sự cũng gây nhiều tổn hại cho các nhà sản xuất ô tô. Wells Fargo ước tính rằng 10% đến 15% hệ thống dây điện, một linh kiện quan trọng cho các dây chuyền sản xuất xe ở Liên minh châu Âu vốn được sản xuất tại Ukraine. Trong thập kỷ trước, các nhà sản xuất ô tô và các công ty phụ tùng đã đầu tư vào các nhà máy ở Ukraine để hạn chế chi phí bởi các nhà máy ở gần châu Âu.

Một dây chuyền lắp ráp xe Nissan ở châu Âu. Ảnh Getty Images/AFP

Sự thiếu hụt hệ thống dây điện đã khiến các nhà máy ở Đức, Ba Lan, Cộng hòa Séc và các nơi khác bị chậm lại, khiến S&P phải giảm dự báo sản lượng ô tô trên toàn thế giới xuống 2,6 triệu xe cho cả năm nay và năm tới. Sự thiếu hụt có thể làm giảm mức xuất khẩu xe Đức sang Hoa Kỳ và các nơi khác.

Dây điện và đầu nối riêng cho từng kiểu máy không thể dễ dàng được cung cấp bởi một nhà sản xuất linh kiện khác. Bất chấp chiến tranh, các nhà sản xuất dây điện như Aptiv và Leoni đã cố gắng mở lại các nhà máy ở miền Tây Ukraine. Tuy nhiên, Joseph Massaro, Giám đốc tài chính của Aptiv, thừa nhận rằng Ukraine "không mở cửa cho bất kỳ hoạt động thương mại thông thường nào".

Aptiv, có trụ sở tại Dublin, đang cố gắng chuyển hoạt động sản xuất sang Ba Lan, Romania, Serbia và có thể cả Maroc. Tuy nhiên, quá trình này sẽ kéo dài đến sáu tuần, khiến một số nhà sản xuất ô tô thiếu phụ tùng trong quãng thời gian đó.

“Về lâu dài, chúng tôi sẽ phải đánh giá xem liệu việc quay trở lại Ukraine có hợp lý hay không", Massaro nói với các nhà phân tích.

BMW đang cố gắng phối hợp với các nhà cung cấp của mình ở Ukraine và đang tạo ra một mạng lưới rộng lớn hơn cho các linh kiện xe hơi. Mercedes và Volkswagen cũng đang tiến hành các bước đi tương tự.

Tuy nhiên, việc tìm kiếm nguồn cung cấp thay thế gần như là điều không thể. Hầu hết các nhà máy sản xuất bộ phận đều hoạt động gần hết công suất, vì vậy không gian làm việc mới sẽ phải được xây dựng. Các công ty sẽ cần nhiều tháng để thuê thêm người và thêm ca làm việc.

"Quá trình đào tạo để tăng tốc cho lực lượng lao động mới không phải là chuyện có thể được thực hiện một sớm một chiều", Fulthorpe nói.

Fulthorpe cho biết ông dự đoán nguồn cung nguyên liệu từ Ukraine và Nga sẽ bị thắt chặt hơn nữa.

Ukraine cũng là nước xuất khẩu đèn neon lớn nhất thế giới, một loại khí được sử dụng trong laser để khắc mạch lên chip máy tính. Hầu hết các nhà sản xuất chip có nguồn cung cấp sáu tháng. Tuy nhiên, vào cuối năm nay, họ có thể thiếu hụt chip. Điều này sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu chip, vốn đã từng xảy ra trước chiến tranh đã khiến các dây chuyền sản xuất bị trì hoãn thậm chí nhiều hơn dự kiến ​​của các nhà sản xuất ô tô.

Tương tự như vậy, Nga là nhà cung cấp chính các nguyên liệu thô như bạch kim và palađi, được sử dụng trong các bộ chuyển đổi xúc tác làm giảm ô nhiễm. Nga cũng sản xuất 10% niken của thế giới, một thành phần thiết yếu trong pin xe điện.

Nguồn cung cấp khoáng sản từ Nga vẫn chưa ngừng hoạt động. Tái chế có thể giúp giảm bớt sự thiếu hụt. Các nước khác có thể tăng sản lượng các nguyên liệu này. Và một số nhà sản xuất đã kịp thời dự trữ kim loại.

Nhưng Nga cũng là một nước sản xuất nhôm lớn và là nguồn cung cấp gang, thứ được sử dụng để sản xuất thép. Alix Partners cho biết gần 70% lượng gang nhập khẩu của Mỹ đến từ Nga và Ukraine, vì vậy các nhà sản xuất thép sẽ cần chuyển sang nhập gang sản xuất từ ​​Brazil hoặc sử dụng các nguyên liệu thay thế. Trong khi đó, giá thép đã tăng vọt từ mức 900 USD/tấn cách đây vài tuần lên 1.500 USD/tuần hiện nay.

Giá thép gia tăng khiến chi phí sản xuất ô tô cũng đắt đỏ hơn. Ảnh BAW

Cho đến nay, các cuộc đàm phán về việc ngừng bắn ở Ukraine vẫn chưa đi đến đâu, và giao tranh vẫn tiếp diễn. Một đợt bùng phát virus mới ở Trung Quốc cũng có thể cắt giảm nguồn cung cấp linh kiện. Các nhà phân tích trong ngành cho biết họ không có ý tưởng rõ ràng khi nào các bộ phận, nguyên liệu thô và sản xuất ô tô sẽ diễn ra bình thường.

Ngay cả khi một thỏa thuận được đàm phán để đình chỉ chiến sự, các lệnh trừng phạt đối với hàng xuất khẩu của Nga sẽ vẫn còn nguyên giá trị cho đến khi đạt được thỏa thuận cuối cùng. Ngay cả khi đó, nguồn cung cấp sẽ khó có thể hoạt động bình thường trở lại. Fulthorpe cho biết các nhà sản xuất "sẽ có thêm cảm giác khó chịu vì sự gián đoạn sẽ diễn ra rộng khắp trong chuỗi cung ứng toàn cầu".

Wakefield cũng lưu ý rằng do nhu cầu về phương tiện đi lại trên toàn thế giới bị dồn nén mạnh mẽ, ngay cả khi các nhà sản xuất ô tô khôi phục lại toàn bộ quá trình sản xuất, quá trình tiến tới việc chế tạo và cung cấp đủ phương tiện cho thị trường sẽ kéo dài lâu hơn.

Khi nào thế giới có thể sản xuất đủ nguồn cung ô tô và xe tải để đáp ứng nhu cầu và giúp giá ô tô giảm trở lại?

Wakefield tuyên bố không biết. Ông nói: “Chúng ta đang ở trong một môi trường nâng giá, một môi trường (sản xuất) bị kiềm chế. Đó là một điều kỳ lạ đối với ngành công nghiệp ô tô".